H Ηρακλειά κατοικήθηκε όπως και οι υπόλοιπες μικρές Κυκλάδες από την προϊστορική εποχή και στην αρχαιότητα ονομαζόταν Ηράκλεια.

Ανασκαφές στις θέσεις Άγιος Μάμμας και στον κάμπο του Αγίου Αθανασίου, έφεραν στο φως ευρήματα του κυκλαδικού πολιτισμού, ειδώλια, μαρμάρινες φιάλες, πυξίδες, εργαλεία κ.ά. Τα περισσότερα από αυτά βρίσκονται σε ξένα μουσεία, όπως του Λονδίνου, του Μονάχου και της Νέας Υόρκης, καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές.

Τον Μεσαίωνα υπήρξε καταφύγιο των πειρατών, ενώ απομεινάρια της Ενετοκρατίας σώζονται ακόμα στο νησί.

Το 16ο αιώνα, η Ηρακλειά αποτελούσε μέρος της Αρχιεπισκοπής Σίφνου, ενώ για ένα διάστημα ανήκε στην ιδιοκτησία της Παναγίας Χοζοβιώτισσας Αμοργού. Τον 19ο αιώνα εγκαταστάθηκαν στο νησί Αμοργιανοί, που δημιούργησαν τρεις οικισμούς: τον Άγιο Αθανάσιο, που σήμερα δεν κατοικείται πια, την Παναγία που είναι η Χώρα του νησιού και τον Άγιο Γεώργιο το λιμάνι του. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής η Ηρακλειά συμμετείχε στην Αντίσταση. Οι όρμοι Τουρκοπήγαδο και Βορεινή Σπηλιά ήταν ορμητήρια Ελλήνων και Συμμάχων, ενώ στο χωριό Παναγιά λειτουργούσε ασύρματος που καθημερινά μετέδιδε πληροφορίες στο συμμαχικό στρατηγείο στο Κάιρο. Η Ηρακλειά αποτελεί ξεχωριστή κοινότητα από το 1928.

01. Άγιος Αθανάσιος  Ένα ταξίδι στην παράδοση θα έχει την ευκαιρία να πραγματοποιήσει ο επισκέπτης στον Άγιο Αθανάσιο, ένα παραδοσιακό χωριό με παλιές πέτρινες οικίες κτισμένες με την παραδοσιακή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική και με μαγευτική θέα. Η σοφία της οικονομίας των υλικών, της επινοητικότητας που ήταν αναγκαία για την επιβίωση κάτω από σκληρές συνθήκες, όλα προκαλούν σήμερα το θαυμασμό, καθώς “δένουν” την αρχιτεκτονική με τον τόπο και την κάνουν να γίνεται μέρος της ίδιας της φύσης. Στην αρχή του χωριού συναντάμε το εκκλησάκι του Αγ. Αθανασίου.

02. Άγιος Γεώργιος Ο Άγιος Γεώργιος είναι ένας παραδοσιακός οικισμός, παραθαλάσσιος, αμφιθεατρικά κτισμένος γύρω από το λιμάνι του νησιού. Όταν ήλθε ο ηλεκτρισμός στον οικισμό τα λίγα σπιτάκια έγιναν περισσότερα και σιγά-σιγά κτίστηκαν τα πρώτα τουριστικά καταλύματα και εστιατόρια. Δεν υπήρχε οδικό δίκτυο για μεταφορά υλικών και αγαθών από τα άλλα χωριά και η μεταφορά τους γινόταν κυρίως με μουλάρια και γαϊδούρια, καθώς και με βάρκες. Μέχρι σήμερα η πλειονότητα των τουριστικών επιχειρήσεων και εξοχικών κατοικιών βρίσκονται στον Άγιο Γεώργιο, καθώς έχει εύκολη πρόσβαση με τα πόδια σε δύο πολύ όμορφες παραλίες, στην παραλία του Αγίου Γεωργίου και στο Λιβάδι. Ο Άγιος Γεώργιος είναι κατάλληλος για οικογενειακές διακοπές, είναι ιδιαίτερα ασφαλής και φιλικός στα παιδιά τα οποία συγκεντρώνονται στην παραλία και στην πλατεία όλα μαζί και γίνονται μια μεγάλη παρέα. Το λιμάνι αποτελεί τόπο συγκέντρωσης και διασκέδασης για μικρούς και μεγάλους που ψαρεύουν στο μόλο, κάνουν βουτιές ή περίπατο. Στον Άγιο Γεώργιο λειτουργούν εστιατόρια, ενοικιαζόμενα δωμάτια, παντοπωλεία, μηχάνημα αυτόματης ανάληψης χρημάτων (ΑΤΜ) καθώς και ιατρείο με έναν γιατρό. Τους καλοκαιρινούς μήνες υπάρχει και λιμενοφύλακας ο οποίος συστεγάζεται στο Κοινοτικό Κατάστημα όπου λειτουργεί και δανειστική βιβλιοθήκη με αρκετά πλούσια συλλογή βιβλίων. Μπορείτε να επισκεφθείτε την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που κτίστηκε το 1834. Είναι ένας μικρός ναός με παλαιό ξύλινο τέμπλο και παραδοσιακό πέτρινο πάτωμα. Κάθε χρόνο την ημέρα της εορτής του Αγίου Γεωργίου γίνεται πανηγύρι στην αυλή της εκκλησίας με φαγητό για όλο το εκκλησίασμα. Μπορείτε επίσης να επισκεφθείτε και την ιδιωτική εκκλησία των Ταξιαρχών με το εξαιρετικό τέμπλο.

03. Παναγία Η Παναγία είναι ένας παραδοσιακός οικισμός στους πρόποδες του βουνού Πάπας. Ο οικισμός βρίσκεται σε απόσταση 4,5χλμ από το λιμάνι  και περίπου 2χλμ από την παραλία Τουρκοπήγαδο. Η σχετικά μεγάλη απόσταση από τη θάλασσα τα παλιά τα χρόνια ήταν πλεονέκτημα, λόγω των επιδρομών των πειρατών. Τα σπίτια του χωριού ήταν όλα πέτρινα  και πλήρως εναρμονισμένα με το γύρω περιβάλλον, οπότε το χωριό δεν διακρινόταν από τη θάλασσα. Στους χάρτες θα τον βρείτε και με το όνομα Ηράκλεια. Για πολλά χρόνια η Παναγία είχε τους περισσότερους κατοίκους του νησιού, λόγω έντονης αγροτικής δραστηριότητας. Ακόμα και σήμερα θα δείτε πολλά χωράφια με τις στέρνες τους για πότισμα των ζώων  και παραδοσιακά πέτρινα αλώνια που σήμερα αποτελούν αξιοθέατα, καθώς μόνο ένα χρησιμοποιείται ακόμη. Τα περισσότερα σπίτια είναι πέτρινα, όπως και τα 2-3 καλντερίμια του χωριού. Διατηρούνται ακόμη και οι πέτρινοι φούρνοι που είχε κάθε οικογένεια. Τις δεκαετίες του 60 και 70 πολλοί κάτοικοι εγκατέλειψαν το χωριό και μετανάστευσαν προς την Αθήνα κυρίως και λίγοι στο εξωτερικό προς εύρεση εργασίας, καθώς τα μεροκάματα στην Ηρακλειά ήταν δυσεύρετα. Αργότερα η τουριστική δραστηριότητα που αναπτύχθηκε στον Άγιο Γεώργιο, ευνόησε τη μετακίνηση πληθυσμού από την Παναγία προς το λιμάνι. Σήμερα η Παναγία δεν έχει μεγάλη τουριστική ανάπτυξη, αλλά αυτό αποτελεί πλεονέκτημα για όσους αναζητούν γαλήνη  στις διακοπές τους. Διαθέτει ένα Ιατρείο με αγροτικό γιατρό, ένα Δημοτικό Σχολείο που στεγάζει και το Νηπιαγωγείο, ελάχιστα τουριστικά καταλύματα, ένα εστιατόριο που λειτουργεί και ως παντοπωλείο, έναν παραδοσιακό ξυλόφουρνο και ένα κατάστημα με είδη χειροτεχνίας. Από την Παναγία η θέα των γύρω νησιών (Νάξος, Πάρος, Αμοργός, Αστυπάλαια, Ανάφη και όλες οι υπόλοιπες μικρές Κυκλάδες) είναι μαγευτική. Ο Ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου αποτελεί στολίδι του χωριού. Ενδιαφέρον για τον επισκέπτη της Παναγίας αποτελεί και ο περίπατος, μέσω παραδοσιακού πέτρινου μονοπατιού, μέχρι την πηγή απ’ όπου υδρεύεται το χωριό. Το μονοπάτι έχει μήκος 1 χιλιόμετρο. Ο επισκέπτης στο τέλος της διαδρομής απολαμβάνει τη δροσιά του νερού και την καταπληκτική θέα του χωριού και των γύρω νησιών.

Χώρα της Ηρακλειάς είναι η Παναγιά, γραφικός οικισμός χτισμένος στο κέντρο του νησιού με άσπρα κυβόσχημα σπιτάκια, όπου δεσπόζει ο ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου του 1919, ο οποίος εντυπωσιάζει με το μεγάλο του μέγεθος για τα μέτρα του νησιού.

Άγιος Γεώργιος Ο δεύτερος οικισμός και λιμάνι του νησιού, ο Άγιος Γεώργιος, στις βόρειες ακτές, απέχει 4 χλμ. από τη Χώρα. Το πανέμορφο χωριουδάκι απλώνεται στον μυχό ενός κόλπου με κρυστάλλινα γαλανά νερά, ψαροκάικα και βαρκούλες. Κόσμημα του οικισμού είναι ο ναός του Αγίου Γεωργίου, χτισμένος το έτος 1834.

Σπήλαιο Αϊ-Γιάννη Δυόμισι χιλιόμετρα προς τα νοτιοδυτικά της Παναγιάς βρίσκεται το περίφημο σπήλαιο του Αϊ-Γιάννη με τον εντυπωσιακό διάκοσμο από σταλακτίτες, σταλαγμίτες και κολόνες, που συμπεριλαμβάνει και “σπηλαιόγαλα” (σπάνια σταλαγμιτική ύλη σε υδαρή κατάσταση). Πρόκειται για το μεγαλύτερο σπήλαιο των Κυκλάδων και ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στην Ελλάδα. Ογκώδεις σταλαγμίτες καθώς και κολώνες σε υπέροχα συμπλέγματα με σταλαγμίτες σε ιδιόμορφα σχήματα συνθέτουν το στολισμό του πρώτου θαλάμου του σπηλαίου. Το σπήλαιο βρίσκεται σε περίβλεπτη θέση με θέα προς τη θάλασσα και απέχει από αυτή μισή ώρα με τα πόδια. Από τον οικισμό Παναγία απέχει περίπου σαράντα λεπτά με τα πόδια.

Κάστρο Σε λόφο κοντά στην παραλία Λιβάδι βρίσκεται το Κάστρο, φρούριο της ελληνιστικής περιόδου, σήμερα ερειπωμένο, που δείχνει το ιστορικό παρελθόν του νησιού. Στην ίδια περιοχή βρέθηκαν ερείπια ναών του Δία και της θεάς Τύχης.

Άγιος Αθανάσιος Σημαντικό αξιοθέατο αποτελεί και ο ομώνυμος οικισμός, με παλιά σπίτια.

Εκκλησίες Στη Χώρα βρίσκεται ο ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου, ενώ στον ομώνυμο οικισμό ο ναός του Αγίου Γεωργίου. Στα αξιοθέατα του νησιού που δεν πρέπει να παραλείψετε να επισκεφθείτε περιλαμβάνονται ο ναός του Ταξιάρχη, η Αγία Παρασκευή και το εκκλησάκι του Αγίου Μάμµα.

Στον Άγιο Γεώργιο έχετε άμεση πρόσβαση είναι αμμώδης και υπάρχουν υπέροχα αλμυρίκια που προσφέρουν φυσική σκιά. Επίσης αρκετά κοντά υπάρχουν ταβέρνες που μπορούν να καλύψουν διάφορες γαστρονομικές ανάγκες που γεννά η κολύμβηση.

Το Λιβάδι είναι το στολίδι του νησιού. Αμμώδης παραλία αρκετά μεγάλη, λίγα δέντρα γαλαζοπράσινα νερά ιδανική και για μικρούς κολυμβητές με  ήπιο βυθό.

Το Τουρκοπήγαδο είναι μικρή παραλία με μεγάλα βότσαλα και είναι προσβάσιμη οδικώς. Η βορεινή σπηλιά έχει εκπληκτικό βυθό αλλά η πρόσβαση χρειάζεται περίπου δεκαπεντάλεπτο περπάτημα ακολουθώντας το μονοπάτι.

Ο Καρβουνόλακος έχει πανέμορφα βότσαλα η πρόσβαση γίνεται με το εκδρομικό σκάφος “Άνεμος” που εκτελεί προγραμματισμένα δρομολόγια καθημερινά. Αξίζει να πάει κανείς να δει τον όρμο Μέριχα, ο οποίος περιβάλλεται από κατακόρυφους βράχους με ύψος μεγαλύτερο των εκατό μέτρων.  Στα ανοίγματα των βράχων αυτών βρίσκουν φυσικές σπηλιές τα πουλιά.

Η Αλιμιά είναι ένα μοναδικό στολίδι μια παραλία που είναι ιδανική για κολύμβηση και εξερεύνηση του μαγευτικού βυθού της. Επίσης στο βυθό της υπάρχει ένα απομεινάρι από ένα μαχητικό σκάφος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόσβαση έχει από τη θάλασσα μόνο με το εκδρομικό σκάφος.

Η γιορτή στη μνήμη του Αγίου Γεωργίου έξω από την εκκλησία που φέρει το όνομά του στο χωριό Άγιος Γεώργιος.

Στις 15 Αυγούστου έξω από την εκκλησία της Παναγιάς στο χωριό Παναγιά.

28 Αυγούστου, την παραμονή της εορτής της αποτομής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Νωρίς το πρωί οι πιστοί συνοδεύουν την εικόνα του Αγίου Ιωάννη από την εκκλησιά της Παναγιάς (που βρίσκεται στο ομώνυμο χωριό) όπου και φυλάσσεται, μέχρι το σπήλαιο. Ο εσπερινός πραγματοποιείται γύρω στις τέσσερις το απόγευμα μέσα στην πρώτη μεγάλη αίθουσα του σπηλαίου. Το θέαμα είναι φαντασμαγορικό και συρρέει πλήθος κόσμου από τα γύρω νησιά. Μέχρι να αρχίσει ο εσπερινός, ο κόσμος βρίσκει ευκαιρία να εξερευνήσει το σπήλαιο και να περάσει κάποιες ευχάριστες στιγμές (στήνονται αυθόρμητα γλέντια) σε ένα όμορφο περιβάλλον.

8 Νοεμβρίου η γιορτή των Ταξιαρχών στην ομώνυμη εκκλησία.

9 Νοεμβρίου η γιορτή του Αγίου Νεκταρίου στο ομώνυμο εκκλησάκι.

Προϊόντα

• Το περίφημο Ηρακλειανό θυμαρίσιο μέλι εξαιρετικής ποιότητας με τη μοναδική γεύση, αφού οι μέλισσες τρέφονται αποκλειστικά με θυμάρι.
• Τυριά Διάφορα είδη φτιαγμένα από κατσικίσιο γάλα από τους ντόπιους κτηνοτρόφους. Δημοφιλή είναι η ξυνομυζήθρα και το ανθότυρο.

Συνταγές

Κατσίκι ή αρνί γεμιστό

• Αδειάζουμε το κατσίκι από τα έντερα και τα υπόλοιπα εντόσθια.
• Ετοιμάζουμε τη γέμιση κόβοντας σε μικρά κομματάκια τα συκωτάκια, φλεγμονάκια (πνεύμονες), γλυκαδάκια.
• Βράζουμε λίγο το χόντρο (κομμένο σιτάρι).
• Τσιγαρίζουμε φρέσκο κρεμμυδάκι και ρίχνουμε τα ψιλοκομμένα εντόσθια.
• Στη συνέχεια προσθέτουμε το χόντρο, αλάτι, πιπέρι και ψιλοκομμένο μάραθο ή άνηθο.
• Ραντίζουμε εσωτερικά το κατσίκι με ένα ματσάκι δεντρολίβανο βουτηγμένο σε αλατόνερο.
• Βάζουμε τη γέμιση μέσα στο κατσίκι και το ράβουμε.
• Ραντίζουμε το κατσίκι εξωτερικά και το βάζουμε σε λακανίδα (μεγάλη πήλινη λεκάνη) και το σκεπάζουμε με βρεγμένη με αλατόνερο λαδόκολλα.
• Φουρνίζουμε το κατσίκι ή το αρνί, σε προθερμασμένο στους 180 βαθμούς φούρνο.
• Μετά από τρεις ώρες περίπου, το ελέγχουμε για να μην αρπάξει.
• Όταν καταλάβουμε ότι είναι έτοιμο το βγάζουμε από το φούρνο και αδειάζουμε σε σκουτέλι (πήλινο λεκανάκι) τη γέμιση.
• Κόβουμε σε μερίδες το ψημένο κατσίκι ή αρνί και το σερβίρουμε με τη συνοδεία της γέμισης και καλή όρεξη!

Δρομολόγια για την Ηρακλειά εκτελούν φεριμπότ αναλόγως των εποχών τουλάχιστον 4 φορές την εβδομάδα από τον Πειραιά ενώ καθημερινά συνδέει  το νησί το «ΕΞΠΡΕΣ ΣΚΟΠΕΛΙΤΗΣ» με την Νάξο και τα υπόλοιπα νησιά του συμπλέγματος.

Για περισσότερες πληροφορίες:

Συγκοινωνία

Στο νησί δεν υπάρχουν λεωφορεία ή ταξί.

Νοικιάζονται μηχανάκια και ποδήλατα.

Πληροφορίες: Μαρία Πράσινου, Τηλ: 22850 71 991, 697.24.30.163