H Αμοργός πρωτοκατοικήθηκε την 5η π.Χ. χιλιετία και υπήρξε σημαντικό κέντρο του κυκλαδικού και μυκηναϊκού πολιτισμού με κέντρα τις αρχαίες πόλεις Αιγιάλη, Μινώα και Αρκεσίνη. Συμμετείχε ενεργά στους Περσικούς πολέμους, δίνοντας το παρόν στην ναυμαχία της Σαλαμίνας. Κατά τη Ρωμαϊκή εποχή ήταν τόπος εξορίας, ενώ τον Μεσαίωνα οι επιδρομές των Σαρακηνών πειρατών ανάγκασαν τους κατοίκους της να οχυρωθούν στο κάστρο της Χώρας και στο Καστρί της Κάτω Μεριάς.

Τη  Βυζαντινή περίοδο, και σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή το 1088, ιδρύθηκε το μοναστήρι της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό, που αποτελεί το σπουδαιότερο μνημείο του τόπου. Μετά την Τουρκοκρατία, το 1829, ιδρύθηκε στην Αμοργό το πρώτο ελληνικό σχολείο, με έξοδα της Ιεράς Μονής Χοζοβιωτίσσης.

Η Αμοργός συμμετείχε στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 και το 1822 έγινε επαρχείο του υπό σύσταση ελληνικού κράτους.

Οι ονομασίες της Αμοργού κατά την αρχαιότητα ήταν Παγκάλη, Ψυχία, Καρκησία και Μελανία.

Σημαντικά ιστορικά ευρήματα που έχουν βρεθεί, μαρτυρούν ότι το νησί πρωτοκατοικήθηκε στην διάρκεια της 5ης χιλιετίας. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν (ανακάλυψαν) το  υπόβαθρο του Κυκλαδικού Πολιτισμού στο νησί και τις σχέσεις της Αμοργού με τη Νάξο, τη Πάρο και άλλες απομακρυσμένες περιοχές.

Ο Κυκλαδικός πολιτισμός ανθίζει στο νησί κατά  την 3η χιλιετία π.Χ. και αφήνει ανεξίτηλα ίχνη με τα πασίγνωστα ειδώλια. Ακολουθεί ο Mυκηναϊκός πολιτισμός. Αργότερα η Αμοργός κατοικείται από Μιλησίους της Μικρασίας και Ναξίους και συμμετέχει ενεργά στην Α’ Αθηναϊκή Συμμαχία. Μεταξύ του 3ου-2ου αιώνα το νησί πέρασε από τα χέρια των Μακεδόνων, των Πτολεμαίων, των Σαμίων, των Ροδίων και των Ρωμαίων. Οι λατρείες των Ελληνιστικών χρόνων είναι γεγονός για το νησί και τον 4ο αιώνα αρχίζει το φαινόμενο του εκχριστιανισμού των αρχαίων λατρευτικών χώρων.

Την περίοδο της Εικονομαχίας καταφθάνει η Θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας από την Παλαιστίνη και ο Αλέξιος Κομνηνός ανακαινίζει το 1088 τη Μονή προς τιμήν της Παναγίας.

Πολλά αρχιτεκτονικά  δείγματα από την εποχή της Ενετοκρατίας έχουν βρεθεί στο νησί. Μερικά από αυτά είναι ο πύργος του Γαβρά, ο Κάτω Λάκκος και οι πλακόστρωτες Λόζες.

Μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο μειώνεται ο πληθυσμός του νησιού, λόγω της εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης των Αμοργιανών.

Τα τελευταία 20 έτη σημειώνεται ραγδαία ανάπτυξη του τουρισμού.

Αιγιάλη

Η Αιγιάλη είναι το δεύτερο λιμάνι της Αμοργού και πολύ μικρότερη από τα Κατάπολα.

Αποτελείται από τρία γραφικά χωριουδάκια: Λαγκάδα, Θολάρια και Ποταμό.

Τα τρία αυτά χωριά δεν έχουν αλλοιωθεί από τον τουρισμό και απέχουν μόλις 45 λεπτά με τα πόδια ακολουθώντας ένα πανέμορφο μονοπάτι.

Στο ύψωμα Βίγλα απέναντι από τα Θολάρια βρίσκεται η Ακρόπολη της Αρχαίας Αιγιάλης.

Η Αιγιάλη διαθέτει κάμπινγκ, ενοικιαζόμενα δωμάτια, εστιατόρια, μαγαζιά, καφέ, trendy μπαρ, κ.τ.λ.

Αρκεσίνη

Η Αρκεσίνη είναι ένα από τα γοητευτικότερα χωριά της Αμοργού. Είναι γεμάτη κυκλαδίτικα σπιτάκια, στενούς πλακόστρωτους δρομίσκους και ελαιόδεντρα.

Χώρα

Η Χώρα είναι η μεσαιωνική πρωτεύουσα της Αμοργού και βρίσκεται 400 μ. πάνω από το επίπεδο της θάλασσας. Πάνω από αυτή, την κρυμμένη μέσα στα βουνά πόλη, δεσπόζει το ενετικό της κάστρο (13ος αι.).

Επίσης περιτριγυρίζεται από ανεμόμυλους και διαθέτει πολλές ωραίες Βυζαντινές και Πρωτοχριστιανικές εκκλησίες. τη κύρια της πλατεία στολίζουν γραφικά καφενεία και τεράστιοι ευκάλυπτοι. Η πόλη καθαυτή είναι ένας μικρός λαβύρινθος γεμάτος άσπρα σπιτάκια.

Στη Χώρα θα βρείτε το μοναδικό ταχυδρομείο του νησιού, ένα γραφείο του ΟΤΕ, ένα αστυνομικό τμήμα και ένα ιατρικό κέντρο.

Στη Χώρα δεν υπάρχουν ξενοδοχεία παρά μόνο ενοικιαζόμενα δωμάτια. Η Χώρα έχει αρκετές εξαιρετικές ταβέρνες που σερβίρουν παραδοσιακά πιάτα, γραφικά καφενεία και ποτοπωλεία.

Από τη πόλη της Αμοργού αναχωρούν τακτικά λεωφορεία για τη Μονή της Χοζοβιώτισσας

Κατάπολα

Τα Κατάπολα είναι το κύριο λιμάνι της Αμοργού.

Αποτελούνται από εκατοντάδες παραδοσιακά άσπρα και μπλε κυκλαδίτικα σπιτάκια, διαθέτουν πολλά στενά δρομάκια, γραφικούς ανεμόμυλους και ένα εντυπωσιακό ενετικό κάστρο.

Αποτελούνται από τρεις συνοικισμούς: τα Κατάπολα, το Ραχίδι και το Ξυλοκερατίδι.

Τα Κατάπολα έχουν αναπτυχθεί πάνω σε έναν κόλπο, στο πιο εύφορο τμήμα του νησιού. Σε λόφο πάνω από το λιμάνι κείτονται τα ερείπια της αρχαίας Μινώας και ενός Μυκηναϊκού νεκροταφείου.

Στα Κατάπολα υπάρχουν πολλές εναλλακτικές λύσης για τη διαμονή σας, διάφορα εστιατόρια, μπαράκια και γραφικά καφενεία.

Λαγκάδα

Η Λαγκάδα βρίσκεται 20 χλμ βόρεια της Χώρας, στην κοιλάδα της Αιγιάλης. Βρίσκεται ανάμεσα στο βουνό και τη θάλασσα και περιβάλλεται από ένα όμορφο φυσικό τοπίο. Η αρχιτεκτονική του χωριού είναι παραδοσιακή Κυκλαδίτικη.

Κοντά στη Λαγκάδα, θα δείτε το φαράγγι του Άρακλου, τις εκκλησίες της Αγίας Τριάδας και της Παναγιάς της Επανοχωριανής και το Βυζαντινό μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου.

Θολάρια

Τα Θολάρια βρίσκονται στο βόρειο τμήμα του νησιού, κοντά στη Βίγλα, την ακρόπολη της αρχαίας Αιγιάλης. Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται η εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, η οποία γιορτάζει την 1η Ιουλίου και οι κάτοικοι διοργανώνουν ένα μεγάλο πανηγύρι. Από τα Θολάρια, μπορείτε να κολυμπήσετε στις παραλίες της Φωκιότρυπας, της Λεβρωσού, της Ψιλή Άμμου και του Χώχλακα.

Χώρα

Στα αξιοθέατα της Χώρας περιλαμβάνονται τα ερείπια πύργου της ελληνιστικής εποχής στην περιοχή Τερλάκι, ο Κάτω Λάκκος, μεσαιωνική στέρνα που ύδρευε τη Χώρα, οι μεταβυζαντινές εκκλησίες Κερά Λεούσα, Σταυρός, Άγιος Θωμάς, Μητρόπολη, Άγιοι Πάντες, Άγιος Στέφανος, το ιστορικό μετόχι του Φωτοδότη Χριστού και το Αλληλοδιδακτικό, ένα από τα πρώτα γυμνάσια που ιδρύθηκαν μετά το 1821 στην Ελλάδα.

Πύργος Γαβρά-Αρχαιολογική Συλλογή Αμοργού

Στη Χώρα βρίσκεται ο βενετσιάνικος Πύργος του Γαβρά, του 16ου αιώνα, που φιλοξενεί την Αρχαιολογική Συλλογή Αμοργού, με τα ευρήματα από τις ανασκαφές στις τρεις αρχαίες πόλεις του νησιού Αιγιάλη, Αρκεσίνη και Μινώα, με πολλά σημαντικά εκθέματα, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν ο κορμός κούρου και κόρης του 6ου π.Χ. αιώνα.

Θολάρια

Τα Θολάρια κοντά στην αρχαία Αιγιάλη. Είναι ένα γραφικό χωριό με όμορφα λευκά σπίτια, πλακόστρωτα σοκάκια και καμάρες. Βρίσκεται πολύ κοντά στην Αιγιάλη και μπορεί κάποιος να επισκεφθεί το χωριό είτε με μεταφορικό μέσο είτε ακολουθώντας το παλιό μονοπάτι.

Λαγκάδα

Η Λαγκάδα βρίσκεται τέσσερα χιλιόμετρα, από τον όρμο της Αιγιάλης στην πλαγιά του βουνού. Είναι αμφιθεατρικά χτισμένη και έχει θέα όλο τον κόλπο της Αιγιάλης, μέχρι τη νησίδα Νικουριά. Το χωριό είναι χτισμένο ανάμεσα στα δένδρα και τα κατάλευκα σπίτια με τη χαρακτηριστική κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική ξεχωρίζουν μέσα στο πράσινο.

Κάτω Μεριά

Η Κάτω Μεριά είναι από τις πιο ωραίες τοποθεσίες της Αμοργού. Βρίσκεται στο ΝΔ μέρος του νησιού και είναι όαση ηρεμίας και ομορφιάς. Αποτελείται από τα χωριά Καμάρι, Βρούτσι, Κολοφάνα, Αρκεσίνη και το συνοικισμό Ραχούλα.  Στην Κάτω Μεριά ξεχωρίζει η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Στο δρόμο για την Κάτω Μεριά συναντάμε το Αη Γιώργη Βαλσαμίτη, που βρίσκεται σε βαθιά χαράδρα με μια πηγή που αναβλύζει νερό. Στην περιοχή αναφέρεται ότι υπήρχε στους αρχαίους χρόνους υδραγωγείο.

Αρκεσίνη

Το χωριό Αρκεσίνη απέχει 15 χιλιόμετρα από τη Χώρα. Τα όμορφα σπίτια, με τις αυλές τους γεμάτες λουλούδια, είναι χτισμένα στην πλαγιά του όρους Κόρακα. Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται με την κτηνοτροφία και την αλιεία. Στην είσοδο του χωριού ξεχωρίζει ο ενοριακός ναός του Αγίου Ονούφριου. στέκει επιβλητικός στην αρχή του χωριού. Το χωριό έχει μεγάλη ιστορία. Η Αρκεσίνη ήταν μια απ’ τις τρεις αρχαιότερες πόλεις της Αμοργού και στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα.

Μονή Χοζοβιώτισσας

Η μονή της Παναγίας της Κυνηγημένης ή Χοζοβιώτισσας, της προστάτιδας της Αμοργού, μένει χαραγμένη ανεξίτηλα στη μνήμη όσων την έχουν δει. Το κατάλευκο χρώμα της δεσπόζει πάνω από το απέραντο γαλάζιο. Η μονή χτισμένη ανάμεσα σε βράχια εκτείνεται σε μήκος 40 μέτρων και πλάτος 5 μέτρων είναι ορατή μόνο από το πέλαγος. Εκτιμάται ότι χτίστηκε το 1017. Ανακαινίσθηκε επί του βυζαντινού αυτοκράτορα Αλεξίου του Α’ Κομνηνού (1081- 1118). Το όνομα της Μονής προήλθε από την παραφθορά του ονόματος της πόλης Χοζιβά ή Κοζιβά στους Αγίους Τόπους, σήμερα στην περιοχή “Wadi Qilt” της Παλαιστίνης, απ’ όπου και προήλθε η εικόνα της Παναγίας.

Η Μονή έχει οκτώ ορόφους, οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους με στενές πέτρινες σκάλες που έχουν σκαλιστεί πάνω στο βράχο. Στη Μονή μπορεί να φτάσει κάποιος ανεβαίνοντας 350 σκαλοπάτια. Μέσα στη μονή βρίσκονται δυο ενεπίγραφες εικόνες της Παναγίας και ένα εξαπτέρυγο από την εποχή του Αλεξίου του Α’ Κομνηνού. Σε δύο κελιά εκτίθενται σημαντικά κειμήλια όπως χειρόγραφα, Ευαγγέλια, άμφια, εκκλησιαστικά σκεύη που χρονολογούνται από τον 10ο έως τον 19ο αιώνα. Ο εσωτερικός χώρος της μονής θυμίζει λαβύρινθο, με πολλές καμάρες και τόξα κτισμένα με πέτρες ή πωρόλιθο από την Μήλο. Ξύλινα δοκάρια και ξυλοδεσιές στηρίζουν τις οροφές και τα πατώματα. Τα κελιά των μοναχών είναι όλα σφηνωμένα μέσα στο βράχο, που αποτελεί μοναδικό δείγμα λειτουργικής λαϊκής αρχιτεκτονικής.

Σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη, η συγκεκριμένη μονή οφείλει την ίδρυσή της στη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που έφτασε στο νησί σταλμένη από μια πιστή που καταγόταν από το Χόζοβο της Μικράς Ασίας. Μια άλλη εκδοχή θεωρεί ότι η μονή δημιουργήθηκε αρχικά τον 9ο αι. από μοναχούς της Παλαιστίνης, και αργότερα ανακαινίσθηκε από τον Αλέξιο Κομνηνό. Η μονή εορτάζει  στις 21 Νοεμβρίου.

Εκκλησίες

Ανάμεσα στα ιστορικά μνημεία της περιοχής ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκκλησία της Παναγίας της Καταπολιανής, που είναι χτισμένη πάνω σε αρχαίο ναό (πιθανόν του Απόλλωνα), και η Ευαγγελίστρια στο Ξυλοκερατίδι, μικρή εκκλησία της πρώτης βυζαντινής περιόδου με εντυπωσιακή αρχιτεκτονική.

Αρχαία Μινώα

Σε λόφο πάνω από το λιμάνι με εκπληκτική θέα, βρίσκεται η αρχαία Μινώα με ερείπια από το στάδιο , το γυμνάσιο και το ναό του Διονύσου. Εκεί, σύμφωνα με την παράδοση, ο Μίνωας οικοδόμησε το θερινό του ανάκτορο. Σήμερα σώζονται τμήματα του τείχους της πόλης, του σταδίου, του γυμνασίου και του ναού του Διονύσου. Στον ίδιο λόφο, δείγματα οικισμού ανάγουν την παρουσία του ανθρώπου στην Αμοργό στο 4000π.Χ. Στην περιοχή βρέθηκε νεκροταφείο της πρωτοκυκλαδικής εποχής, καθώς και θολωτός μυκηναϊκός τάφος.

Εκδηλώσεις

• Σε όλη την διάρκεια της εβδομάδας του Πάσχα γίνεται η περιφορά των Εικόνων.
• Ο Παραδοσιακός γάμος γίνεται σε όλο το νησί.
• Οι “Μπάλες”, είναι άλλο ένα έθιμο του νησιού που γίνεται όλο το χρόνο στην Αιγιάλη.
• Τις Απόκριες εορτάζεται το έθιμο του Καπετάνιου.

Στο νησί πραγματοποιούνται πολλά πανηγύρια:

Των Αγίων Αναργύρων την 1 Ιουλίου στα Θολάρια

• Της Αγίας Παρασκευής στις  25 και 26 Ιουλίου στη Κολοφάνα
• Της Παναγίας της Επανοχωριανής στις  15 Αυγούστου στη Λαγκάδα
• Του Αγίου Ιωάννη στις  29 Αυγούστου στο Βρούτση

Γιορτές

Οι σύλλογοι του  νησιού (χωριού) διοργανώνουν γιορτές στα πλαίσια των καλοκαιρινών εκδηλώσεων.

Ο σύλλογος “ΣΙΜΩΝΙΔΗΣ” διοργανώνει:

• τη γιορτή παστελιού στη Χώρα
• τη γιορτή του Χριστού, επίσης, στη Χώρα

Ο σύλλογος “ΑΡΧΑΙΑ ΑΡΚΕΣΙΝΗ” διοργανώνει:

• Την περιφορά του Εβραίου το Πάσχα στη Κάτω Μεριά
• Το χορό με παραδοσιακά φαγητά στις 15 Αυγούστου
• Τον αποκριάτικο χορό με παραδοσιακά φαγητά το Σάββατο της Τυρινής

Η παραλία της Αιγιάλης είναι από τις πιο όμορφες ακτές του νησιού. Ο συνδυασμός της άμμου και των αρμυρικιών χαρίζουν ένα μοναδικό τοπίο στους επισκέπτες της. Απέναντι από την παραλία της Αιγιάλης βρίσκονται οι μικρές και απόμερες παραλίες του Λεβρωσσού, της Ψιλής Άμμου και του Χόχλακα.

Βορειοανατολικά από το λιμάνι της Αιγιάλης βρίσκονται οι έρημες και παρθένες παραλίες της Μικρής και Μεγάλης Βλυχάδας. Η πρόσβαση στις παραλίες μπορεί να γίνει από την θάλασσα  ή με τα πόδια από το χωριό Θολάρια σε περίπου μισή ώρα. Συνεχίζοντας την ίδια πορεία και μετά από τις βραχώδεις ακτές του Κρουκέλλου και του Μεταλλείου, με πορεία προς τα δυτικά, συναντάμε το κόλπο Σπαρτί, με τεράστιο βάραθρο ύψους 500μ, και πιο κάτω στη στενή και μακριά παραλιακή λωρίδα τα Χάλαρα, με μικρό βότσαλο και πλάκες.

Κάτω από το μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας υπάρχουν οι υπέροχες παραλίες της Αγ. Άννας, το Σύρμα και το Καμπί. Στη νότια πλευρά του νησιού συναντάμε τις παραλίες Μούρου και Αμμούδι και τη μικρή και αμμουδερή παραλία των Παραδεισίων.

Η πανέμορφη παραλία Κάτω Κάμπος βρίσκεται στην βόρεια πλευρά του νησιού. Κοντά στο λιμάνι των Καταπόλων υπάρχει μια ερημική παραλία με βότσαλο οι Αγ. Σαράντα και πιο βόρεια συναντάμε την παρθένα  ακρογιαλιά  Φοινικιές. Αριστερά από το λιμάνι βρίσκεται η παραλία Μαρτέζι και δίπλα ακριβώς την ήσυχη παραλία του Αγ. Παντελεήμονα. Στη δεξιά πλευρά του λιμανιού υπάρχει η παραλία του Αγίου Παύλου με το υπέροχο ηλιοβασίλεμα και απέναντι βρίσκεται το νησάκι της Νηκουριάς.

Τα δύο λιμάνια της Αμοργού, Κατάπολα και Αιγιάλη, συνδέονται όλο το χρόνο με τον Πειραιά, καθώς και με άλλα νησιά των Κυκλάδων και με τα Δωδεκάνησα. Η Αμοργός συνδέεται επίσης με τη Νάξο και τις υπόλοιπες Μικρές Κυκλάδες με τα κυκλικά δρομολόγια του πλοίου “ΕΞΠΡΕΣ ΣΚΟΠΕΛΙΤΗΣ”.

Για περισσότερες πληροφορίες:

Λιμεναρχείο Πειραιά

Τηλ.: 210.42.26.000-4, 210.45.93.140

Λιμεναρχείο Καταπόλων

Τηλ.: 22850.71.259

Λιμεναρχείο Νάξου

Τηλ.: 22850.22.300

Τοπική Συγκοινωνία

Στο νησί η μετακίνηση γίνεται με λεωφορεία, ταξί, ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα και μηχανάκια, καθώς και με καΐκια που εκτελούν τακτικά δρομολόγια για τις πιο απόμακρες παραλίες. Για τη σύνδεση της Αμοργού με το Κουφονήσι και τις άλλες Μικρές Κυκλάδες, αλλά και τη σύνδεση με τον Βόλακα της Νάξου, (απ’ όπου μπορείτε να καλέσετε ταξί για το αεροδρόμιο), υπάρχει θαλάσσιο ταξί.

Πληροφορίες Ν. Πράσινος, Τηλ.: 22850.71.690

Τηλέφωνα για ΤΑΧΙ:

22850 71255

22850 73003

22850 73266

Κινητό για ΤΑΧΙ:

69.77.80.29.27

69.37.88.38.38

69.32.10.30.77

69.74.05.78.52