Αρχαία μνημεία και αρχαιολογικοί χώροι
Τα Λουτρά του Ταλαρά στη Μαλτεζάνα, ελληνιστικά ψηφιδωτά, μοναδικά στον ελλαδικό χώρο, με χρώματα γαλαζωπά και κεραμιδιά και ενδιαφέρουσα σύνθεση με θέμα τις εποχές του χρόνου και τα σύμβολα του ζωδιακού κύκλου. Το Μνημείο του Γάλλου ναυάρχου Μπιγκόν, ηγέτη του αγώνα κατά των πειρατών στις αρχές του 18ου αι. βρίσκεται κοντά στο Σχοινώντα. Μνημείο Ηρώων έχει στηθεί στη Χώρα.
Λείψανα Μινωικού οικισμού και χαλάσματα Πύργου δεσπόζουν στη είσοδο του όρμου Βαθύ.
Λείψανα παλαιοχριστιανικής Βασιλικής (5ου αι.) με αξιόλογα ψηφιδωτά στη Μαλτεζάνα. Πάνω σε αυτά έχει χτιστεί το εκκλησάκι της Αγίας Βαρβάρας, με ιωνικό κιονόκρανο στο υπέρθυρο. Στον περίβολο υψώνονται μονολιθικοί κίονες και βάσεις. Ο χώρος με το λιβάδι μπροστά, είναι θέση όπου ίσως υπήρχε ιερό της Άρτεμης.
Το Βενετσιάνικο Κάστρο των Quirini, με οικόσημο της οικογένειας. Αρχιτεκτονικά ανήκει στον τύπο οχυρωμένου οικισμού, όπου οι εξωτερικοί τοίχοι των σπιτιών δημιουργούν τείχος με μικρά παράθυρα για πολεμίστρες.
Τα σπίτια των Quirini είναι χτισμένα γύρω από την είσοδο, στην ανατολική πλευρά, διώροφα και έως το 1956 ήταν όλα κατοικημένα. Μέσα στο κάστρο είναι δυο εκκλησιές, κατάλευκες, με περίτεχνα καμπαναριά. Στην είσοδο, η Παναγιά του Κάστρου (Ευαγγελίστρια) και στην άκρη, ο Άγιος Γεώργιος. Η εκκλησία της Παναγιάς είναι χτισμένη το 1853 πάνω από την τοξωτή είσοδο του Κάστρου. Στο εσωτερικό της υπάρχει η επιγραφή του 1413 και οι θυρεοί των Quirini. Ο Άγιος Γεώργιος κτίστηκε το 1790.
Το Κάστρο του Αϊ-Γιάννη απέναντι από το ομώνυμο μοναστήρι. Φυσικό οχυρό με μυστική είσοδο και πέρασμα στο διπλανό λόφο, καθώς λένε. Εδώ επιτέθηκε ο φοβερός Μπαρμπαρόσα και εξόντωσε τους κατοίκους. Κατά την παράδοση το κάστρο ήταν απόρθητο. Σήμερα σώζονται ερείπια οικοδομών και στέρνα. Ίσως εδώ είχαν καταφύγει οι κάτοικοι στα δύσκολα χρόνια των πειρατικών επιθέσεων που μάστιζαν το Αιγαίο από τον 7ο αι. Η πρόσβαση είναι δύσκολη.
Η εκκλησία της Παναγιάς της Πορταΐτισσας στη Χώρα, κατάλευκη, με όμορφο καμπαναριό, κάτω από το Κάστρο, στη Ροδιά -ποιητικό τοπωνύμιο από το δέντρο που υπήρχε στον περίβολο της εκκλησίας. Είναι μια από τις ομορφότερες στα Δωδεκάνησα. Ιδρύθηκε από τον όσιο Άνθιμο στα μέσα του 18ου αιώνα. Έχει ξυλόγλυπτο εικονοστάσι, ντυμένο με λεπτό φύλλο χρυσού, μοναδικό στο είδος του. Η παράδοση αναφέρει ότι η εικόνα είναι αποτύπωμα από την εικόνα της μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους (έβαλαν πάνω το ξύλο και αποτυπώθηκε μόνη της η εικόνα). Δίπλα στην εκκλησία της Παναγιάς στεγάζεται μικρή εκκλησιαστική συλλογή με παλιές εικόνες.
Η εκκλησία της Μεγάλης Παναγιάς στη Χώρα, με βοτσαλωτό δάπεδο στην αυλή. Είναι ενταγμένη σε ένα συγκρότημα πέντε ναών, οι οποίοι με φόντο τη θάλασσα δημιουργούν μια ξεχωριστή εικόνα.
Το Μοναστήρι της Παναγιάς της Φλεβαριώτισσας στη Χώρα, χτισμένο σε κοίλωμα πλαγιάς. Μέσα σε σπηλιά είναι μέρος της εκκλησίας, συμπληρωμένο με κτίσμα βυζαντινού ρυθμού. Υπήρξε αρχαιότατο κέντρο λατρείας, όπως δείχνουν αρχιτεκτονικά μέλη στην αυλή. Αξιόλογο είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο.
Το Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Μακρύ, χτισμένο σε επιβλητικό τοπίο, ανάμεσα σε δυο απότομες πλαγιές, με θέα στο πέλαγος και στα νησάκια Κτένια, Ποντικούσσα και Οφιδούσσα. Κάτω από το εκκλησάκι υπάρχουν περιβόλια και πηγές με γάργαρα νερά. Η ρεματιά καταλήγει σε ακρογιαλιά με κρυστάλλινα νερά. Καταλληλότερη ώρα για να το επισκεφτείτε είναι κατά το ηλιοβασίλεμα.
Γραφικά ξωκλήσια
Ξεχωρίζουν ο Άγιος Δημήτριος, ο Άγιος Ελευθέριος, ο Άγιος Παντελεήμων, ο Άγιος Γεώργιος και ο Άγιος Κωνσταντίνος. Το εκκλησάκι της Ανάληψης, το παλιότερο του οικισμού της Μαλτεζάνας
Η εκκλησία της Παναγιάς της Πουλαριανής, πηγαίνοντας προς το Βαθύ. Είναι προστάτιδα των ναυτικών. Ο βράχος σχηματίζει την Παναγία με το βρέφος στην αγκαλιά της. Σύμφωνα με την παράδοση, σε κακοκαιρίες ανάβει φως. Μπορείτε να πάτε με εκδρομικό σκάφος ή από μονοπάτι.
Επίσης …
Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου σε λόφο στο Μέσα Βαθύ.
Οι εκκλησίες του Αγίου Ιωάννη στο Έξω Βαθύ και της Παναγίας του Θωμά.
Τα λείψανα παλαιοχριστιανικής Βασιλικής στο λόφο του Αγίου Βασιλείου στο Λιβάδι.
Σπήλαια
Το σπήλαιο του Δράκου στο Βαθύ με εντυπωσιακούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες.
Θα φθάσετε από το βαθύ με καΐκι ή πεζοπορία (περίπου 2 ώρες).
Το σπήλαιο του Νέγρου στις Βάτσες.
Η παράδοση το συνδέει με μύθους από πειρατές και τους θησαυρούς τους.
Θα φθάσετε από τη Χώρα με καΐκι. Υπάρχουν οργανωμένες ξεναγήσεις στο σπήλαιο και στη γύρω περιοχή.
