Παραμένει άγνωστη η ακριβής χρονολογία ίδρυσης της πόλης των Γρεβενών και η πορεία της στο πέρασμα των αιώνων. Η περιοχή των Γρεβενών, και κυρίως η έκταση σε μικρές αποστάσεις από την κοίτη του ποταμού Αλιάκμονα που τη διασχίζει είχαν κατοικηθεί ήδη κατά τη νεολιθική εποχή.

Στα τέλη της 3ης χιλιετίας π.χ. ελληνικά φύλλα ήταν εγκατεστημένα στη Δυτική Μακεδονία και σε τμήμα της Ηπείρου. Στην περιοχή των Γρεβενών βρίσκονταν τα όρια μεταξύ Αρκάδων, Ιώνων, που κατοικούσαν νοτιότερα, και Δυτικών φύλων, που κατοικούσαν δυτικότερα προς την Ήπειρο. Ομάδα από τα Δυτικά φύλα, οι Μακεδόνες μετά από περιπλανήσεις κατέληξαν πάλι στη Δυτική Μακεδονία τον 14ο αιώνα π.Χ., την ίδια περίπου εποχή που συγγενής ομάδα μετακινούνταν προς νότο, όπου αργότερα έλαβε το όνομα Δωριείς. Κατά το 12ο αιώνα π.Χ. ηπειρωτικό φύλλο, οι Ελιμιώτες, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή των Γρεβενών. Ευρήματα τυχαία έδειξαν ότι οι κάτοικοι της περιοχής είχαν επαφή με τα άλλα ελληνικά φύλλα, φορείς του μυκηναϊκού πολιτισμού, και ήταν μέτοχοι του πολιτισμού αυτού.

Γενικά, από την αρχαιότητα τα Γρεβενά αποτελούσαν πέρασμα φιλικών και εχθρικών στρατευμάτων από την Κάτω Μακεδονία και την Ορεστίδα προς Ήπειρο και Θεσσαλία. Το γεγονός αυτό είχε σαν συνέπεια συνεχείς καταστροφές, με αποτέλεσμα για ολόκληρους αιώνες να χαθούν τα ίχνη ακόμα και του ονόματος της πόλης.

Κατά την πρώτη περίοδο της ρωμαιοκρατίας η Δυτική Μακεδονία αποτέλεσε παραμεθόρια περιοχή. Οι επιδρομές φύλων από το βορρά ήταν συνεχείς και οι Ρωμαίοι είχαν μεγάλη ανάγκη από μισθοφόρους οπλίτες. Στις λεγεώνες του κατετάγησαν αρκετοί ορεσίβιοι κάτοικοι της περιοχής Γρεβενών, φτωχοί και τότε, όπως και σήμερα. Αυτοί μετακινούμενοι μαζί με τις οικογένειές τους προς τη βόρεια Βαλκανική επί σειρά ετών έγιναν με την πάροδο του χρόνοι δίγλωσσοι, καθώς ήταν υποχρεωμένοι να εκμάθουν και τη λατινική. Βέβαια η γλώσσα δεν ήταν η ακριβής λατινική αλλά άλλη απλούστερη με πλήθος ελληνικών λέξεων. Από αυτούς τους εκλατινισθέντες λεγεωνάριους προήλθαν οι Βλάχοι και η βλάχικη γλώσσα.

Καθώς κατά την όψιμη περίοδο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (4ος αιώνας μ.Χ.) η περιοχή των Γρεβενών ανήκε διοικητικά στη Θεσσαλία ήταν στενές οι σχέσεις των κατοίκων των δύο περιοχών. Αυτές ενισχύονταν με την κάθοδο των κτηνοτρόφων, Βλάχων και Κοπατσάρων στη θεσσαλική πεδιάδα για παραχείμαση των κοπαδιών. Αυτοί πρώτοι εκχριστιανίστηκαν και μετέδωσαν τη νέα πίστη στα ορεινά.

Ανάμεσα στα βόρεια φύλα που πραγματοποίησαν επιδρομές στην περιοχή Γρεβενών, συγκαταλέγονται και οι σλάβοι που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή. Αποτέλεσμα της επιρροής τους, ήταν η ύπαρξη σλάβικων τοπωνυμίων μέχρι και τον 20ο αιώνα.

Η περιοχή των Γρεβενών κατελήφθη από τους Τούρκους περί το 1385. Επειδή οι κάτοικοι προέβαλαν αντίσταση, οι κατακτητές προκάλεσαν πολλές καταστροφές. Η αντίσταση των κατοίκων, ιδίως των ορεσίβιων Βλάχων παρατάθηκε ως το 1840, οπότε και υποτάχθηκαν εξασφαλίζοντας κάποια προνόμια. Ωστόσο, ακόμα και μετά την υποταγή η γρεβενιώτικη Πίνδος παρέμεινε ελεύθερη και την εξουσίαζαν οι κλέφτες. Μεγάλοι κλέφτες που έδρασαν στην περιοχή ήταν οι Βέργος, Δούκας, Μεϊντάνης, Ζήδρος, Μάνταλος, Τότσκας, Ζιάκας, Πρίφτης, Μίσιος. Με βάση ιστορικές αναφορές, φαίνεται ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας τα Γρεβενά αποτελούσαν εμπορικό και συγκοινωνιακό κόμβο.

Ο 18ος αιώνας υπήρξε ο αιώνας των επιδρομών Αλβανών ληστών, οι οποίοι άρπαζαν, βίαζαν και κατέστρεφαν. Τέλος στις αλβανικές επιδρομές έθεσε η τοποθέτηση στο πασαλίκι της Ηπείρου του Αλή πασά (1788). Αυτός επέκτεινε την κυριαρχία του στα Γρεβενά το 1807, οπότε πολλά χωριά έγιναν τσιφλίκια μπέηδων στην υπηρεσία του Αλή.

Στην ελληνική επανάσταση έλαβαν μέρος και Γρεβενιώτες. Μαρτυρείται η παρουσία του Απόστολου Κυρίμη στην επανάσταση της Χαλκιδικής, του Καραμήτσιου στην επανάσταση του Ολύμπου, Ζιακαίων στην επανάσταση της Νάουσας. Μετά την κατάπνιξη των επαναστατικών κινήσεων στη Μακεδονία, ομάδα Γρεβενιωτών κινήθηκε προς νότο και έλαβε μέρος σε πολλές μάχες. Αναφέρεται ιδιαίτερα η παρουσία Γρεβενιωτών στο πολιορκημένο Μεσολόγγι και ο θάνατος πολλών κατά την έξοδο. Ο Γιαννούλας Ζιάκας έδρασε κατά τον αγώνα στην επαρχία των Γρεβενών, ενώ ο αδερφός του Θεόδωρος τόσο σε αυτήν όσο και στη Θεσσαλία και τον Όλυμπο. Αυτός πρωτοστάτησε και στην επανάσταση του 1854 και υπήρξε πρωταγωνιστής και στην επανάσταση του 1878.

Η κατάσταση στην περιοχή επιδεινώθηκε με την επικράτηση των Νεότουρκων. Οι αγριότητες και οι δολοφονίες εντάθηκαν. Μεταξύ των θυμάτων υπήρξε και ο μητροπολίτης Αιμιλιανός (1911), το όνομα του οποίου φέρει η κεντρική πλατεία της πόλης των Γρεβενών. Τελικά, η απελευθέρωση των Γρεβενών από τους Τούρκους πραγματοποιήθηκε την 13η Οκτωβρίου 1912.

Κατά τη Γερμανική κατοχή, η περιοχή των Γρεβενών δοκιμάστηκε, λόγω της επιθυμίας των Ιταλών να ιδρύσουν το «Πριγκιπάτο της Πίνδου». Ωστόσο, υπήρξε μεγάλη εστία αντίστασης των δυνάμεων του ΕΛΑΣ. Ακόμα όμως και μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τα Γερμανικά στρατεύματα, η περιοχή των Γρεβενών υπέστη περισσότερα δεινά κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο, καθώς το ορεινό του εδάφους προσφερόταν την οργάνωση και διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων.

Τα Γρεβενά σήμερα

Η πόλη των Γρεβενών γνώρισε καταστροφές και αναγεννήσεις στη μακραίωνη ιστορία της. Ο καταστροφικός σεισμός του 1995 στέρησε την πόλη ακόμα και από τα τελευταία της παραδοσιακά κτίρια. Ωστόσο, την τελευταία δεκαετία τα Γρεβενά ακολουθούν αναπτυξιακή πορεία, έχουν αποκτήσει μεγάλα έργα υποδομής δίνοντας έμφαση στον ορεινό όγκο του νομού με τα πυκνά δάση και τα αλπικά τοπία, έχουν αναπτύξει ποικίλες πολιτιστικές δράσεις και έχουν κατορθώσει να αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους ορεινούς πόλους έλξης τουριστών κυρίως κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Ανάμεσα στον Εθνικό Δρυμό “Βάλια Κάλντα” και στο Χιονοδρομικό Κέντρο Βασιλίτσας βρίσκονται μερικά από τα ομορφότερα χωριά της Περιφερειακής Ενότητας Γρεβενών. Η Αβδέλλα, από όπου κατάγονταν οι πρώτοι κινηματογραφιστές των Βαλκανίων (οι αδερφοί Μανάκια) και το Περιβόλι αποτελούν δύο από τα σημαντικότερα καλοκαιρινά θέρετρα της Περιφερειακής Ενότητας Γρεβενών. Αν και το χειμώνα τα χωριά αυτά δεν έχουν πολλούς μόνιμους κατοίκους, κάθε καλοκαίρι γεμίζουν με κόσμο και φιλοξενούν πολλούς κτηνοτρόφους με τα κοπάδια τους.

Η Σαμαρίνα και η Σμίξη, φημισμένα βλαχοχώρια, οι Φιλιππαίοι, η Αετιά, η Λάβδα, το Δοτσικό και το Μεσολούρι είναι από τα χωριά που δέχονται πληθώρα τουριστών κατά τη διάρκεια του χειμώνα λόγω της κοντινής τους απόστασης με το Χιονοδρομικό Κέντρο Βασιλίτσας. Αρκετά από αυτά τα χωριά φημίζονται και για τα παραδοσιακά πανηγύρια τους κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και ιδιαίτερα την ημέρα του Δεκαπενταύγουστου.

Εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς χωριό είναι το Σπήλαιο, το οποίο είναι χτισμένο στους πρόποδες του όρους Σταυρός και είναι ένας από τους παλαιότερους οικισμούς της Δυτικής Μακεδονίας. Άλλο γνωστό χωριό είναι ο Ζιάκας, χτισμένο σε 900 μ. υψόμετρο με υπέροχη θέα στον Όρλιακα. Από το Ζιάκα καταγόταν ο γνωστός οπλαρχηγός Θεόδωρος Ζιάκας, από τον οποίο πήρε το όνομά του το χωριό.

Η Καλλονή, το Μέγαρο και η Καλλιράχη είναι τρία άλλα πολύ γραφικά χωριά που θυμίζουν τα μαστοροχώρια της Ηπείρου, ενώ στην νοτιοδυτική πλευρά της Περιφερειακής Ενότητας, το Κυπουρειό, Μοναχίτι, η Κρανιά, και το απομονωμένο Μικρολίβαδο με το αλπικά τοπίο διακρίνονται για το μαγευτικό φυσικό περιβάλλον και την πλούσια χλωρίδα και πανίδα τους.

Λιγότερο γραφικά αλλά με περισσότερη ζωή σε όλη τη διάρκεια του χρόνου είναι τα χωριά που βρίσκονται στη βόρεια πλευρά της Π.Ε. . Το Σειρήνι, οι Αμυγδαλιές, το Ελεύθερο, ο Άγιος Γεώργιος, η Κιβωτός, ο Βατόλακος και η Μυρσίνα είναι μερικά από αυτά τα χωριά με αρκετούς μόνιμους κατοίκους,

Στην ανατολική πλευρά του χωριού, βρίσκονται αρκετά χωριά, όπως ο Πόρος και η Κνίδη, τα οποία υπέστησαν μεγάλες ζημιές κατά το σεισμό του 1995. Αποτέλεσμα της καταστροφής, είναι η ανακατασκευή των χωριών στο μεγαλύτερο μέρος τους. Έτσι τα χωριά αυτά μπορεί να έχασαν λίγο τη γραφικότητά τους, αλλά δεν έχασαν την ομορφιά του φυσικού τους τοπίου. Έτσι η Κνίδη, η Ιτέα, το Νησί, οι Αγαλέοι και τα κοντινά τους χωριά, χτισμένα στις όχθες του Αλιάκμονα, διαθέτουν πλούσιο φυσικό περιβάλλον. Στην ίδια περιοχή βρίσκονται η Σαρακήνα και το Παλαιοχώρι, δύο από τα μεγαλύτερα κεφαλοχώρια της Π.Ε. κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Άλλα όμορφα χωριά της Περιφερειακής Ενότητας είναι το Τρίκωμο ή Ζάλοβο το οποίο δημιουργήθηκε από την ένωση τριών οικισμών, το Κοσμάτι, ο Αιμιλιανός, καθώς και τα υπόλοιπα χωριά στο νότιο και νοτιοανατολικό τμήμα της Π.Ε., τα οποία είναι και περισσότερο πεδινά. Το πιο γνωστό χωριό στην περιοχή είναι το Καρπερό, ενώ ιδιαίτερα γνωστή είναι και η κωμόπολη της Δεσκάτης, η οποία είναι αρκετά γραφική και αποτελεί ένα αυτόνομο διοικητικό, κοινωνικό, πολιτιστικό και εμπορικό κέντρο.

Βάλια Κάλντα

Ο Εθνικός Δρυμός Πίνδου “Βάλια Κάλντα” είναι ένας από τους σπουδαιότερους και πιο παρθένους Δρυμούς της Ελλάδας. Ιδρύθηκε με το Β.Δ. 487/1966 (ΦΕΚ 120/Α΄/66) με σκοπό την προστασία της πλούσιας χλωρίδας και πανίδας. Έχει έκταση περίπου 69.000 στρέμματα που χωρίζονται στον πυρήνα και την περιφερειακή ζώνη του δρυμού. Βρίσκεται στην οροσειρά της Πίνδου στα όρια των νομών Γρεβενών και Ιωαννίνων.

Περιλαμβάνει την κοιλάδα της Βάλια Κάλντα, η οποία βρίσκεται σε υψόμετρο 1400 περίπου μέτρα και περιτριγυρίζεται από τα βουνά Λύγκος και Μαυροβούνι (Φλέγκα 2.159 μέτρα) μέχρι και τις κορυφές του βουνού Αυγό (Υψ. 2177 μέτρα). Την κοιλάδα διασχίζουν αρκετά ρέματα με σημαντικότερο το Αρκουδόρεμα, το οποίο αποτελεί παραπόταμο του Αώου.

Το όνομα “Βάλια Κάλντα” σημαίνει στα βλάχικα ζεστή κοιλάδα. Προφανώς ο δρυμός πήρε το όνομά του κατ’ ευφημισμό, λόγω του ότι αποτελεί μία από τις πιο κρύες και υγρές περιοχές της Ελλάδας. Το κλίμα είναι ορεινό-μεσογειακό, από τα πλουσιότερα στην Ελλάδα σε κατακρημνίσματα(1.500mm/έτος) και χιονοπτώσεις. Τα καλοκαίρια είναι δροσερά με αρκετές τοπικές βροχές. Η νέφωση είναι υψηλή και οι παγετοί συνηθισμένοι από τον Οκτώβριο μέχρι τον Μάιο, ενώ το χιόνι καλύπτει τον Δρυμό 7 με 8 μήνες το χρόνο.

Η γεωλογική συγκρότηση του Δρυμού αποτελείται από πετρώματα της ομάδας του φλύσχη με αρκετό οφείτη, γάβρο, ασβεστόλιθο και δολομίτη με κυρίαρχη εμφάνιση του σερπεντίνη. Τα εδάφη του δρυμού σχηματίστηκαν από την αποσάθρωση του περιδοτίτη και του σερπεντίνη. Είναι αργιλώδους, αργιλοπηλώδους υφής, όξινης χημικής αντίδρασης και πλούσια σε μαγνήσιο και σίδηρο ενώ πολλές φορές περιέχουν τοξικές συγκεντρώσεις χρωμίου, νικελίου, μαγγανίου και αλουμινίου.

Ο Εθνικός Δρυμός Πίνδου αποτελεί έναν από τους τελευταίους βιότοπους της καφετιάς αρκούδας και τόπος που βρίσκουν χειμερινό καταφύγιο διάφορα είδη της ελληνικής πανίδας. όπως αγριόγιδα, ζαρκάδια, αγριογούρουνα, γύπες, δρυοκολάπτες, χρυσαετοί, μαυροπελαργοί, αρπακτικά νυχτόβια πουλιά και άλλα πτηνά, ερπετά, αμφίβια και θηλαστικά. Συνολικά έχουν καταμετρηθεί 72 είδη πουλιών, 6 είδη αμφιβίων και 7 είδη ερπετών, τα οποία είναι αρκετά σπάνια και προστατεύονται σε όλο τον κόσμο.

Εκτός από την πλούσια πανίδα του δρυμού, ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι και η χλωρίδα του. Τεράστια και πυκνά δάση μαύρης και λευκόδερμης πεύκης και οξιάς καλύπτουν μεγάλο μέρος του δρυμού. Επίσης, υπάρχουν διάσπαρτα δέντρα άλλων ειδών όπως ελάτη, δρυς, σφένδαμος και άλλα φυλλοβόλα πλατύφυλλα δέντρα. Παραποτάμια, η βλάστηση περιλαμβάνει πλατάνια, διάφορα είδη ιτιάς, σκλήθρου, αριάς κτλ. Στην υποβλάστηση κυριαρχεί το πυξάρι, πολλά είδη βάτου, αναρριχητικά φυτά καθώς και φυλλοβόλοι θάμνοι. Επίσης φύονται πολλά προστατευόμενα ενδημικά και σπάνια είδη χλωρίδας. Τέλος, αξιοσημείωτο είναι η εμφάνιση δύο μικρών συστάδων δασικής πεύκης (κόκκινη πεύκη) με 32 δέντρα και με 30 δέντρα αντίστοιχα στην κοιλάδα και κοντά στο ρέμα Σαλιατούρα.

Εξαιρετικά πλούσια είναι και η μυκοχλωρίδα του δρυμού. Τα μανιτάρια είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες και εντυπωσιακές μορφές ζωής που φιλοξενούνται στο δρυμό. Γενικά το τοπίο στη Βάλια Κάλντα είναι εντυπωσιακό. Τα πυκνά δάση εναλλάσσονται από γυμνές υπαλπικές και βραχώδεις εκτάσεις και τεράστιους γκρεμούς, ενώ η έντονη παρουσία του υγρού στοιχείου σε συνδυασμό με την εξαιρετικά πλούσια πανίδα και την εντυπωσιακή μορφή πολλών μανιταριών καθιστά τον Εθνικό Δρυμό Πίνδου ξεχωριστό προορισμό ετησίως για εκατοντάδες φυσιολάτρες περιηγητές.

• Από την συνολική έκταση των 68.990 στρ τα 48.718στρ ποσοστό 70,62% ανήκουν στο Ν. Γρεβενών και τα υπόλοιπα 20.272στρ ήτοι ποσοστό 29,38% ανήκουν στον Ν. Ιωαννίνων.
• Από την συνολική έκταση των 33.490στρ του Πυρήνα του Δρυμού τα 29.658στρ ήτοι ποσοστό 88,56% ανήκουν στο Ν. Γρεβενών και τα 3.832στρ ήτοι ποσοστό 11,44% ανήκουν στον Ν. Ιωαννίνων.
• Από την συνολική έκταση των 35.500στρ της ζώνης προστασίας τα 19.060στρ ήτοι ποσοστό 53,69% ανήκουν στο Ν. Γρεβενών και τα 16.440στρ ήτοι ποσοστό 46,31% ανήκουν στον Ν. Ιωαννίνων.

Για περισσότερες πληροφορίες καθώς και τηλέφωνα για το καταφύγιο επισκεφτείτε http://www.katafigiovaliacalda.com/

 

 

Βιβλιοθήκη

Η Βιβλιοθήκη με την ίδρυσή της στεγάστηκε προσωρινά και για τρία χρόνια σε αίθουσα του Δήμου Γρεβενών. Το 1992 μεταφέρθηκε σε ιδιωτικό κτήριο και το 2001 μεταστεγάστηκε στη σημερινή της θέση στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Γρεβενών. Οι συλλογές της περιλαμβάνουν σήμερα 28.000 τόμους βιβλίων και μεγάλο αριθμό οπτικοακουστικού υλικού. Τα μέλη της είναι αρκετά και καλύπτουν όλες τις ηλικίες ακόμη και νήπια. Παράλληλα η Βιβλιοθήκη συμμετέχει στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης με διάφορες εκδηλώσεις και δραστηριότητες. Διοργανώνει ομιλίες, παρουσιάσεις βιβλίων, προβάλλει την τοπική ιστορία και τον τοπικό πολιτισμό.

 

 

Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου

Το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου θεσμοθετήθηκε το 2005 με την Κοινή Υπουργική Απόφαση 23069/14-6-05 και περικλείει στα όριά του τους δύο Εθνικούς Δρυμούς, του Βίκου – Αώου και της Πίνδου (Βάλια Κάλντα), έντεκα περιοχές που ανήκουν στο Πανευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών «Natura 2000», ολόκληρη σχεδόν την περιοχή του Ζαγορίου, ένα τμήμα της περιοχής της Κόνιτσας και του Μετσόβου και το δυτικό τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας Γρεβενών.

Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες χερσαίες Προστατευόμενες Περιοχές στη χώρα μας, με συνολική έκταση 1.969.741 στρεμμάτων, και αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο περιοχές, καθώς συνδυάζει μοναδικά το φυσικό με το ανθρωπογενές περιβάλλον.

Η ύπαρξη πλήθους ενδημικών ειδών χλωρίδας, όλων σχεδόν των μεγάλων άγριων θηλαστικών που διαβιούν στη χώρα μας, καθώς και σπάνιων ειδών ορνιθοπανίδας, προσδίδουν στο Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου ιδιαίτερη οικολογική αξία.

Η περιοχή επίσης είναι ιδιαίτερα πλούσια σε ιστορικά και πολιτισμικά στοιχεία. Παραδοσιακοί οικισμοί, πέτρινα τοξωτά γεφύρια, περίτεχνοι ναοί και μοναστήρια, νερόμυλοι και πέτρινες σκάλες κυριαρχούν σε όλο το δομημένο περιβάλλον του Πάρκου.

Περισσότερες πληροφορίες για το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου και το Φορέα Διαχείρισης Εθνικών Δρυμών Βίκου – Αώου και Πίνδου διατίθενται στην ηλεκτρονική διεύθυνση  http://www.pindosnationalpark.gr/index.php

 

 

Θέατρο Καστράκη

Ένα θέατρο χτισμένο σύμφωνα με τα αρχαία πρότυπα με χωρητικότητα 2.500 θεατών. Εκεί διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις αλλά και θρησκευτικές τελετέ όπως Ανάσταση,Επιτάφιος,Λιτανεία κτλ.

 

 

Καταφύγιο Βουνάσας

Το καταφύγιο του ορειβατικού συλλόγου στη Βουνάσα (1415 μ.) δίπλα στον Πρίονο (1615 μ.), χωρητικότητας 50 ατόμων, αποτελεί πόλο έλξης για διαμονή, σε ορειβάτες- πεζοπόρους και μη, όλες τις εποχές. Από αυτό μπορεί κανείς να δει τις ομορφιές της Ξηρολίμνης, της κορυφής Πρίονος στα 1616 μ., την Κοζάνη, τον κάμπο του Ν. Γρεβενών, τη λίμνη Πολυφύτου και τη Λίμνη του φράγματος του Αγ. Ιλαρίωνα, που κατασκευάζει η Δ.Ε.Η.

Το Καταφύγιο έχει τη δυνατότητα να φιλοξενήσει γύρω στους 70 ορειβάτες – πεζοπόρους και αποτελεί τη βάση για οποιαδήποτε ορειβατική και αναρριχητική προσπάθεια. Η κατασκευή του υπήρξε μία από τις βασικές επιδιώξεις και προσπάθειες του Φυσιολατρικού – Ορειβατικού Χιονοδρομικού Συλλόγου Δεσκάτης (Φ.Ο.Χ.ΣΥ.Δ.), απώτερος σκοπός του οποίου είναι ο σεβασμός και η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και η διάσωση της χλωρίδας και πανίδας της Βουνάσας. Το Καταφύγιο λειτουργεί κατόπιν συνεννόησης με το Σύλλογο.

Το μικρό χιονοδρομικό κέντρο κάτω από τον Πρίονο μπορεί να «μυήσει» μικρούς και μεγάλους στην ομορφιά της χιονοδρομίας και του ski. Τα βράχια του Πρίονου μπορούν να ικανοποιήσουν κάθε κατηγορίας αναρριχητές. Η πλούσια πανίδα και χλώρίδας της Βουνάσας δίνει την ευκαιρία στον περιηγητή να μαζέψει βότανα, να γνωρίσει και να αγαπήσει το «τσάι του βουνού», το αγαπημένο βότανο των Δεσκατιωτών. Ο Αλιάκμονας δίνει τη δυνατότητα να συμμετάσχει ο καθένας σε δραστηριότητες ιδιαίτερων σπορ: canoe-kayak, rafting κλπ.

Η Ομάδα Διάσωσης του Φ.Ο.Χ.ΣΥ.Δ. είναι πάντα διαθέσιμη και σε ετοιμότητα για κάθε ενδεχόμενο. Από το καταφύγιο περνά και το Ε4 (Διεθνές ορειβατικό μονοπάτι), καθώς και σημαντικά σηματοδοτημένα μονοπάτια. Υπάρχουν ακόμη δύο σηματοδοτούμενα Ορειβατικά Μονοπάτια, που οδηγούν στο καταφύγιο. Το ένα ξεκινά από τη Δεσκάτη (ξωκλήσι Αγ. Γεωργίου) και το άλλο από το μοναστήρι της Αγ. Ευαγγελίστριας.

Η πηγή Κρυονέρι τροφοδοτεί με νερό το διπλανό χωριό Παρασκευή. Πίσω από το βουνό της Δεσκάτης, τον Τρέτιμο, ρέει εντυπωσιακά ο Αλιάκμονας. Η περιοχή των Καμβουνίων μεταξύ της Μονής του Ευαγγελισμού και του Ορειβατικού Καταφύγιου έχει προταθεί από ειδικούς μελετητές ως Εθνικός Δρυμός, καθώς εκεί διαβιούν πολλά ζώα (μεταξύ των οποίων και ζαρκάδια) και πουλιά. Εξαιρετική θέα μπορεί κανείς να απολαύσει από τις τοποθεσίες του ναού του Αγ. Αχιλλίου στο όρος Τρέτιμος, από το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, από την κορυφή Πρίονος (1616 μ.) στα Καμβούνια και από το Καταφύγιο (1414 μ.).

Ο δήμος της Δεσκάτης έχει μεριμνήσει για την δημιουργία πίστας εκμάθησης σκι στη θέση «Λάκα Τσόλικα» της Βουνάσας, η οποία λειτούργησε πολύ πρόσφατα. Στην πίστα αυτή που βρίσκεται σε μια υπέροχη τοποθεσία, μικροί και μεγάλοι μπορούν να εκπαιδεύονται αλλά και να απολαμβάνουν το σκι. Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να απευθυνθείτε στο τηλ. του Δήμου Δεσκάτης: 24620-31203.

Το Καταφύγιο είναι ανοιχτό (και διανυκτερεύων) στους επισκέπτες τα Σαββατοκύριακα και σε εορταστικές περιόδους κάθε μέρα. Μπορείτε να πάτε για διανυκτέρευση ή για απλή επίσκεψη να θαυμάσετε τη μοναδική φυσική ομορφιά της περιοχής και να περπατήσετε στα δύο μεγάλα σημαδεμένα (από τον Φ.Ο.Χ.ΣΥ.Δ) μονοπάτια που υπάρχουν στο ελατόδασος. Βέβαια οι ενδιαφερόμενοι μπορούν κατόπιν συννενοήσεως με τον υπεύθυνο λειτουργίας να μείνουν στο καταφύγιο και οποιαδήποτε άλλη μέρα επιθυμούν. Προσφέρεται φαγητό ημέρας μαγειρεμένο παραδοσιακά καθώς και ροφήματα.

Το καταφύγιο είναι οργανωμένο
Περιοχή:	Βουνάσσια 1424 μ. (Κορυφή Πρίονος 1616 μ.)
Τηλέφωνο:	–
Ηλεκτρικό:	Ναι
Χωρητικότητα:	50 άτομα
Θέρμανση:	Κεντρική θέρμανση, Ξυλόσομπες, 2 τζάκια
Κουζίνα:	Οργανωμένη
Τουαλέτες:	Εσωτερικές και εξωτερικές

 

Ενδεικτικές Χιλιομετρικές Αποστάσεις
Δεσκάτη – Γρεβενά:	60 χλμ.
Αθήνα – Γρεβενά:	422 χλμ.
Θεσσαλονίκη – Γρεβενά:	192 χλμ.
Κοζάνη – Γρεβενά:	56 χλμ.
Σέρρες – Γρεβενά:	278 χλμ.
Ιωάννινα – Γρεβενά:	190 χλμ.
Βόλος – Γρεβενά:	214 χλμ.
Άργος – Γρεβενά:	584 χλμ

 

Πληροφορίες:	Φυσιολατρικός Ορειβατικός Χιονοδρομικός Σύλλλογος Δεσκάτης
Διεύθυνση:	Δεσκάτη Γρεβενών, ΤΚ 51200
Τηλέφωνα:	24620 31 597, 24620 32 780

 

 

Μνημείο Αννίτσας

Δυτικά της πόλης των Γρεβενών, σε απόσταση ευθείας γραμμής 28 χιλιομέτρων, στο όρος Λύγκος, βρίσκεται το Μνημείο των πεσόντων Αξιωματικών και Οπλιτών Νομού Γρεβενών 1940-1941,εναντών των φασιστών Ιταλών επιδρομέων.

Ανεγέρθηκε στη θέση «Αννίτσα», στο προσήλιο Φιλιππαίων, σε υψόμετρο 1700 μέτρων. Η θέση αυτή βρίσκεται στο κέντρο νοητής ευθείας 3 χιλιομέτρων μεταξύ των κορυφών (από βορρά προς νότο): Σκούγκζας υψ.1799 και Βασιλίτσας υψ. 2248.

Η ανέγερσή του αποφασίστηκε το 1978 σε κοινή συνεδρίαση των εφεδροπολεμικών οργανώσεων Νομού Γρεβενών μετά από πρόσκληση – πρόταση του Διευθυντού του Γραφείου Υπηρεσίας Εφέδρων Ν. Γρεβενών και εφέδρου λοχαγού Ιωάννη Χρ. Πέτρου, προς τους Συνδέσμους: Εφέδρων Αξιωματικών, Τραυματιών και Πολεμιστών Οπλιτών, Αναπήρων και Θυμάτων Πολέμου και Συλλόγου Εθνικής Αντίστασης.

Ως σημείο ανέγερσης προτάθηκε η περιοχή Σταυρού Σμίξης ή εκατέρωθεν αυτής διότι:

1. Εκεί ο Άγιος Κοσμάς περί του τέλους του 18ου αιώνα, τοποθέτησε ξύλινο σταυρό λέγοντας: «Αν κάποτε εχθρός έλθει από βορράν προς τα εδώ, δε θα περάσει κάτω από αυτόν το σταυρό».
2. Η περιοχή αυτή, είναι το πλησιέστερο σημείο μαχών του Ελληνικού Στρατού εναντίων των ιταλικών στρατευμάτων το 1940-41 στο νομό Γρεβενών, προς τους τάφους των 120 και πλέον νεκρών στρατιωτών Γρεβενιωτών, οι οποίοι είναι θαμμένοι στη Βόρειο Ήπειρο.
3. Εκεί επάνω ο λαός των Γρεβενών με την επίβλεψη και συνδρομή της χωροφυλακής, σύμφωνα με την εντολή του Αρχηγείου Στρατού Ελλάδος, μετέφερε δικά του τρόφιμα και πυρομαχικά του στρατού, ενισχύοντας τόσο τις υποχωρούσες και τις επιβραδυντικώς μαχόμενες, όσο και τις επιστρατευθείσες για αντεπίθεση μονάδες του στρατού μας.
4. Εκεί έγινε η ταχύτατη συγκέντρωση και παράταξη επιστρατευμένων, κατά το πλείστον, μονάδων του Ελληνικού Στρατού για άμυνα και αντεπίθεση.
5. Από τη γραμμή αυτή άρχισε η οριστική και νικηφόρα αντεπίθεση άνευ οπισθοχωρήσεως του στρατού μας, εναντίων της 3ης ορεινής ιταλικής μεραρχίας αλπινιστών (ΤΖΟΥΛΙΑ), υπό το στρατηγό ΤΖΙΡΟΤΤΙ. Οι Ιταλοί είχαν διεισδύσει ως τις 3 Νοεμβρίου στη Σαμαρίνα – Δίστρατο, καλύπτοντας το αριστερό τμήμα της κύρια επίθεσής τους με 5 μεραρχίες, εναντίων μιας και μόνο ελληνικής μεραρχίας, της 8ης, στην περιοχή της Ηπείρου (Καλπάκι).
6. Από τη γραμμή εξορμήσεως – εφόδου και μαχών (Σκούγκζα – Αννίτσα – Βασιλίτσα), μια ταξιαρχία ιππικού υπό τον Συν/χη Σωκράτη Δημάρατο και τριών ταγμάτων πεζικού, ήτοι: του 1ου του 51ου Συντάγματος Δαβάκη μεθ’ ουλαμού ιππικού, του 1ου του 50ου Συντάγματος Τρικάλων και του 3ου του 7ου Συντάγματος Χαλκίδος, με μελετημένη, ταχύτατη και ορμητική αντεπίθεση από τις 3 έως τις 7 Νοεμβρίου. Συνέτριψε την ιταλική μεραρχία Τζούλια, χαρίζοντας την πρώτη μεγάλη νίκη του στρατού μας. Το μέγεθος της νίκης αποδεικνύεται από το ότι επί τόπου βρίσκονταν ο Διοικητής της 10ης μεραρχίας πεζικού Βας. Βραχνός και ο Διοικητής του Β΄Σώματος Στρατού Αντιστράτηγος Δημ. Παπαδόπουλος.

Μετά από την παρουσίαση αυτών των ιστορικών δεδομένων, ο Σύνδεσμος Τραυματιών και Πολεμιστών οπλιτών του Νομού Γρεβενών, ενθουσιωδώς πρότεινε να αναλάβει το όλο έργο ο ίδιος, έχοντας την συμπαράσταση όλων των άλλων Συνδέσμων.

Συγκινητική ήταν η παρουσία του προέδρου του παραπάνω Συνδέσμου κ. Δημητρίου Ραμαντάνη ο οποίος κλαίγοντας, στο έπακρον συγκινημένος, σε ερώτηση μου, γιατί; απάντησε: «Τον αδελφούλη μου τον Ηλία έχω θάψει με τα ίδια μου τα χέρια στην Κορυτσά, που σκοτώθηκε στον Μοράβα» (πρόκειται για τον έφεδρο επιλοχία Ηλία Ραμαντάνη).

Εδώ θα πρέπει να γνωρίσουμε και το Διοικητικό Συμβούλιο των πολεμιστών οι οποίοι ανέλαβαν με απόλυτο αυθορμητισμό, το μεγάλο αυτό έργο:

1. Δημήτριος Κ Ραμαντάνης, πρόεδρος
2. Χρήστος Γ Αναγνώστου, αντιπρόεδρος
3. Ιωάννης Ευστ Ανδρεάδης, γενικός γραμματέας
4. Νικόλαος Αχιλ. Σιόβας, ταμίας
5. Νικόλαος Ανασ Βαρσάμης, μέλος
6. Θεόδωρος Παν Καφτεράνης, μέλος
7. Γεώργιος Δημ. Κλημίδης, μέλος
8. Αχιλλέας Στερ. Κοσματόπουλος, μέλος
9. Θεμιστοκλής Ευθ. Νασιόπουλος, μέλος

Τα μέλη του διοικητικού Συμβουλίου καθώς και μέλη των υπολοίπων, επισκέφθηκαν την προταθείσα περιοχή και επέλεξαν το ύψωμα 1700 της Αννίτσας ως τόπο ανεγέρσεως του Μνημείου, δεδομένου ότι κατά την επί τόπου απόφαση τους:

• Στο ύψωμα αυτό στηρίχθηκε δια του 1ου τάγματος Πεζικού Δαβάκη, η όλη κίνηση των μονάδων επιθέσεως δεξιά και αριστερά του, των δύο στηριγμάτων ιππικού και δύο ταγμάτων πεζικού.
• Το ύψωμα αυτό δεσπόζει όλης της γραμμής εξορμήσεως με την απεριόριστη θέα του.
• Υπήρξε ο κορμός όλης της επιχειρησιακής ενέργειας. Δηλαδή της συγκεντρώσεως, της παρατάξεως, της επιθέσεως και της γενικότερης εξορμήσεως και εφόδου του ιππικού και του πεζικού μας.

Κατόπιν ζητήθηκε από την Κοινότητα Φιλιππαίων η παραχώρηση δύο στρεμμάτων στο σημείο αυτό, το δε Κοινοτικό Συμβούλιο ομόφωνα ενέκρινε την παραχώρηση και ο Σύνδεσμος προχώρησε στις άλλες ενέργειές του. Ενημέρωσε το Γενικό Επιτελείο Στρατού (ΔΕΠΑΘΑ), το οποίο με έγγραφό του, συνεχάρη επαινώντας την ενέργεια αυτή. Δέχθηκε τη δωρεά σχεδίων του Μνημείου, την οποία επεξεργάστηκε λεπτομερώς και ιδιαίτερα ο πρόεδρος κ Δ. Ραμαντάνης μετά του Διευθυντού του Γ.Υ.Ε.Ν. Γρεβενών και ακολούθως η Τεχνική Υπηρεσία του Νομού συνέταξε την οικονομοτεχνική μελέτη. Απευθύνθηκε με ανοιχτή επιστολή προς το λαό και τις αρχές για οικονομική ενίσχυση υπέρ κατασκευής του Μνημείου. Η ανταπόκριση ήταν άμεση. Η Μητρόπολη, ο Δήμος, η Νομαρχία και κυρίως το Υπουργείο Βορείου Ελλάδας. Ακολούθησε η προμήθεια υλικών και έγιναν τα εγκαίνια του Μνημείου το 1981 υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.

Με απόφαση του Συνδέσμου, ορίσθηκε η εορτή του προσκυνήματος των νεκρών στο Μνημείο να γίνεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή μετά το δεκαπενταύγουστο και αυτό διότι στις 16 Αυγούστου 1940 έγινε η επιστράτευση στο Νομό Γρεβενών και της 9ης Μεραρχίας γενικότερα. Έκτοτε, κάθε χρόνο πραγματοποιείται αυτή η γιορτή.

Τα στοιχεία του Μνημείου, επί βάσεως του φυσικού εδάφους, σε τομή κράνους πολεμιστού του 1940, απαρτίζονται:

• Από μεγάλου μεγέθους μαρμάρινο σταυρό στην κορυφή της τομής του κράνους, ως έμβλημα θρησκευτικό και της ρήσεως του Αγίου Κοσμά.
• Μαρμάρινα στοιχεία σε φυσικό μέγεθος

Τα ανάγλυφα κατασκεύασε ο γλύπτης Χ. Χασιώτης, εκ Τρικάλων ήτοι:

• Ανάγλυφο του μαχόμενου στρατιώτη του 1940-44.
• Ανάγλυφο της φορτωμένης πυρομαχικά Γρεβενιώτισσας.
• Ανάγλυφο ιππέα μαχητή 1940-41.
• Ανάγλυφο μεταφερομένου από βόδια πυροβόλου, με συνοδεία άμαχου Γρεβενιώτη.

– Υπερμέγεθες ομοίωμα κράνους μαχητή, πάνω σε κτίσμα οστεοφυλακίου του οποίου η θέα προκαλεί δέος και έκσταση, σύμβολο του νεαρού μαχητή του έπους 1940-41.

– Δεξιά και αριστερά του κράνους δύο στήλες μαρμάρινες, στις οποίες είναι χαραγμένα τα ονόματα των πεσόντων.

– Μαρμάρινες πλάκες, στις οποίες αναγράφονται τα ονόματα των πόλεων που κατέλαβαν τα ελληνικά στρατεύματα το 1940-41.

Γενικότερα, το Μνημείο μας μεταφέρει σε δύο μεγάλα ιστορικά γεγονότα της εποχής εκείνης.

Πρώτον στη θυσία των μαχίμων Γρεβενιωτών και κατ” επέκταση όλων των Ελλήνων και δεύτερον στην αναδίπλωση, την οπισθοχώρηση και τη συντριβή της Μεραρχίας ΤΖΟΥΛΙΑ, από ελάχιστες δυνάμεις του στρατού μας.

Γι’ αυτούς τους λόγους το Μνημείο αυτό αποτελεί ένα λαμπρό στολίδι μνήμης και ιστορίας των Γρεβενών της και της Ελλάδας γενικότερα. Τιμά τους νεκρούς μας, τιμά τον λαό των Γρεβενών, τιμά την ιστορία του τόπου μας. Την όλη φροντίδα και επιμέλεια της γιορτής έχει ο Σύνδεσμος τραυματιών πολεμιστών μαζί με το Σύνδεσμο Εφέδρων Αξιωματικών και Αναπήρων θυμάτων πολέμου Γρεβενών. Βέβαια, συνδράμουν πάντοτε και άλλοι πολλοί φορείς του Νομού μας πρωτοστατούντος του Μητροπολίτη κ.κ. Σεργίου και ιδιαίτερα οι στρατιωτικές μονάδες και οι μονάδες αστυνομίας Γρεβενών και το Α” Σώμα Στρατού Κοζάνης.

Επισημάνσεις: Επειδή στο έδαφος εντός και πέριξ του Μνημείου υπάρχουν εμφανή τα προχώματα θέσεων μάχης του Ελληνικού Στρατού από το 1940, δεν πρέπει επ” αυτού να γίνει καμία επέμβαση αποχωματώσεως ή επιχωματώσεως και γενικότερα αλλαγής του χώρου. Ακόμη δεν πρέπει εκεί να γίνει καμία δεντροφύτευση σε μεγάλη απόσταση από το Μνημείο, για να φαίνεται εις τους αιώνες, αλλά και να επισημαίνεται ο γυμνός χώρος όπου αναγκάστηκε ο στρατός μας να πολεμήσει ακάλυπτος και εντελώς εκτεθειμένος στην ιταλική αεροπορία.

Σημειωτέον δε, για το λόγο ότι στην περιοχή αυτή από 1 έως 10 Νοεμβρίου 1940 έχουν σκοτωθεί πολλοί στρατιώτες των μονάδων που προαναφέραμε, επιβάλλεται να στηθεί και τρίτη στήλη πεσόντων με τα ονόματά τους. Οι οικογένειες των πεσόντων από διάφορα μέρη της Ελλάδας ζήτησαν την αναγραφή τους και πολλά ήδη γράφτηκαν, όπως του Συνταγματάρχη Μπουλούκου καθώς και των δύο αεροπόρων που έπεσαν με το αεροπλάνο τους μετά από αερομαχία, 800 μέτρα δυτικά του Μνημείου της ΑΝΝΙΤΣΑΣ.

 

 

Μοναστήρι της Παναγιάς στη Σαμαρίνα

Η επίσκεψη στο Μοναστήρι της Παναγίας είναι απαραίτητη για να θαυμάσει κάποιος τις αξιόλογες αγιογραφίες ,την αρχιτεκτονική της εκκλησίας και να προσκυνήσει την Χάρη της.Ο ναός της Μεγάλης Παναγίας στη Σαμαρίνα με το πεύκο πάνω στον τρούλο, μαγεύει χιλιάδες κόσμο το Δεκαπενταύγουστο, ενώ στην είσοδο της Βάλια Κίρνα ή αλλιώς της κοιλάδας του διαβόλου, στέκει ο ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και η Αγία Παρασκευή. Ιδιαίτερο θρησκευτικό μνημείο για την Περιφερειακή Ενότητα είναι η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή Παναγία Σπηλιώτισσα που ιδρύθηκε το 1643.

Το τέμπλο του ναού, η πόρτα και τα παράθυρά του αποτελούν εξαιρετικά δείγματα ξυλογλυπτικής του 17ου αιώνα. Δεκάδες ακόμη πέτρινοι ναοί και ξωκλήσια κοσμούν κάθε άκρη της Περιφερειακής Ενότητας και έχουν ανοιχτές τις πόρτες σε πιστούς και επισκέπτες του τόπου.

 

 

Ναός Αγίου Νικολάου

Στο δρόμο που συνδέει τα Γρεβενά με το χωριό Περιβόλι, σε μια δασωμένη πλαγιά, δίπλα στον παραπόταμο του Αλιάκμονα, βρίσκεται ο μεταβυζαντινός ναός του Αγίου Νικολάου. Αποτελούσε καθολικό μονής και φαίνεται ότι ανοικοδομήθηκε το 1803, πιθανότατα στη θέση παλαιότερου ενοριακού ναού.

Στη σημερινή του μορφή είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος τετρακιόνιος με τρούλο, πλάγιες κόγχες-χορούς αθωνικού τύπου, και ευρύχωρη λιτή στα δυτικά. Ο τρούλος, που υψώνεται στον κυρίως ναό, έχει οκτάπλευρο τύμπανο, διαρθρωμένο με αβαθή αψιδώματα στις όψεις, που φέρεται σε τέσσερις ημικυλινδρικές καμάρες, οι οποίες στηρίζονται σε δύο κίονες δυτικά και δύο πεσσούς ανατολικά. Μεταξύ των τόξων και του τυμπάνου μεσολαβεί δεύτερη προέχουσα σειρά τόξων μικρού πλάτους. Η ανατολική κεραία του σταυρού επιμηκύνεται αρκετά ώστε να στεγάζει και το ιερό, που οριοθετείται με ένα ακόμη ζεύγος πεσσών.

Τα τέσσερα γωνιαία διαμερίσματα και τα δύο ενδιάμεσα του ανατολικού τμήματος στεγάζονται με καμάρες εγκάρσιου άξονα. Η κόγχη του ιερού βήματος είναι επτάπλευρη εξωτερικά και ημικυκλική εσωτερικά, ενώ οι κόγχες της πρόθεσης και του διακονικού είναι ημικυκλικές και ανοίγονται στο πάχος του ανατολικού τοίχου.  Ο τρούλος της λιτής, όμοιου τύπου με τον αντίστοιχο του κυρίως ναού, στηρίζεται σε τέσσερα τόξα με προεξέχουσα τριπλή κλιμακωτή διάταξη, που περιορίζουν σημαντικά τη διάμετρό του σε σχέση με το στεγαζόμενο τετράγωνο χώρο.

Το βόρειο και το νότιο τόξο στηρίζονται σε μικρού πλάτους ημικυλινδρικές καμάρες. Στην τοιχοποιία γίνεται χρήση λίθων διαφορετικής επεξεργασίας. Περισσότερο επιμελημένη παρουσιάζεται η τοιχοδομή των τρούλων, των κογχών του ιερού και των χορών από λαξευμένους ή ημιλαξευμένους πωρόλιθους ή χονδρολαξευμένους παλακοειδείς ασβεστόλιθους. Η εξωτερική κάλυψη της στέγης γίνεται με σχιστολιθικές πλάκες. Στο εσωτερικό του ο ναός φέρει ξυλόγλυπτο τέμπλο με συμβολικό φυτικό και ζωικό διάκοσμο, καθώς και σκηνές από το Δωδεκάπορτο και τα Πάθη, μορφές αγίων και αγγέλων ή λαϊκότροπα μοτίβα, όπως ανθοδοχεία και γοργόνες. Οι δεσποτικές εικόνες πρέπει να φιλοτεχνήθηκαν, σύμφωνα με το έτος της αφιερωματικής επιγραφής σε μία από αυτές γύρω στο 1806.

Το 1997 η στέγη του ναού κατέρρευσε, συμπαρασύροντας και μεγάλο τμήμα της τοιχοποιίας. Τότε λήφθηκαν τα πρώτα σωστικά μέτρα και πραγματοποιήθηκε η αποτύπωση του μνημείου, ενώ μετά την ολοκλήρωση και έγκριση της μελέτης στερέωσης-αποκατάστασης, κατά τα έτη 1998-2000 πραγματοποιήθηκε η στερέωση και ανάδειξή του.

 

 

Ρολόι

Το σήμα-κατατεθέν της πόλης. Βρίσκεται στην πλατεία Ελευθερίας στην «καρδία» της πόλης και αποτελεί σωζόμενο κτίσμα της Τουρκοκρατίας. Έχει σχήμα πενταγώνου με μήκος πλευράς 2μ. και το συνολικό του ύψος ξεπερνά τα 20μ. Πριν απ’ την απελευθέρωση λειτουργούσε ως τμήμα τουρκικού τζαμιού. Στο εσωτερικό του που είναι κενό, υπάρχει κυκλική σκάλα η οποία οδηγεί σε περιμετρική βεράντα. Μετά τη βεράντα υψώνονται καμάρες που στηρίζουν έναν κωνικό τρούλο, στη βάση του οποίου είναι ενσωματωμένες μεγάλες πλάκες ρολογιού.

 

 

Τα Δύο Φαράγγια

Η διάβρωση χρόνων των ασβεστοπετρωμάτων από τους δύο ποταμούς δημιούργησε δύο σπάνια και αξιόλογα φαράγγια.  Ανατολικά το φαράγγι της Λιάτισας που έχει την ίδια ομορφιά αλλά είναι δύσκολα προσβάσιμο. Το διασχίζει ο σμιξιώτικος ποταμός (Βελονιάς). Εκεί υπάρχουν δύο πέτρινα γεφύρια του Κατσογιάννη και της Λιάτισας (του Κλέφτη ). Ένα άλλο διαβρωτικό αξιοθέατο είναι το Βαενάκι ένα τούνελ 10 μέτρα περίπου που διαπερνά ψηλά το βράχο της Πορτίτσας.Και ένα δεύτερο φαράγγι,νοτιοδυτικά το φαράγγι της Πορτίτσας με την πέτρινη γέφυρα στο στόμιό της. Έχει ύψος 300 μέτρα περίπου και η άγρια ομορφιά σε συναρπάζει. Το διαπερνά ο περιβολιώτικος ποταμός.

Μια καταπληκτική διαδρομή που ξεκινάει από το γεφύρι του Κατσογιάννη και καταλήγει στο γεφύρι του Κλέφτη, ένα χ.μ. περίπου σε ένα πολύ στενό φαράγγι, με πλάτος 2 μέτρα και επιβλητικούς βράχους που  φτάνουν σε ύψος τα 150 μέτρα. Σκοτεινό και ενδιαφέρον μιας και σε πολλά σημεία του δεν περνά ο ήλιος. Η χρήση σχοινιών δεν είναι απαραίτητη μιας και δεν έχει μεγάλους βράχους για να καταρριχηθούμε αλλά μπορούμε να απολαύσουμε το κολύμπι με χρήση σωσίβιου στις φυσικές λεκάνες και κολυμπήθρες που υπάρχουν καθ’ όλη τη διαδρομή. Το ποτάμι που διασχίζει το φαράγγι είναι ο Βελονιάς.

Διάρκεια δραστηριότητας:	3 ώρες περίπου
Κατώτατο όριο ηλικίας:	12 ετών
Υλοποίηση:	Κάθε Σαββατοκύριακο από τον Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο
Ελάχιστος αριθμός συμμετεχόντων:	4 άτομα
Τιμή:	30 €/άτομο
Περιλαμβάνονται:	Έμπειροι συνοδοί, Τοπικές μεταφορές, Απαραίτητος εξοπλισμός, Πικ νικ

 

 

Το Σπήλαιο

Επισκεφθείτε το σπήλαιο στη θέση Αγία Παρασκευή στην κωμόπολη της Δεσκάτης. Το Σπήλαιο είναι οικισμός 25χιλ.δυτικά της πόλης των Γρεβενών στον ορεινό όγκο της βορειοανατολικής Πίνδου. Ανήκει στο Δήμο Θεοδ. Ζιάκα του Ν.Γρεβενών και σήμερα έχει 160 κατοίκους. Είναι κτισμένο σε υψόμετρο 980 μ. στο νοτιότερο υψίπεδο του όρους Όρλιακα κάτω από την κορυφή Σταυρός. Δύο ποταμοί από δυτικά ο περιβολιώτικος και ανατολικά ο σμιξιώτικος ενώνονται κάτω από ένα απότομο αλλά με φοβερή ομορφιά βράχο και δημιουργούν τον Βενέτικο τον κυριότερο παραπόταμο του Αλιάκμονα. Ο οικισμός αναφέρεται , κυρίως σε γραπτά του Μοναστηριού που υπάρχει στο χωριό, με το όνομα ΠΥΛΑΙΟΝ ,πιθανώς επειδή δεσπόζει των οδών που συνδέουν Ήπειρο και Μακεδονία και ως ΣΠΗΛΙΟ επειδή είναι στους πρόποδες του όρους Σταυρός, που παλιότερα λεγόταν ΣΠΙΛΟΣ. Κατά καιρούς τυχαία αρχαιολογικά ευρήματα αποδίδουν στο χωριό ιστορία ύπαρξης 4 και πλέον χιλιετιών.

Ευρήματα της Νεολιθικής εποχής (πέτρινος πέλεκης και σπασμένα αγγεία) στη θέση Κούλια :

• Χάλκινα ταφικά ευρήματα που χρονολογούνται τέλος χάλκινης αρχή σιδηράς εποχής στη πλατεία του χωριού.
• Υπολείμματα τειχών ρωμαϊκής και βυζαντινής εποχής σώζονται μέχρι σήμερα και τα θεμέλια της ακρόπολης.

Η εκκλησία της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Η Ιερά Μονή της Υπεραγίας Θεοτόκου Σπηλαιωτίσσης ιδρύθηκε το 1633 και ήταν Σταυροπηγιακή. Εσωτερικά η εκκλησία καλύπτεται από πλήθος αγιογραφιών εξαιρετικής τέχνης και είναι βυζαντινού ρυθμού. Το Μοναστήρι του Σπηλαίου είχε κρυψώνα οπού υπήρχαν αρκετά κειμήλια. Λειτουργούσε κρυφό σχολείο αλλά και στα νεώτερα χρόνια εκεί λειτουργούσε το σχολείο του χωριού. Καταστράφηκε από πυρκαγιά πριν το1940 και διεσώθη μόνο η εκκλησία.

Έδωσε πολλά στους απελευθερωτικούς αγώνες με αποκορύφωμα την μάχη που έδωσε στο Σπήλαιο ο οπλαρχηγός της περιοχής Θ. Ζιάκας το 1854.

Γιορτή Μανιταριού

Προς τα τέλη του Αυγούστου,στις όχθες του Βενέτικου ποταμού λαμβάνει χώρα η 3ήμερη Πανελλήνια Γιορτή Μανιταρίου.Ξεκίνησε το 2004 και συνεχίζει μέχρι σήμερα,την διοργανώνη ο σύλλογος Μανιταρόφιλων Δυτικής Μακεδονίας και ως σκοπό έχει την ανταλλαγή γνώσεων,εμπειριών και κυρίως την γνωριμία μεταξύ των μανιταρόφιλων. Στο χώρο λειτουργούν ταβέρνα, αναψυκτήριο, παιδότοπος, εργαστήρι μυκητογνωσίας, παζάρι τοπικών προϊόντων, εκθέσεις κ.λπ. Οι επισκέπτες και οι κατασκηνωτές μπορούν να κάνουν ιππασία, κολύμπι, λασπόλουτρα, κανό κατά μήκος του ποταμού, ποδήλατο βουνού, αναρρίχηση, τοξοβολία. Μπορούν επίσης να δοκιμάσουν μανιταρογεύσεις, να δούνε στο μικροσκόπιο μανιτάρια στο εργαστήρι μυκητογνωσίας, να παρακολουθήσουν μουσικές συναυλίες. Το βράδυ ανάβει τεράστια φωτιά στο κέντρο της εκδήλωσης και πραγματοποιείται ολονυκτία με χορούς και τραγούδια υπό το φώς των αστεριών.

 

Δρόμοι Μανιταριού

Η τριήμερη εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στη Λάβδα το 2013, στέφθηκε με μεγάλη επιτυχία και έκτοτε συνεχίζεται. Έτσι τον Ιούνιο κάθε χρόνου, με επίκεντρο το Μουσείο Μανιταριών στη Λάβδα πραγματοποιείται ένα τριήμερο εκδηλώσεων που συνήθως περιλαμβάνουν σεμινάριο σχετικό με τα μανιτάρια, πεζοπορία στον ορεινό όγκο και συλλογή μανιταριών και φυσικά ένα υπέροχο τσιμπούσι με μανιτάρια. Στην εκδήλωση παρευρίσκονται οι κάτοικοι του χωριού και πλήθος επισκεπτών τόσο από τα γύρω χωριά όσο και από την ευρύτερη περιοχή των Γρεβενών και των γειτονικών περιφερειακών ενοτήτων.

 

Έθιμο της Γουρουνοχαράς

Η γουρουνοχαρά είναι ένα από τα σημαντικότερα χριστουγεννιάτικα έθιμα σε πολλές περιοχές των Γρεβενών. Την ημέρα των Χριστουγέννων, τελείται στα χωριά των Γρεβενών (π.χ. στις Αμυγδαλιές) το σφάξιμο του γουρουνιού. Οι οικογένειες έτρεφαν καλά τον χοίρο ώστε να παχύνει και να έχει πολύ κρέας. Η σφαγή και το γδάρσιμο του ζώου γινόταν από έμπειρα άτομα γιατί το δέρμα του σφαγίου έπρεπε να διατηρηθεί λείο για να χρησιμοποιηθεί στη συνέχεια στη κατασκευή «γουρουνοτσάρουχων» (παπουτσιών). Το κομμένο σε κομμάτια κρέας το έβραζαν με πράσα και μπαχαρικά και έφτιαχναν λουκάνικα. Το λίπος (το παστό) το έλιωναν και το διατηρούσαν σε δοχεία για όλο το χρόνο.Πολλές φορές έβαζαν μέσα στο λιωμένο λίπος (λίγδα) κομμάτια βρασμένου κρέατος (καβουρμάς) και το κρατούσαν μέχρι το καλοκαίρι. Με το κεφάλι και τα πόδια του χοίρου έφτιαχναν πατσά. Πλέον κάθε χρόνο οι κάτοικοι μαζέυονται στις πλατείες με κρασί,χριστόψωμο,μουσική ορχήστρα και βέβαια άφθονο κρέας και αναβιώνουν το έθιμο.Την εκδήλωση την διοργανώνει ο φιλοπροοδευτικός σύλλογος “Το Άγιο Πνέυμα”.

 

Ρουγκουτσάρια

Το έθιμο ρογκατσάρια ή ρουγκουτσάρια, που αναβιώνει την Πρωτοχρονιά, έχει τις ρίζες του στην εποχή της τουρκοκρατίας. Τα αγόρια του χωριού μεταμφιέζονται σε γυναίκες (μπούλες) και σε τσολιάδες (καπεταναίους). Άλλες αμφιέσεις που είναι διαδεδομένες είναι αυτές του ιερέα (με ράσο και βασιλικό στο χέρι), του ρουγκουτσάρη (βάφεται μαύρος και φοράει κουδούνια) και της νοσοκόμας. Οι καπεταναίοι ενοχλούν με πειράγματα τις γυναίκες, χορεύουν, τραγουδούν και επισκέπτονται τους νοικοκυραίους. Οι χωρικοί τους προσφέρουν κρέας, λουκάνικα, κρασί, τα οποία τα μαγειρεύουν και τα τρώνε το βράδυ στο γλέντι.

 

Ανδρομάνα

Ο παραδοσιακός τρίπατος χορός που κάθε χρόνο λαμβάνει χώρα ανήμερα της εορτής της Ζωοδόχου Πηγής, στην Κεντρική Πλατεία της Δεσκάτης. Το έθιμο της «Ανδρομάνας» είναι μοναδικό πολιτιστικό γεγονός στην Ελλάδα, ενώ συναντάται παραλλαγή σε ένα χωριό της Ισπανία.

Το έθιμο αυτό που αποτελείται από ιδιόρρυθμα παραδοσιακά τραγούδια και χορούς της Πασχαλιάς, αναβιώνει εδώ και αρκετές δεκαετίες πάντα αυτή την ημέρα. Η «Ανδρομάνα» ξεκίνησε την εποχή της Τουρκοκρατίας, όπου ήταν ο καλύτερος τρόπος, με τον οποίο οι Δεσκατιώτες περνούσαν τα μηνύματα της λευτεριάς και της επανάστασης με τις αλληγορικές έννοιες των τραγουδιών και μάλιστα με την παρουσία των Τούρκων.

Το έθιμο ξεκινά με τον «τρανό» χορό, ο οποίος στήνεται στην κεντρική πλατεία της Δεσκάτης και αποτελείται από ομάδες χορευτών των είκοσι ατόμων, που χορεύουν σε κύκλους, με αργό ρυθμό, τραγούδια της περιοχής τα οποία τραγουδιόνται μόνο σήμερα. Μερικά από τα τραγούδια αυτά αναφέρονται στα χρόνια της σκλαβιάς από τους Τούρκους, όπως το τραγούδι «Τα λειβάδια», τα οποία δεν είναι άλλα από την Ευρώπη και τις «μεγάλες δυνάμεις», από τις οποίες η «Μούλα», η Ελλάδα, περιμένει τη βοήθειά της για να απελευθερωθεί από τον «κατή», την Τουρκία, όπως και οι άλλες «Μούλες», οι χώρες που ήδη είχαν απελευθερωθεί.

Στο τέλος του εθίμου χορεύεται η «Ανδρομάνα», ένας χορός που αποτελείται από άνδρες που σχηματίζουν τρία πατώματα, έξι στο πρώτο, πέντε στο δεύτερο-πάνω στις πλάτες των πρώτων και άλλοι τρεις στην κορυφή.

Η ανθρώπινη πυραμίδα που σχηματίζεται, δίνει την ευκαιρία στο χορό να αλλάξει και τους ρυθμούς των τραγουδιών, που από αργούς και λυπητερούς μετατρέπονται σε γρήγορους και εύθυμους. Είναι μάλιστα και η στιγμή που τραγουδιέται το «ώρα καλή σου Πασχαλιά και τώρα και του χρόνου …», το τραγούδι με το οποίο γίνεται το «κατευόδιο της Πασχαλιάς».

Η «Ανδρομάνα», σύμφωνα με την παράδοση συμβολίζει την Παναγία, που παρότι αυτές τις ημέρες σωριάστηκε από τον πόνο, διατήρησε μέσα της την ανδρεία, ενώ κατά μια άλλη εκδοχή συμβολίζει επίσης και την Άνοιξη που ξαναγεννιόνται όλα, όπως ανέμεναν το ίδιο οι σκλαβωμένοι Έλληνες να ξαναγίνει με την Ελλάδα.

 

Ανακατωσάρια

Το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς, στη κεντρική πλατεία των Γρεβενών πραγματοποιείται ένα τριήμερο αποκριάτικο μουσικό «πάρτυ». Από το 1900 μέχρι το 1975, το τριήμερο αυτό γλεντούσαν στη πόλη ανάβοντας τεράστιες φωτιές. Με τη θέσπιση του θεσμού των «Ανακατωσαρίων» το 2001 μέχρι σήμερα διοργανώνονται διάφορες εκδηλώσεις μουσικού κυρίως περιεχομένου με βαλκανικούς ήχους, πρωτοτυπία, μαύρη ατμόσφαιρα, μελαγχολία και πολύ τρέλα. Δεν πρόκειται για αποκριάτικη παρέλαση με χορούς αλλά για μια μουσική διαδρομή, μια δυναμική αναβίωση της παράδοσης με νέα στοιχεία προσαρμοσμένα  στο σήμερα. Ο επισκέπτης ακολουθεί τη μουσική στους δρόμους της πόλης με μπάντες χάλκινων πνευστών, ομάδες κρουστών, δεξιοτέχνες μουσικούς, τρώγοντας πίτες και μανιτάρια και πίνοντας μέχρι πρωίας.

 

---

Παζάρια

Δύο φορές το χρόνο γίνονται εμποροπανήγυροι,παζάρια, εκ των οποίων το μεγαλύτερο διεξάγεται στο πρώτο δεκαήμερο Ιουνίου και ονομάζεται “Αχίλλης” απ’ το όνομα του πολιούχου της πόλης Αγ.Αχιλλείου,στη συνοικία “Μέρας“. Διαρκεί μια εβδομάδα και έχει τις ρίζες του στο γνωστό απ΄την αρχαιότητα και τους βυζαντινούς χρόνους,παζάρι του Μαυρονόρους.Μεταφέρθηκε στα Γρεβενά τη δεκαετία του 1840-50.

Στις αρχές Οκτωβρίου γίνεται το δεύτερο παζάρι, γνωστό ως “παζαρούλι” ή “χινοπωρινό παζάρι“.Αυτό έχει τις  ρίζες του στο “Κοτζά παζάρ“,που γινόταν επί Τουρκοκρατίας στο χωριό Βέντζι (σημερινό κέντρο),για να εξυπηρετεί τους Τούρκους της περιοχής. Μεταφέρθηκε στα Γρεβενά το 1928 και διεξάγεται κάθε χρόνο στην ίδια περιοχή.

Κάθε χρόνο στις 16-19/8  στο Καρπερό διεξάγεται εμποροπανήγυρη, όπου στήνονται παράγκες από μικροπωλητές και καταστηματάρχες.

Το βράδυ στις 23/4 στα καφενεία της Κατάκαλης πραγματοποιείται ωραίο πανηγύρι υπό τη συνοδεία δημοτικής ορχήστρας. Το πρωί της ίδιας ημέρας μετά τη Λειτουργία στην ομώνυμη εκκλησία, ακολουθούν χοροί και τραγούδια γύρω απ’ αυτή.

Μη χάσετε τη γιορτή της Αγίας Παρασκευής στην Τρικοκκιά και το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου στην Τρικοκκιά και το Τριφύλλι.

Η εμποροπανήγυρη Γρεβενών πραγματοποιείται κάθε χρόνο στην περιοχή του «Αχίλλη» στις αρχές Οκτωβρίου και αποτελεί πόλο έλξης επισκεπτών από τα χωριά των Γρεβενών άλλες και κοντινές περιοχές όμορων Περιφερειακών Ενοτήτων.

Άλλη εμποροπανήγυρη πραγματοποιείται στα μέσα Ιουνίου κάθε χρόνο και στη Δεσκάτη, η οποία επίσης δέχεται μεγάλο αριθμό επισκεπτών κατά το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Χιονοδρομικό Κέντρο Βασιλίτσας

Το Εθνικό Χιονοδρομικό Κέντρο Βασιλίτσας βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού, στην καρδιά της Πίνδου και απέχει 42 χιλιόμετρα από την πόλη των Γρεβενών. Ο ορεινός όγκος της Βασιλίτσας εκτείνεται ανάμεσα στο νομό Γρεβενών και το νομό Ιωαννίνων και ανήκει στην οροσειρά της Πίνδου. Οι πλαγιές του βουνού αποτελούν καταπληκτικές πίστες για χιονοδρομία, ενώ οι γυμνές κορυφές και τα πλούσια δάση που τις περιβάλλουν δημιουργούν ένα μαγευτικό τοπίο. Η βλάστηση περιλαμβάνει πεύκα, οξιές και ψηλά ρόμπολα.

Το χιονοδρομικό κέντρο λειτούργησε για πρώτη φορά το 1975 με την κατασκευή του πρώτου συρόμενου αναβατήρα στο διάσελο Βασιλίτσας – Γομάρας μήκους 1060 μ. σε υψόμετρο 1788 – 2060 μ. Ο αναβατήρας αυτός μπορεί να μεταφέρει 800 χιονοδρόμους την ώρα ακόμα και σήμερα. Έκτοτε η σταδιακή ανάπτυξη του χιονοδρομικού κέντρου, η κατασκευή πρόσθετων αναβατήρων και έργων υποδομής (κτιριακών εγκαταστάσεων, πάρκινγκ) και η αγάπη του κόσμου, έφερε τη Βασιλίτσα σε περίοπτη θέση στην καρδιά των χιονοδρόμων σε πανελλαδικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να θεωρείται ένα από τα καλύτερα χιονοδρομικά κέντρα της Ελλάδας.

Σήμερα στη Βασιλίτσα λειτουργούν επτά αναβατήρες, εκ των οποίων ο ένας είναι τριθέσιος εναέριος, ο ένας διθέσιος εναέριος, οι τρεις συρόμενοι και οι δύο είναι αναβατήρες για μικρά παιδιά. Επιπλέον, το χιονοδρομικό κέντρο περιλαμβάνει δεκαέξι πίστες συνολικού μήκους περίπου 16 χιλιομέτρων.

Περισσότερες πληροφορίες για το Εθνικό Χιονοδρομικό Κέντρο Βασιλίτσας μπορείτε να βρείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.vasilitsa.com

 

---

Πεζοπορία – Ορειβασία

Η φύση στην ευρύτερη περιοχή της Περιφερειακής Ενότητας είναι μαγευτική. Τα μονοπάτια σε καλούν να τα περπατήσεις, οι κορυφές σε προκαλούν να τις κατακτήσεις.

Είτε με μικρές ομάδες φίλων είτε με οργανωμένα γκρουπ, κάθε επισκέπτης μπορεί να περπατήσει μέσα στη φύση, να γνωρίσει τη σπάνια ομορφιά της πανίδας και της χλωρίδας και να αγναντέψει τη θέα από τα ψηλότερα σημεία.

Εκδρομές, πεζοπορίες και αναβάσεις σε βουνοκορφές οργανώνουν μέσα στον χρόνο οι Χιονοδρομικοί και Ορειβατικοί Σύλλογοι Γρεβενών και Δεσκάτης, το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου και ιδιώτες που δραστηριοποιούνται στον συγκεκριμένο τομέα με γραφεία εναλλακτικών δραστηριοτήτων στη φύση.

 

---

Rafting – Canoe & Kayak

Είθισται να αναφερόμαστε στα αθλήματα rafting και canoe & kayak ως “εναλλακτικά σπορ” ή “εναλλακτικές δραστηριότητες” αλλά στους ποταμούς των Γρεβενών οι δραστηριότητες αυτές συνηθίζονται και μετρούν πολλούς πιστούς φίλους.

Με έμπειρους οδηγούς και τον κατάλληλο εξοπλισμό, όποιος επιθυμεί μπορεί να ζήσει αξέχαστες εμπειρίες μέσα σε απίθανα φυσικά τοπία.

 

---

Ιππασία – Τοξοβολία – Αναρρίχηση

Οι πιο τολμηροί φίλοι της φύσης και της άθλησης μπορούν να βρουν διεξόδους και για άλλες δραστηριότητες, όπως ιππασία, τοξοβολία ή αναρρίχηση, πάντα με την καθοδήγηση έμπειρων οδηγών.

 

---

Αλεξίπτωτο πλαγιάς

Το αλεξίπτωτο πλαγιάς (γνωστό και ως παραπέντε από την ελληνική και διεθνής του ονομασία Parapente) αποτελεί την νεώτερη και απλούστερη μορφή ατομικής ανεμοπορίας. Είναι η πτήση με την χρήση ενός ειδικού αλεξίπτωτου και απογείωση από μια πλαγιά σε ύψος, με την εκμετάλλευση των ανοδικών ρευμάτων του άνεμου μπροστά από την πλαγιά.

Τα τελευταία χρόνια η Βουνάσα (Καμβούνια) αποτελεί έναν εξαιρετικό αεραθλητικό προορισμό για Έλληνες και ξένους πιλότους αφού οι συνθήκες ευνοούν λόγω των πολλών απογειώσεων ανάλογα με την κατεύθυνση του αέρα. Με το πολύ ύψος που δίνουν τα θερμικά του βουνού οι πτήσεις αποστάσεων γίνονται εύκολη υπόθεση.

Έτσι, για πρώτη φορά στην περιοχή ο Σύλλογος Αεραθλητών Μακεδονίας (Σ.Α.Μ) σε συνεργασία με τον Δήμο Δεσκάτης διοργανώνουν αγώνες Αλεξιπτώτου πλαγιάς.

 

---

Αγώνες Ορεινού Τρεξίματος

Οι λάτρεις του τρεξίματος και των αγώνων μπορούν να λαμβάνουν μέρος σε αγώνες δρόμου ορεινού κυρίως τρεξίματος που διοργανώνουν με επιτυχία τα τελευταία χρόνια οι ιδιαίτερα δραστήριοι Δρομείς Υγείας Γρεβενών.

Αγώνες στο Καστράκι, σε χωριά, όπως η Ποντινή και ο Άγιος Γεώργιος, στον Όρλιακα είναι μερικές από τις διοργανώσεις που έχουν αποκτήσει φανατικούς θαυμαστές και αποτελούν πλέον μεγάλες γιορτές του αθλητισμού στον τόπο. Αυτές οι εκδηλώσεις αποτελούν πόλο έλξης επισκεπτών – δρομέων από όλες τις όμορες Περιφερειακές Ενότητες και από πολλές ακόμη περιοχές.

Προϊόντα

 

Τυροκομικά

Η τυροκομία αποτελεί σημαντική οικονομική δραστηριότητα στο Νομό Γρεβενών. Το κύριο προϊόν είναι η φέτα, παράγονται ωστόσο και άλλα είδη τυριών σε μικρότερες ποσότητες όπως ανεβατό, κασέρι, κεφαλοτύρι, μανούρι και μπάτζιος τα οποία έχουν χαρακτηρισθεί όλα ως ΠΟΠ. Το ανεβατό Γρεβενών έχει χαρακτηριστεί ως ΠΟΠ από την Ευρωπαϊκή Ένωση και είναι ένα κρεμώδες τυρί που παρασκευάζεται από παστεριωμένο κατσικίσιο γάλα στην περιοχή των Γρεβενών. Έχει αλμυρή και υπόξινη γεύση και πλούσιο άρωμα.

Αποτελεί εξαιρετικό επιτραπέζιο τυρί που συνοδεύει ευχάριστα τα γεύματα και κάθε κρασί. Τα τοπικά τυροκομεία απορροφούν κυρίως το αιγοπρόβειο γάλα, και στη συνέχεια προωθούν τα προϊόντα τους στις τοπικές αγορές της Δυτικής Μακεδονίας, ενώ σημαντικές ποσότητες τοπικών τυροκομικών προϊόντων διακινούνται σε αγορές εκτός της περιφέρειας και στο εξωτερικό. Το αγελαδινό γάλα απορροφάται σχεδόν αποκλειστικά από τις μεγάλες γαλακτοβιομηχανίες, οι οποίες και έχουν αναλάβει τη διακίνησή του κυρίως στην εσωτερική αγορά.

 

Παραδοσιακά Ζυμαρικά

Παραγωγή παραδοσιακών ζυμαρικών έχουμε από τους Συνεταιρισμούς Γυναικών Αγ. Γεωργίου και Καρπερού. Ο Συνεταιρισμός Γυναικών Αγ. Γεωργίου είναι ο μοναδικός συνεταιρισμός σε ολόκληρη την Ελλάδα που παρασκευάζει στο εργαστήρι του με τον πλέον παραδοσιακό τρόπο πέτουρα, τραχανάδες (σταρένιο και ξινό) και, σε μικρότερη ποσότητα, χυλοπίτες. Η παρασκευή των προϊόντων στηρίζεται σε σπιτικές συνταγές που περνούσαν από γενιά σε γενιά.

Χρησιμοποιούν μονάχα τοπικές αγνές πρώτες ύλες (αυγά, αλεύρι, γάλα) που προμηθεύονται από τοπικούς παραγωγούς ή και που παράγουν οι ίδιες. Τα πέτουρα (χειροποίητες χυλοπίτες στην παρασκευή των οποίων δεν επεμβαίνει η μηχανή) που αποτελούν και την πιο δύσκολη παραγωγή (εκατόν είκοσι ως εκατόν πενήντα κιλά ημερησίως), αλλά και ο τραχανάς, ο ξινός και ο γλυκός (διακόσια κιλά ημερησίως), είναι αντιπροσωπευτικά προϊόντα του Νομού Γρεβενών. Υπάρχουν δύο ειδών πέτουρα: αυτά που οι γυναίκες κόβουν με το μαχαίρι (ίσα) και αυτά που σπάνε με το χέρι (ακανόνιστα).

 

Γλυκά Κουταλιού

Τα γλυκά του κουταλιού και οι μαρμελάδες φτιάχνονται από αγνά, φρέσκα υλικά, χωρίς καμία προσθήκη συντηρητικών ακολουθώντας πιστά τις παραδοσιακές συνταγές του τόπου.

• κεράσι
• σύκο
• κολοκύθι
• δαμάσκηνο
• σταφύλι
• καρυδάκι
• ντοματάκι

 

Μανιτάρια

Στα μονοπάτια της Πίνδου φύονται πάνω από χίλια είδη μανιταριών και η συλλογή τους είναι η αγαπημένη ασχολία. των κατοίκων. Οι Γρεβενιώτες δεν είναι ειδικοί μόνο στην αναγνώριση των μανιταριών, αλλά ξέρουν και χίλιους τρόπους για να τα απολαμβάνουν.

Προϊόντα από μανιτάρι

• Μανιτάρια σε λάδι
• Μανιτάρια τουρσί
• Αποξηραμένα μανιτάρια
• Τρούφες
• Μανιτάρια σε σκόνη
• Μανιτάρια γλυκό του κουταλιού
• Μανιτάρια μαρμελάδα
• Λικέρ μανιτάρι
• Παραδοσιακά ζυμαρικά με μανιτάρι
• Παστέλι με μανιτάρια

 

---

Συνταγές

 

Δεν υπάρχει περίπτωση να βρεθεί κάποιος στην περιοχή και να μην ευχαριστηθεί το καλό φαγητό.

Κρεατικά σε κάθε πιθανή μορφή, μαγειρευτά, ψητά στα κάρβουνα ή στη σούβλα, παραδοσιακές πίτες, ντόπιες χυλοπίτες και τραχανάς, εξαιρετικά τυροκομικά προϊόντα και τεράστια ποικιλία σε συνταγές μανιταριών εγγυώνται την γευστική απόλαυση και του πιο απαιτητικού επισκέπτη.

Επιπλέον, όλο και μεγαλώνει η τοπική παραγωγή οίνου, οπότε στους περισσότερους χώρους εστίασης σερβίρεται εξαιρετικό ντόπιο κρασί.

 

Πέρδικα Κοκκινιστή

Υλικά (2 άτομα) :

• Μία πέρδικα
• Ξύδι από καλό κρασί
• 2-3 φρέσκα κρεμμυδάκια ψιλοκομμένα
• Ένα ματσάκι μαϊντανό ψιλοκομμένο
• Μία πιπεριά κομμένη σε κύβους
• 2 ντομάτες περασμένες στον τρίφτη
• 3 σκελίδες σκόρδο ψιλοκομμένες
• 1 ποτήρι του κρασιού κρασί
• 1 ποτήρι του κρασιού λάδι
• 2 ποτήρια του κρασιού νερό
• Μία πρέζα μοσχοπίπερο
• Ένα φύλλο δάφνη
• Μία πρέζα ρίγανη
• Μισό αγγούρι κομμένο σε ροδέλες.

Εκτέλεση:

• Καθαρίζουμε το πουλί και το καψαλίζουμε με οινόπνευμα απ’ έξω, αλλά και μέσα στην κοιλιά του, για να φύγει η μυρωδιά.
• Στη συνέχεια, το μαρινάρουμε στο ξύδι, για περίπου μία ώρα.
• Βάζουμε την πέρδικα στη χύτρα ταχύτητας με νερό.
• Βράζουμε την πέρδικα για 25 λεπτά και πετάμε το νερό.
• Στην ίδια χύτρα και αφού την πλύνουμε, ρίχνουμε το λάδι.
• Σοτάρουμε τα κρεμμυδάκια, το μαϊντανό, την πιπεριά και το σκόρδο.
• Μόλις αρχίσουν να ξανθαίνουν τα κρεμμυδάκια, ρίχνουμε τις ντομάτες.
• Προσθέτουμε τα μπαχαρικά, ένα ποτήρι κρασί και 2 ποτήρια του κρασιού νερό.
• Μαγειρεύουμε στη χύτρα την πέρδικα, για περίπου μία ώρα.
• Σερβίρουμε με πατάτες τηγανητές ή πιλάφι και γαρνίρουμε με τις ροδέλες του αγγουριού.

 

Λαγός ή αγριογούρουνο στιφάδο

Υλικά ( 4 άτομα):

• 2–2 ½ κιλά κρέας
• 3 κιλά κρεμμύδια για στιφάδο ολόκληρα
• 1 κεφάλι σκόρδο
• ½ μπουκαλάκι ξύδι-πιπέρι
• Δεντρολίβανο
• Φύλλα δάφνης
• Πάστα ντομάτας
• Αλάτι

Εκτέλεση:

• Βάζετε τα κρεμμυδάκια σε ζεστό νερό να πάρουν μία βράση και έπειτα τα σουρώνετε, ούτως ώστε να πεταχτεί το πρώτο νερό που θα έχει πάρει την πικρή γεύση από τα κρεμμύδια.
• Σε μια κατσαρόλα σοτάρετε το κρέας πολύ καλά και προσθέτετε την πάστα ντομάτας, το ξύδι, το σκόρδο, αλάτι, πιπέρι και λίγο νερό.
• Προσέχετε το νερό να μην είναι πολύ και αν χρειαστεί συμπληρώνετε στην πορεία.
• Όταν το κρέας είναι σχεδόν έτοιμο, προσθέτετε τα κρεμμυδάκια, το δεντρολίβανο και τη δάφνη και τα αφήνετε να βράσουν σε χαμηλή φωτιά.

 

Μανιτάρια Μαγειρευτά 

Υλικά  (4 άτομα):

• 500γρ. διάφορα μανιτάρια
• 1 πιπεριά πράσινη
• 1 πιπεριά κόκκινη
• 1 πιπεριά κίτρινη
• 1 πιπεριά τουρσί
• 1 ξερό κρεμμύδι
• 2 σκελίδες σκόρδο
• 1 ποτηράκι λευκό κρασί
• 1 ντομάτα, λίγο μαϊντανό
• Λίγο ελαιόλαδο
• Αλάτι
• Πιπέρι

Εκτέλεση:

• Κόβουμε τα μανιτάρια στα 2 ή στα 4 ανάλογα με το μέγεθος, τις πιπεριές σε μπαστουνάκια και ψιλοκόβουμε το κρεμμύδι, το σκόρδο, τη ντομάτα και τον μαϊντανό.
• Σοτάρουμε σε λίγο ελαιόλαδο, το κρεμμύδι, τις πιπεριές, το σκόρδο και τα μανιτάρια.
• Έπειτα, τα σβήνουμε με το κρασί και προσθέτουμε τη ντομάτα, τον μαϊντανό και το αλατοπίπερο.
• Αφήνουμε να πάρουν μια βράση στο ζουμί που αφήνουν τα μανιτάρια και η ντομάτα και τα σερβίρουμε ζεστά με λίγη ρίγανη.

 

Φασιανός κουρκούτι (“μάσινο” παραδοσειακό μακεδονίτικο φαγητό)

Υλικά :

• 1 σκελίδα σκόρδο ψιλοκομμένο
• 1 φασιανός
• 8 σκελίδες σκόρδο ψιλοκομμένο
• Αλάτι
• 10 ποτήρια νερό
• 10 κουταλιές αλεύρι
• Χυμό ενός λεμονιού
• 4 κουταλιές ελαιόλαδο

Εκτέλεση:

• Καθαρίζουμε τον φασιανό, τον καψαλίζουμε, τον πλένουμε με άφθονο νερό, τον κόβουμε σε μερίδες και τον ξαφρίζουμε.
• Στην συνέχεια βάζουμε το νερό στην χύτρα τον φασιανό και το αλάτι και τον βράζουμε για περίπου 35’- 40’.
• Σε ένα μπολ προσθέτω νερό κρύο και λίγο από το βρασμένο νερό, ρίχνω το αλεύρι και ανακατεύω καλά ώστε να γίνει σαν χυλός για κρέπες (αν χρειαστεί προσθέτω κι άλλο κρύο νερό).
• Παράλληλα αφαιρώ τον φασιανό από την κατσαρόλα και βάζω το ζουμί να πάρει μία βράση.
• Την κατεβάζω από την φωτιά και προσθέτω τον χυλό ανακατεύοντας συνεχώς για να μη μου σβολιάσει.
• Ξανατοποθετώ την κατσαρόλα στην φωτιά ανακατεύοντας συνεχώς και στην συνέχεια προσθέτω το σκόρδο το λάδι και το λεμόνι.

 

Πέρδικες Γεμιστές

Υλικά: (6 άτομα)

• 6 πέρδικες μικρές
• Ψίχα από 3 φέτες λευκό ψωμί
• 4 φέτες χονδροκομμένες ζαμπόν μπούτι χοιρινό
• 6 αυγά κρόκους
• 10-12 φέτες μπέικον λεπτοκομμένες
• 2 κ.σ. βούτυρο αγελαδινό
• 1 κ.σ. αλεύρι
• 300 ml άσπρο κρασί
• 2 κ.σ. πελτέ ντομάτας
• 1 κ.σ. μαϊντανό ψιλοκομμένο
• 1 κλαδάκι θυμάρι
• 1 φύλλο δάφνης
• 2 σκελίδες σκόρδο ψιλοκομμένες για την γέμιση
• 6 σκελίδες σκόρδο για το μαγείρεμα
• 2 κομμάτια πορτοκαλόφλουδα
• Αλάτι
• Πιπέρι

 

Εκτέλεση:

(Πρώτα η ετοιμασία της γέμισης)

• Ψιλοκόψτε τα συκώτια των πουλιών, προσθέστε τη ψίχα ψωμιού, ψιλοκομμένο άπαχο ζαμπόν, τον μισό ψιλοκομμένο μαϊντανό και σκόρδο και τόσους κρόκους αυγών όσα και τα πουλιά που έχετε.
• Με αυτή την γέμιση παραγεμίστε τα πουλιά, ράψτε τα και  τυλίξτε τα με πολύ λεπτές φέτες μπέικον, αλατίστε τα και τα βάλτε τα σε μια κατσαρόλα όπου έχετε κάψει το βούτυρο.
• Όταν οι πέρδικες ροδίσουν καλά βγάλτε τις από την κατσαρόλα. Στο καυτό βούτυρο που έμεινε στην κατσαρόλα καβουρδίστε μικρά τετραγωνάκια από ζαμπόν πασπαλισμένα με αλεύρι.
• Τα κομματάκια του ζαμπόν είναι τόσα όσες και οι πέρδικες. Στα τσιγαρισμένα κομμάτια ζαμπόν ρίξτε 50 ml άσπρο κρασί για κάθε πέρδικα.
• Ρίξτε λίγο αργότερα πελτέ τομάτας, τον υπόλοιπο μαϊντανό, λίγο θυμάρι, δάφνη, και λίγη πορτοκαλόφλουδα.
• Βράστε για 10’.
• Βγάλτε από την κατσαρόλα το ζαμπόν και σουρώνετε την σάλτσα.
• Ξαναβάλτε τις πέρδικες στην κατσαρόλα, καθώς και το ζαμπόν και ρίξτε από πάνω την σάλτσα.
• Αφήστε να σιγοβράσουν για 10’ ακόμη  με σκεπασμένη την κατσαρόλα.
• Τότε προσθέστε 6 σκελίδες σκόρδο για κάθε πέρδικα βρασμένες από πριν σε αλατισμένο νερό και στραγγισμένες.
• Αφήστε τα  όλα μαζί να σιγοβράσουν για 35’ και σερβίρετε.

 

Πρασοτηγανία με κόκκινο πιπέρι

 Υλικά (4άτομα)

• 600 γρ. χοιρινό (χωρίς κόκαλο
• Κομμένο σε μπουκιές)
• 3 μεγάλα πράσα
• 1 πρέζα ρίγανη
• 2 κουτ. γλυκ. κόκκινο πιπέρι (πάπρικα γλυκιά)
• ½ φλιτζ. τσαγ. ελαιόλαδο
• Αλάτι

Εκτέλεση:

• Σε ένα μεγάλο τηγάνι ρίχνομε το κρέας, το έχομε πρώτα αλατίσει και πασπαλίσει με λίγο ρίγανη
• Το βράζομε με λίγο νερό, το ξαφρίζομε και όταν απορροφήσει σχεδόν τα υγρά του ρίχνομε το ελαιόλαδο και ανακατεύομε.
• Στη συνέχεια ρίχνομε τα πράσα ψιλοκομμένα, τα αλατίζομε λίγο, ανακατεύομε και σκεπάζομε το τηγάνι μας μέχρι να μαλακώσουν τα πράσα για 6-7 λεπτά περίπου.
• Έπειτα πασπαλίζομε με την πάπρικα και την ρίγανη, σιγοβράζομε και ανακατεύομε σταδιακά μέχρι να μαλακώσει το κρέας και να δέσει η σάλτσα.
• Σερβίρουμε την πρασοτηγανιά περιχυμένη με λίγο λεμόνι προαιρετικά.

Αστυνομική Διεύθυνση Γρεβενών:	24620 87 896
Τμήμα Τροχαίας Γρεβενών:	24620 87 862
Πυροσβεστική Υπηρεσία Γρεβενών:	24620 23 451
Στρατιωτική Μονάδα 586 Τ.Π.:	24620 28 045
Δασαρχείο Γρεβενών:	24620 22 419
Νοσοκομείο Γρεβενών – Επείγοντα ΕΚΑΒ:	24623 50 271
Νοσοκομείο Γρεβενών – Εξωτερικά Ιατρεία:	24623 50 265
Κέντρο Υγείας Δεσκάτης:	24623 51 000
Φαρμακείο:	24623 50 186
ΚΤΕΛ Γρεβενών (Πρακτορείο Γρεβενών):	24620 22 242
ΚΤΕΛ Γρεβενών (Πρακτορείο Αθηνών):	210 51 26 833
Σταθμός Ταξί:	24620 24 199
Αεροδρόμιο Κοζάνης:	24610 36 098
Αεροδρόμιο Καστοριάς:	24670 42 515
Χιονοδρομικό Κέντρο Βασιλίτσας:	24620 84 850
Χιονοδρομικός Ορειβατικός Σύλλογος Γρεβενών:	24620 28 602
Εθνικός Δρυμός Βάλια Κάλντα:	24620 85 253
Σαλέ Βασιλίτσας:	24620 84 100
ΚΤΕΛ Γρεβενών:	http://ktelbus.com/?module=default&pages_id=1&lang=el
Χιονοδρομικό κέντρο Βασιλίτσας:	http://www.vasilitsa.com/
Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Γρεβενών:	http://194.63.208.13:4533/
Μουσείο Φυσικής Ιστορίας:	http://www.mfi-miliasgrevenon.gr/site/
Καταφύγιο Δεσκάτης:	http://www.deskati.gr/tourism_travel_katafygio.jsp

Με λεωφορείο

Εκτελούνται δρομολόγια ΚΤΕΛ από και προς τα Γρεβενά από τις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας: Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Κοζάνη κ.λπ. Από εκεί μπορείτε να φθάσετε σε όποιο χωριό θέλετε με δρομολόγια που εκτελεί το τοπικό ΚΤΕΛ Νομού Γρεβενών.

 

Με αυτοκίνητο

Από την Αθήνα θα έρθετε μέσω της εθνικής οδού Αθηνών-Λαμίας και Λάρισας-Τρικάλων. Μέσω Καλαμπάκας θα φτάσετε στα Γρεβενά. Από την Θεσσαλονίκη θα φθάσετε μέσω της Εγνατίας οδού ως τα Γρεβενά. Από τα Ιωάννινα μέσω της Εθνικής οδού Ιωαννίνων-Τρικάλων. Από το Μέτσοβο μέσω Μηλιάς θα φτάσετε στα Γρεβενά.

Απόσταση από Αθήνα:	512 χλμ.
Απόσταση από Θεσσαλονίκη:	192 χλμ.
Απόσταση από Πάτρα:	423 χλμ.
Απόσταση από Ιωάννινα:	178 χλμ.

 

Αεροπορικώς: Η περιοχή εξυπηρετείται από το αεροδρόμιο Κοζάνης.