Φολέγανδρος

Η Φολέγανδρος είναι ένα ηλιόλουστο καλωσόρισμα. Ανάμεσα στο καλωσόρισμα του ερχομού και στην “καλή αντάμωση” του αποχαιρετισμού σμίγουν οι άνθρωποι που χρόνια τώρα έρχονται και ξανάρχονται και έχουν αποκτήσει δεσμούς με τον τόπο και τους κατοίκους του.

 

Η Φολέγανδρος είναι το νησί του μέτρου. Η ήπια τουριστική ανάπτυξη των δύο τελευταίων δεκαετιών επέτρεψε στο νησί να διατηρήσει στο ακέραιο το χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία του. Παράλληλα όμως αναπτύχθηκαν σύγχρονες υποδομές και οργανωμένες τουριστικές υπηρεσίες.

 

Οι Φολεγανδρίτες συνεχίζουν να φροντίζουν τον τόπο τους και να απολαμβάνουν τη ζωή με τον δικό τους τρόπο που μοιράζονται με τους ολοένα και περισσότερους φίλους του νησιού.

 

Μετά την άφιξη στο λιμάνι του Καραβοστάση η Φολέγανδρος θα αρχίσει να ξεδιπλώνει τις ομορφιές της σιγά-σιγά. Δεν έχετε παρά να περιπλανηθείτε στα πλακόστρωτα της Χώρας και στα στενά του Κάστρου, να ανεβείτε στο βράχο της Παναγίας με την πανοραμική θέα στο Αιγαίο, να κολυμπήσετε στις ερημικές ή στις πολυσύχναστες παραλίες της, να εξερευνήσετε τη φύση μέσα από τα μονοπάτια που διατρέχουν κάθε γωνιά του νησιού. Αξίζει να γευτείτε το σπιτικό, παραδοσιακό φαγητό στη Χώρα, στον Καραβοστάση, στην Αγκάλη ή στην Άνω Μεριά, και να διασκεδάσετε τις νύχτες με ρακόμελα στις πλατείες της Χώρας.

Η πρώτη αναφορά στο νησί γίνεται στην ελληνική μυθολογία, όπου αναφέρεται ότι πρωτοκατοικήθηκε από βοσκούς της Δυτικής Ελλάδας που έψαχναν για βοσκότοπους. Και φυσικά, επειδή οι βοσκοί αυτοί ήταν άντρες, το νησί ονομάστηκε Πολύανδρος. Απόηχος αυτής της πανάρχαιης ονομασίας είναι η μεταξύ των ναυτικών ονομασία του νησιού ως Πολύκαντρο. Ως πρώτους κατοίκους αυτού του τόπου η ιστορία αναφέρει του Κάρες από την Μικρά Ασία.

 

Σε συνέχεια, η Μυθολογία μας λέει ότι στο νησί ήρθαν οι Μινωΐτες Κρήτες, με οδηγό τους το γιο του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα Φολέγανδρο, το όνομα του οποίου πήρε το νησί στους κατοπινούς χρόνους. Είναι γνωστό από ιστορικά κείμενα ότι το νησί αποτελούσε καταφύγιο καταδιωκομένων από την Κρήτη. Από τους μελετητές διατυπώνεται επίσης η εκδοχή ότι η Φολέγανδρος οφείλει το όνομά της στους Φοίνικες. Οι Φοίνικες, ξακουστοί έμποροι στα πρώτα χρόνια της 1ης χιλιετίας π.Χ., χρησιμοποιούσαν το νησί ως αγκυροβόλιο και σταθμό στις εμπορικές τους εξορμήσεις σε όλη την Μεσόγειο και το ονόμαζαν “phelekgundari”, όνομα που σημαίνει στη γλώσσα τους “πετρώδης γη”, όρος που αποδίδει επακριβώς την μορφολογία του νησιού. Άλλωστε, “σιδηρά γη”, εξαιτίας της τραχύτητας του εδάφους της την αποκαλεί και ο αρχαίος συγγραφέας Άρατος.

 

Τα αρχαιολογικά ευρήματα, κυρίως επιγραφές, επιβεβαιώνουν την εποίκιση του νησιού από τους Δωριείς που στα τέλη της 2ης χιλιετίας π.Χ. κατέκλυσαν τον Ελλαδικό χώρο. Τον 5ο π.Χ. αιώνα το νησί πέρασε στην επικυριαρχία των Αθηναίων που κυριαρχούσαν τότε στο χώρο του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, παρότι οι κάτοικοί της ήταν Δωρικής καταγωγής. Σε επιγραφή που βρέθηκε στο νησί, αναφέρεται ότι οι κάτοικοι της Φολέγανδρου το έτος 425π.Χ. πλήρωσαν 2.000 αττικές δραχμές, ως ετήσιο φόρο στους Αθηναίους, ενώ την ίδια εποχή η Σίκινος πλήρωνε μόνο 1.000 δραχμές. Οι δυσμενείς αυτοί όροι της υποταγής του νησιού στην Αθήνα οφείλονται στο γεγονός ότι η Φολέγανδρος δεν προσχώρησε στην Α΄ Αθηναϊκή Συμμαχία το 478π.Χ., αλλά πολύ αργότερα.

 

Τα χρόνια αυτά στην Φολέγανδρο λατρεύονταν η θεά Άρτεμις η Σελασφόρος και ο θεός Απόλλωνας ο Προστατήριος. Εδώ βρέθηκαν πολλά χάλκινα νομίσματα που χρονολογούνται στους 3ο και 2ο π.Χ. αιώνες και απεικονίζουν από τη μία όψη τους τον Φολέγανδρο και από την άλλη έναν ιερό ταύρο. Μετά το 338π.Χ. και την νίκη του Φιλίππου επί των Αθηναίων στην Χαιρώνεια, ολόκληρη σχεδόν η Ελλάδα, μαζί με τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Μακεδόνων. Μέχρι τα τέλη του πρώτου π.Χ. αιώνα το νησί ήταν υπό την κυριαρχία των Μακεδόνων και των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τον περισσότερο καιρό των Πτολεμαίων. Οι νέοι κυρίαρχοι του νησιού και ολόκληρου του μεσογειακού κόσμου, οι Ρωμαίοι, εγκαινίασαν την συνήθεια να στέλνουν στο νησί καταδικασθέντες σε εξορία, λόγω της απομόνωσής του.

 

Αργότερα, κατά τους βυζαντινούς χρόνους, η Φολέγανδρος ακολούθησε την τύχη των υπολοίπων Κυκλάδων και το 1204 έπεσε στα χέρια των Ενετών. Για τους χρόνους του Βυζαντίου δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα από την ιστορία του νησιού. Μια σημαντική πληροφορία που έφτασε μέχρι τις μέρες μας είναι ότι μέχρι τα μέσα του 17ου αιώνα το νησί αποτελούσε θρησκευτικά Εξαρχία του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης και μετέπειτα υπήχθη στην Αρχιεπισκοπή της Σίφνου. Το 1204, μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους σταυροφόρους της 4ης Σταυροφορίας, εμφανίστηκαν νέοι κυρίαρχοι στις Κυκλάδες, οι Ενετοί. Ο Ενετός άρχοντας Μάρκος Σανούδος κυριάρχησε στα περισσότερα νησιά του κεντρικού Αιγαίου και υπήρξε ο ιδρυτής του Δουκάτου της Νάξου ή, όπως το έλεγαν τότε, του Δουκάτου του Αρχιπελάγους, ανάμεσα στις κτήσεις του οποίου ήταν και η Φολέγανδρος.

 

Ο Σανούδος κυβέρνησε τα νησιά, στα οποία κυριαρχούσε, με σωφροσύνη και πολιτική ανεκτικότητας στο ντόπιο στοιχείο. Επιβεβαίωσε την θρησκευτική ελευθερία των κατοίκων των νησιών και έτσι εξασφάλισε την εκτίμηση και εμπιστοσύνη των αλλόθρησκων και αλλοεθνών υπηκόων του. Ανάμεσα στα άλλα έργα του, έχτισε γύρω από το κυρίως χωριό, από την πλευρά της θάλασσας, ένα κάστρο για τη φύλαξη των κατοίκων από τους κουρσάρους. Το 1269 ο ναύαρχος Λικάριος ανακατέλαβε μερικά νησιά των Κυκλάδων, μεταξύ των οποίων και την Φολέγανδρο, στο όνομα του Βυζαντινού αυτοκράτορα. Το διάλειμμα της βυζαντινής κυριαρχίας διήρκεσε μέχρι το 1307, όταν οι Ισπανοί του Γιαννούλη Δακορόνια κατέλαβαν τα νησιά.

 

Το 1464 νέοι κύριοι της Φολεγάνδρου έγιναν οι Γοζαδίνοι, που την κράτησαν μέχρι το 1617, οπότε κυριάρχησαν στο νησί οι Τούρκοι, που τους τελευταίους αιώνες της κυριαρχίας των Δυτικών έκαναν συνεχείς επιδρομές. Η Φολέγανδρος έγινε φόρου υποτελής στον Καπουδάν Πασά, τον Αρχιναύαρχο του Σουλτάνου που είχε υπό την εξουσία του όλα τα νησιά. Τότε η Φολέγανδρος πλήρωνε 1.500 γρόσια φόρο ετησίως. Επειδή στο νησί έβρισκαν ασφαλές καταφύγιο πειρατές που λεηλατούσαν το Αιγαίο, ο Καπουδάν Πασάς Τζανούμ Χότζα επέδραμε το 1715 στο νησί και αφού το λεηλάτησε, εξανδραπόδισε όλους σχεδόν τους κατοίκους του που επέστρεψαν πολύ αργότερα αποδεκατισμένοι. Εκείνη την εποχή οι λιγοστοί κάτοικοι κάλεσαν οικογένειες από τα γειτονικά νησιά, την Κρήτη, την Πελοπόννησο και άλλα μέρη της Ελλάδας να εγκατασταθούν στο νησί , προκειμένου να αυξηθεί ο πληθυσμός του.

 

Κατά τον 18ο αιώνα το νησί γνώρισε κάποια εμπορική ακμή και υπήρχαν εδώ και ευρωπαίοι πρόξενοι. Επί τέσσερα χρόνια, μετά το 1770, γνώρισε την ρωσική κατοχή και μετά το τέλος του Ρωσοτουρκικού πολέμου ξαναγύρισε στην κατοχή των Τούρκων που έμειναν στο νησί μέχρι το 1821. Η Επανάσταση του 1821 φέρνει την απελευθέρωση του νησιού από τους Τούρκους και την ένωσή του με την υπόλοιπη Ελλάδα. Χαρακτηριστικό της ιστορίας του νησιού, ήταν ότι χρησιμοποιήθηκε κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα πάλι ως τόπος εξορίας, πολιτικών εξορίστων, όπως επί Ρωμαιοκρατίας.

 

Το νησί, όπως και οι περισσότερες περιοχές της Ελλάδας, μέχρι την δεκαετία του 1970 υπέστη μεγάλη πληθυσμιακή αφαίμαξη λόγω της μετανάστευσης. Αλλά τις τελευταίες δεκαετίες η αυξημένη τουριστική κίνηση προκάλεσε κοινωνικές αλλαγές στο νησί. Επειδή όμως η τουριστική ανάπτυξη είναι ήπια, δεν προκάλεσε απότομες αλλαγές, ούτε αλλοίωσε σημαντικά την φυσιογνωμία του τόπου, παρότι αναπτύχθηκαν σημαντικές τουριστικές υποδομές.

 

Σήμερα η τοπική αυτοδιοίκηση του νησιού, η Κοινότητα Φολεγάνδρου, έχει τη μορφή του μυθικού ήρωα Φολέγανδρου στην επίσημη σφραγίδα της.

 

 

 

Η Φολέγανδρος ως τόπος εξορίας από την εποχή των Ρωμαίων έως την Χούντα

 

Ως τόποι εξορίας, ήδη από την Ρωμαϊκή εποχή, είχαν χρησιμοποιηθεί διάφορα νησιά, κυρίως μικρά και άγονα, στα οποία οι συνθήκες ζωής, καθώς και η πρόσβαση ήταν εξαιρετικά δύσκολες. Αλλά και κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα, μέχρι το 1970, πολλές φορές η Φολέγανδρος αποτέλεσε τόπο εξορίας, ή για να είμαστε ακριβέστεροι, τόπο εκτόπισης πολιτικών αντιπάλων της εκάστοτε κυβέρνησης. Υπήρξε τόπος εκτόπισης από το 1919 και εξής για πολλούς αριστερούς, που το 1936 έφταναν τους 200, μεταξύ των οποίων και ο γνωστός συγγραφέας Δημήτρης Χατζής. Μερικές φορές εκτοπίστηκαν στο νησί, όχι μόνο αριστεροί, αλλά και άλλοι πολίτες δημοκρατικών φρονημάτων, όπως ο εκδότης της εφημερίδας «Ελεύθερον Βήμα» Δημήτριος Λαμπράκης που εκτοπίστηκε το 1926, από το δικτατορικό καθεστώς του Πάγκαλου για την συμμετοχή του στην δραπέτευση του στρατηγού Πλαστήρα στο εξωτερικό.

 

Η πράξη της εκτόπισης ως διοικητικής ποινής, στην αρχή εφαρμοζόταν χωρίς να στηρίζεται σε κάποιο ειδικό νόμο και μόλις το 1924 στηρίχτηκε νομικά, και μάλιστα στον νόμο που είχε ως στόχο την πάταξη της ληστείας και της ζωοκλοπής που τότε παρουσίαζαν έξαρση. Ο νόμος όμως επέτρεπε ταυτόχρονα και την εκτόπιση ατόμων που ήταν “ύποπτα τελέσεως πράξεων αντικειμένων εις την δημοσίαν τάξιν και ασφάλειαν”.

 

Χαρακτηριστικά γεγονότα σχετιζόμενα με την Φολέγανδρο ως τόπο εξορίας και εκτόπισης πολιτικών κρατουμένων αναφέρουμε τα παρακάτω:

 

Το 1919 μετά την εκδήλωση μιας κρίσης που προκάλεσε διάσπαση της ηγεσίας της ΓΣΕΕ, η κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου συνέλαβε τα 5 καθαιρεθέντα μέλη της διοίκησής της, που ταυτόχρονα ήταν και ηγετικά στελέχη του ΣΕΚΕ, του μετέπειτα ΚΚΕ, και τους εκτόπισε στην Φολέγανδρο. Γεγονός που προκάλεσε την πρώτη πολιτική Γενική Απεργία, που ανάγκασε την κυβέρνηση να τους απολύσει όλους, εκτός από τον «Εβραίο ταραχοποιό», τον Αβραάμ Μπεναρόγια που απολύθηκε από την Φολέγανδρο το 1920, λίγο πριν τις εκλογές του Νοεμβρίου.

 

Αργότερα, με το περίφημο «ιδιώνυμο» του Βενιζέλου, από το 1928, όσοι πολίτες θεωρούνταν «επικίνδυνοι» για τη Δημόσια Τάξη συλλαμβάνονταν από την αστυνομία και, χωρίς δίκη, μόνο με μια απλή διοικητική απόφαση του αρμόδιου υπουργού, ή και του νομάρχη, αποστέλλονταν για κάποιο χρονικό διάστημα, συνήθως αόριστο, στον τόπο της αναγκαστικής τους εκτόπισης, που πολλές φορές ήταν η Φολέγανδρος.

 

Στα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας η Φολέγανδρος έχει ξανά το θλιβερό προνόμιο να είναι τόπος εξορίας και εκτοπισμού πολιτικών κρατούμενων, όπως ο Μιχάλης Ράπτης, γνωστότερος στους επαναστατικούς κύκλους της Ευρώπης, ως “Πάμπλο”.

 

Για τελευταία φορά η Φολέγανδρος χρησιμοποιήθηκε ως τόπος υποδοχής πολιτικών εξορίστων το 1967, οπότε η στρατιωτική δικτατορία της 21ης Απριλίου έστειλε εδώ μεμονωμένους και λιγότερο “επικίνδυνους” αντιπάλους της. Μέχρι το 1970 και οι λίγοι αυτοί εκτοπισμένοι έφυγαν από την Φολέγανδρο, γιατί το στρατιωτικό καθεστώς τους συγκέντρωσε όλους στην Γυάρο, ένα άλλο ερημόνησο, ακατοίκητο και πολύ πιο δύσκολο για την διαβίωση των ανθρώπων.

Χώρα Φολεγάνδρου

Η πρωτεύουσα του νησιού, η Χώρα, βρίσκεται σε απόσταση λιγότερο από 3,5 χιλιόμετρα από το λιμάνι προς τα Βορειοδυτικά, στην άκρη ενός μεγάλου γκρεμού που βλέπει στην θάλασσα, σε υψόμετρο 200 περίπου μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Έχει περίπου 250 μόνιμους κατοίκους που ασχολούνται κύρια με τον τουρισμό και την γεωργία και είναι η πρωτεύουσα του νησιού και η έδρα της μοναδικής κοινότητας.

Η Χώρα θεωρείται από τους πολλούς επισκέπτες της ως ένα από τους πλέον γραφικούς οικισμούς των Κυκλάδων. Στην πραγματικότητα αποτελείται από δύο ξεχωριστούς οικισμούς. Ο παλιότερος είναι ο Μεσαιωνικός που ονομάζεται Κάστρο, γιατί τα ίδια τα σπίτια αποτελούν τα εξωτερικά τείχη ενός Βενετσιάνικου Κάστρου που από τις αρχές του 13ου αιώνα προστάτευε τον πληθυσμό από τις επιθέσεις των πειρατών και ποικίλων επίδοξων κατακτητών. Ο νεώτερος οικισμός, που άρχισε να κτίζεται έξω από τα τείχη μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, ονομαζόταν απλώς “χωριό” μέχρι τους προπολεμικούς χρόνους. Στο “χωριό” συνέχισαν να κτίζουν τα σπίτια τους όπως στο κάστρο, παρότι τώρα δεν υπήρχε ο κίνδυνος των επιδρομών. Δημιούργημα της νέας αρχιτεκτονικής είναι και τα ξύλινα μπαλκονάκια των σπιτιών με τις ωραίες κατάλευκες φαρδιές σκάλες που τις χρησιμοποιούσαν και για κάθισμα, οι πολύχρωμες πόρτες και παράθυρα και το σοβάντισμα των σπιτιών.

Η θέα από τη Χώρα είναι μαγευτική, απεριόριστη και προσφέρει μια θαυμάσια ευκαιρία για φωτογραφίες από την άκρη της “Πούντας”, από την εκκλησία της Παντάνασσας μέσα στο Κάστρο, ή από τις βεράντες και τις ταράτσες των κτισμάτων του οικισμού.

Οι μικρές, σχεδόν συνεχόμενες, πλατείες του οικισμού διαθέτουν πολλά καφενεία και ταβέρνες, αλλά ταυτόχρονα έχουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους η καθεμιά. Η πλατεία Πούντα προσφέρει την απεριόριστη θέα της Βόρειας απρόσιτης πλευράς του Κάστρου και αποτελεί ένα εξαιρετικό χώρο για μικρής κλίμακας πολιτιστικές εκδηλώσεις, τόσο του σχολείου (στην πραγματικότητα είναι η αυλή του!), όσο και άλλων φορέων. Η πλατεία των Ντουνάβηδων προσφέρει τα καυτά μεσημέρια, απλόχερα τη σκιά που δημιουργούν τα μεγάλα της δένδρα, για ένα καλό γεύμα, ή ένα δροσερό καφέ. Η Πλατεία Κονταρίνη και η Πιάτσα προσφέρουν τα βράδια, κυρίως στους νέους, αλλά όχι μόνο, τη ζωντάνια της μουσικής και το κέφι, ντόπιων και επισκεπτών, που τραβάει μέχρι αργά τη νύκτα.

Οι δυνατότητες για διαμονή στη Χώρα είναι μεγάλες, δεδομένου ότι τα περισσότερα ξενοδοχεία βρίσκονται εδώ, είτε στο Κάστρο, είτε μέσα στη Χώρα, είτε πολύ κοντά, λίγο έξω από τον οικισμό. Σχεδόν όλες οι τουριστικές και οι υπόλοιπες υπηρεσίες είναι συγκεντρωμένες εδώ. Μπορείτε να νοικιάσετε αυτοκίνητο, μηχανάκι, ή σκούτερ, να προμηθευτείτε καύσιμα, από το μοναδικό πρατήριο του νησιού, να χρησιμοποιήσετε τις ταχυδρομικές υπηρεσίες, να κάνετε τα καθημερινά σας ψώνια. Τράπεζες δεν υπάρχουν στο νησί, παρά μόνο μια αυτόματη ταμειακή μηχανή (ΑΤΜ) που δέχεται όλες τις γνωστές πιστωτικές και άλλες κάρτες.

Το φαγητό εδώ είναι πολύ καλό και οι μαγαζάτορες, ντόπιοι οι περισσότεροι, αλλά και μερικοί από άλλα μέρη της Ελλάδας που έχουν αγαπήσει τον τόπο, είναι πολύ εξυπηρετικοί, ευγενείς και ευχάριστοι, ακόμα και τις ώρες της πολλής δουλειάς.

Η διασκέδαση στη Χώρα είναι εξασφαλισμένη για όλους και προσφέρεται απλόχερα για όλα τα γούστα. Υπάρχουν ήσυχα μπαράκια με καλή μουσική, καλά ποτά και φυσικά το ντόπιο ρακόμελο, αλλά υπάρχουν και πιο νεανικών προδιαγραφών μπαράκια, πάλι με καλή μοντέρνα μουσική και πάντα καλά ποτά, αλλά με πιο πολλά ντεσιμπέλ και πιο πολύ κέφι που μπορεί να οδηγήσει και σε αυτοσχέδια γλέντια, αν βρεθεί το κατάλληλο όργανο εκεί κοντά.

Για κολύμπι μπορείτε να πάτε σε οποιαδήποτε παραλία του νησιού, με όποιο μέσο θέλετε. Λεωφορείο, ταξί, αυτοκίνητο, σκούτερ, καραβάκι από το λιμάνι, ή την Αγκάλη, ακόμα και με τα πόδια, αν σας αρέσει η πεζοπορία και αντέχετε τη ζέστη και τις ανηφόρες.

Στη Χώρα γίνονται τα περισσότερα πανηγύρια, γιορτές και εκδηλώσεις του καλοκαιριού. Εδώ είναι το κέντρο των Πολιτιστικών εκδηλώσεων που γίνονται τον Ιούλιο και τον Αύγουστο κάθε χρόνο με το όνομα “Γιορτές Φολεγάνδρου” που διοργανώνει η μη κερδοσκοπική Εταιρεία Media dell’ Arte ανελλιπώς από το 2003. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος “Η Φολέγανδρος” κάθε Ιούλιο και Αύγουστο διοργανώνει εκθέσεις εικαστικών τεχνών, κεραμικής και άλλες εκδηλώσεις.

 


Καραβοστάσης ή Χοχλίδια

Ο Καραβοστάσης βρίσκεται 3 χιλιόμετρα Νοτιοανατολικά από την Χώρα και φιλοξενεί το μοναδικό λιμάνι του νησιού. Είναι ένας μικρός οικισμός με 50 περίπου μόνιμους κατοίκους, με μικρά κάτασπρα παραδοσιακά σπίτια, έναν γραφικό όρμο που φιλοξενεί αλιευτικά, τουριστικά και μικρά σκάφη, και λιμενικές εγκαταστάσεις για εξυπηρέτηση των πλοίων της γραμμής.

Το λιμάνι κατασκευάστηκε το 1984 με την δημιουργία του μόλου όπου μπορούσαν να δέσουν και τα μεγάλα οχηματαγωγά και επιβατικά πλοία της γραμμής. Πιο πριν τα πλοία της γραμμής αποβίβαζαν τους επιβάτες και τα εμπορεύματα με βάρκες, τις γνωστές, σε όλους τους ταξιδιώτες εκείνης της εποχής, λάντζες. Στο κοινοτικό αρχείο διαβάζουμε ότι το πρώτο ατμόπλοιο της άγονης γραμμής των Κυκλάδων έπιασε στον Καραβοστάση το 1891.

Από τον Καραβοστάση ξεκινούν επίσης όλα τα εκδρομικά σκάφη που κάνουν το γύρο του νησιού, η που επισκέπτονται διάφορες παραλίες, όπως το Κάτεργο και την Αγκάλη.

Στο λιμάνι μπορείτε να δείτε τον κάτασπρο ναΐσκο του Αγίου Αρτεμίου στην παραλία με το ωραίο παλιό πηγάδι και, ανηφορίζοντας στο δρόμο προς την Χώρα, το ξωκλήσι των Αγίων Πάντων που το μισό είναι κτισμένο στο βράχο.

Στην είσοδο του όρμου, όπως μπαίνουν τα καράβια προς το λιμάνι υπάρχουν δυο μικρά νησάκια που ονομάζονται οι Δύο Αδελφοί.

Ανοιχτά προς τα Νότια, δίπλα στην παραλία Λιβάδι, βρίσκεται το νησάκι Άγιος Ιωάννης με την ομώνυμη κάτασπρη εκκλησούλα.

Κοντά στον Καραβοστάση βρίσκεται η μια από τις δυο σπηλιές του νησιού, η σπηλιά του Γεωργίτση, την οποία μπορείτε να δείτε μόνο προσεγγίζοντας με δικό σας σκάφος, ή όταν σταθμεύουν τα εκδρομικά σκάφη του νησιού, όταν περνούν από εκεί.

Οι δυνατότητες για διαμονή στην περιοχή του Καραβοστάση είναι πολλές σε σύγχρονες και άνετες μικρές ξενοδοχειακές μονάδες. Το φαγητό είναι καλό στις παραλιακές ταβέρνες, όπου θα απολαύσετε πραγματικά φρέσκο ψάρι και διάφορες νοστιμιές, συνοδευόμενες με παγωμένο ούζο, ή δροσερό κρασί.

Στον Καραβοστάση μπορείτε να κολυμπήσετε στην αμμουδερή παραλία με τα αλμυρίκια δίπλα στο λιμάνι και στην Βάρδια, μια παραλία ακριβώς πίσω από το λιμάνι προς τα βόρεια που την προσεγγίζετε με σκαλιά.

Επίσης, μπορείτε να κολυμπήσετε στις γειτονικές παραλίες Λατινάκι, Βιτσέντζο, Πουντάκι και Λιβάδι στις οποίες μπορείτε να πάτε με αυτοκίνητο, ή και με τα πόδια (10 έως 30 λεπτά ποδαρόδρομο).

Και φυσικά, μπορείτε να επιβιβαστείτε σε ένα από τα εκδρομικά σκάφη, να ακολουθήσετε το πρόγραμμα της εκδρομής και να κολυμπήσετε σε όποια παραλία σας οδηγήσει ο καπετάνιος.

Ο Καραβοστάσης αποτελεί την είσοδο των επισκεπτών με το νησί και διαθέτει τακτική συγκοινωνία με την Χώρα. Σημειωτέον ότι οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, ή της νύκτας και αν πιάσει το καράβι, υπάρχει λεωφορείο που φέρνει τους επισκέπτες στην Χώρα.

 


Λιβάδι

Ο οικισμός Λιβάδι είναι ένας μικρός παλιός αγροτικός οικισμός με πολύ λίγους μόνιμους κατοίκους μέσα σε μια μικρή πεδινή περιοχή, στα Νοτιανατολικά της Χώρας. Καλός χωματόδρομος συνδέει το Λιβάδι με την ομώνυμη παραλία, απ’ όπου ο ασφαλτοστρωμένος παραλιακός δρόμος οδηγεί στον Καραβοστάση.

 


Άνω Μεριά

Ο διάσπαρτος οικισμός Άνω Μεριά βρίσκεται σε απόσταση περίπου 6 χιλιόμετρα (τα πρώτα σπίτια) Βορειοδυτικά από την Χώρα. Είναι ο μεγαλύτερος οικισμός του νησιού με περισσότερους από 300 μόνιμους κατοίκους με κύριο χαρακτηριστικό του ότι δεν είναι ένα τυπικό χωριό αφού δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο “κέντρο” του χωριού. Όλοι σχεδόν οι Πανωμερίτες ασχολούνται κυρίως με τις αγροτοκτηνοτροφικές εργασίες, όπως έκαναν και πριν πολλά χρόνια, και μόνο λίγοι έχουν στραφεί σε επαγγέλματα που έχουν σχέση με τον τουρισμό.

Κατά μήκος του δρόμου που οδηγεί από την Χώρα στην Άνω Μεριά θα δείτε παλιούς ανεμόμυλους υπολείμματα ενός μεγάλου αριθμού από ανεμόμυλους του παρελθόντος. Μερικοί απ’ αυτούς διατηρούνται σε σχετικά καλή κατάσταση, ενώ άλλοι είναι ερειπωμένοι.

Αν μείνετε στην Άνω Μεριά (υπάρχουν λίγα καταλύματα), μπορείτε να πάτε για μπάνιο στις γειτονικές παραλίες Άγιος Γεώργιος και Λυγαριά, όπου οδηγεί ένας σχετικά καλός χωματόδρομος.

Η πρόσβαση στη Άνω Μεριά γίνεται με τακτικά δρομολόγια λεωφορείου της γραμμής Χώρα-Άνω Μεριά και με ταξί, αυτοκίνητο, ή μοτοσικλέτα. Κάποια δρομολόγια της Γραμμής Χώρα-Αγκάλη επιστρέφουν στον γυρισμό και από την Άνω Μεριά.

 


Αγκάλη

Η Αγκάλη είναι ένας μικρός γραφικός παραθαλάσσιος οικισμός, αμφιθεατρικά κτισμένος στον κόλπο Βαθύ, 3-4 περίπου χιλιόμετρα Βορειοδυτικά από την Χώρα. Δεν έχει μόνιμους κατοίκους και χρησιμοποιείται ως παραθεριστικός οικισμός τους καλοκαιρινούς μήνες.

Υπάρχει δυνατότητα για διαμονή στον οικισμό. Οι περισσότεροι επισκέπτες διαμένουν στην Χώρα και στον Καραβοστάση και έρχονται εδώ για μπάνιο και φαγητό. Οι μικρές ταβέρνες προσφέρουν καλό φαγητό, σερβίροντας πιάτα της ώρας και μερικές φορές φρέσκο ψάρι.

Έχει ωραία θέα στον κόλπο Βαθύ και δέχεται πολλούς επισκέπτες που έρχονται καθημερινά με εκδρομικά καΐκια, με το λεωφορείο ή με τα πόδια. Ο επισκέπτης μπορεί να κάνει μπάνιο στην παραλία του οικισμού, που θεωρείται η ομορφότερη του νησιού και στις κοντινές παραλίες του Αγίου Νικολάου, όπου βρίσκεται το ομώνυμο ξωκλήσι (λίγες εκατοντάδες μέτρα δυτικότερα από την παραλία της Αγκάλης) και στην παραλία Φηρά στα Νότια της Αγκάλης, σχεδόν στην άκρη του όρμου.

Σε μικρή απόσταση από τον οικισμό, κοντά στο ακρωτήριο Ασπροπούντα μπορείτε να επισκεφτείτε τον όμορφο παλιό φάρο.

Η πρόσβαση από την Χώρα γίνεται ακόμα και με τα πόδια (λιγότερο από μια ώρα), ή με εκδρομικά καΐκια που έρχονται εδώ από τον Καραβοστάση. Με αυτοκίνητο, ή με μοτοσικλέτα η διαδρομή είναι λίγα λεπτά. Ο δρόμος συνδέει τον οικισμό και με το δεύτερο χωριό του νησιού, την Άνω Μεριά. Λειτουργεί και τακτικό δρομολόγιο λεωφορείων Χώρα – Αγκάλη, που μια φορά την ημέρα πηγαίνει απευθείας και στην Άνω Μεριά.

Χώρα

Ο παραδοσιακός οικισμός της Χώρας είναι χτισμένος σε υψόμετρο περίπου 200 μέτρων από τη θάλασσα και απέχει 3,4 χιλιόμετρα από τον Καραβοστάση. Οι πλακόστρωτοι δρόμοι και τα σοκάκια, οι πολλές και συνεχόμενες πλατείες, που είναι μοναδικό οικιστικό χαρακτηριστικό σε όλες τις Κυκλάδες, τα φροντισμένα σπίτια με τις μικρές ασπρισμένες αυλές και το Κάστρο είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της Χώρας. Ο περίπατος στα στενά της Χώρας γίνεται ελεύθερα, αφού δεν επιτρέπεται η διέλευση τροχοφόρων. Η στάθμευση γίνεται σε ευρύχωρα πάρκινγκ, έξω από τον οικισμό.

Η θέα της βόρειας, απόκρημνης πλευράς του Κάστρου στην πλατεία της Πούντας, η μεσημεριανή ανάπαυλα στη σκιά της πλατείας των Ντουνάβηδων και η βραδινή ζωντάνια της πλατείας της Πιάτσας συνθέτουν την εικόνα που σχηματίζει ο επισκέπτης στην πρώτη επαφή του με τη Χώρα.

 


Κάστρο

Το Κάστρο είναι το παλιό κομμάτι της Χώρας. Πρόκειται για έναν μεσαιωνικό οικισμό που χτίστηκε για να προστατεύει τους ανθρώπους του νησιού από τις εχθρικές επιδρομές. Από τότε μέχρι σήμερα κατοικείται χωρίς διακοπή.

Η βορεινή του πλευρά είναι χτισμένη στο χείλος του γκρεμού. Τα σπίτια, αρκετά από τα οποία μετρούν πάνω από δέκα αιώνες ζωής, είναι κατοικημένα και σε καλή κατάσταση.

 


Παναγία

Είναι η μεγαλύτερη εκκλησία της Φολέγανδρου, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Βρίσκεται σκαρφαλωμένη στο βράχο πάνω από τη Χώρα και είναι χτισμένη κατά πάσα πιθανότητα στη θέση αρχαίου ναού, οικοδομικό υλικό του οποίου χρησιμοποιήθηκε για την ανέγερσή της.

Στον αυλόγυρο και στο εσωτερικό του ναού θα δείτε αρχαίες επιγραφές, γλυπτά και βάσεις αγαλμάτων. Ο ναός υπήρξε καθολικό γυναικείας μονής. Υπάρχει μαρμάρινη επιγραφή του 1687 που αναφέρεται στην ανακαίνιση του ναού.

Η εικόνα της Παναγίας που φυλάσσεται στην εκκλησία, συνδέεται με πειρατικές ιστορίες και θρύλους της Φολεγάνδρου. Σύμφωνα με το παλιό φολεγανδρίτικο έθιμο, το Πάσχα γίνεται περιφορά της εικόνας σε όλα τα σπίτια του νησιού.

Για να φτάσετε στην Παναγία, ακολουθήστε το λιθόστρωτο που ξεκινάει από την πλατεία της Πούντας (15′).

 


Καραβοστάτης

Είναι το λιμάνι της Φολεγάνδρου. Ο τόπος είναι ήρεμος και προσφέρεται για μπάνιο και ξεκούραση.

Η κύρια παραλία του Καραβοστάση είναι τα Χοχλίδια, οικογενειακή παραλία, υπάρχουν όμως τριγύρω διάφορες μικρές απομονωμένες παραλίες.

Από το μόλο ξεκινάει ο κεντρικός δρόμος ο οποίος οδηγεί στη Χώρα και στην Άνω Μεριά διασχίζοντας κατά μήκος όλο το νησί, καθώς και ο παραλιακός δρόμος για τον οικισμό Λιβάδι που περνάει από όλες τις αμμουδιές, νότια του λιμανιού.

Στο μόλο βρίσκεται και η αφετηρία του λεωφορείου για τη Χώρα. Τα δρομολόγια είναι συχνά και υπάρχει πάντοτε ανταπόκριση με το πλοίο, ανεξάρτητα από την ώρα άφιξής του. Από τον Καραβοστάση ξεκινούν το καλοκαίρι καθημερινά τουριστικά καραβάκια που μεταφέρουν τους επισκέπτες για μπάνιο στις παραλίες. Τα ίδια σκάφη κάνουν συγκεκριμένες ημέρες την εβδομάδα τον περίπλου του νησιού.

Στον Καραβοστάση θα βρείτε ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, εστιατόρια, καφέ-μπαρ, παντοπωλεία.

 


Χρυσοσπηλιά

Πρόκειται για ένα δυσπρόσιτο σπήλαιο στη βορειοανατολική πλευρά του νησιού, 30 περίπου μέτρα πάνω από τη θάλασσα, με μεγάλο σπηλαιολογικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Το μήκος του είναι 300μ και διαθέτει δύο κύριους θαλάμους που ενώνονται μεταξύ τους μέσω ενός μικρού διαδρόμου. Στο δάπεδο του πρώτου θαλάμου έχουν βρεθεί ρωμαϊκές δεξαμενές και πλήθος οστράκων, ενώ τον δεύτερο θάλαμο κοσμούν εντυπωσιακοί σταλακτιτικοί σχηματισμοί.

Το στοιχείο όμως που καθιστά την Χρυσοσπηλιά μοναδικό μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το πλήθος των αρχαίων ονομάτων που καλύπτουν τα τοιχώματα και την οροφή της. Τα ονόματα χρονολογούνται κυρίως στον 4ο π.Χ. αιώνα και ανήκουν σε εφήβους που έφταναν έως εδώ από όλα τα μέρη της Ελλάδας. Οι έφηβοι που κατάφερναν να μπουν στον κυρίως θάλαμο ανέγραφαν τα ονόματά τους, αφήνοντας έτσι τα ίχνη της επίσκεψής τους. Εικάζεται ότι ο χαρακτήρας της επίσκεψης ήταν λατρευτικός και ότι το δύσκολο αυτό εγχείρημα λάβαινε μέρος στα πλαίσια μίας τελετής ενηλικίωσης. Από το πλήθος αυτό των ονομάτων έχουν καταγραφεί γύρω στα 400 ονόματα ανδρών (τα γυναικεία ονόματα σπανίζουν), πολλά από τα οποία συνοδεύονται από επίθετα που δηλώνουν τον τόπο καταγωγής τους. Η ύπαρξη επίσης ανθρώπινων οστών στην είσοδο της Χρυσοσπηλιάς έχει τροφοδοτήσει τη δημιουργία θρύλων, οι οποίοι περιγράφουν τη σπηλιά ως κρησφύγετο των κατοίκων από τους πειρατές.

Στη Χρυσοσπηλιά οδηγούν σκαλοπάτια που χτίστηκαν στην αρχαιότητα και είναι γνωστά ως “Ελληνικά σκαλιά”. Η πρόσβαση ωστόσο είναι δύσκολη και επικίνδυνη, ειδικά όταν φυσάει δυνατός βοριάς. Από τη θάλασσα το σπήλαιο είναι προσβάσιμο, η επίσκεψη όμως δεν επιτρέπεται εφόσον η αρχαιολογική έρευνα δεν έχει ολοκληρωθεί και δεν υπάρχει υποδομή πρόσβασης και επίσκεψης του σπηλαίου.

 


Άνω Μεριά

Είναι ο δεύτερος μεγάλος οικισμός της Φολεγάνδρου, σπαρμένος κατά μήκος της βορειοδυτικής άκρης του νησιού.

Εδώ το μοντέλο ζωής είναι αγροτικό και λίγα πράγματα έχουν αλλάξει εδώ και δεκαετίες. Οι περισσότερες κατοικίες δεν είναι απλά σπίτια αλλά «θεμωνιές», δηλαδή μικρές αυτόνομες μονάδες γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής. Κάθε ανωμερίτικο νοικοκυριό θα προετοιμαστεί για τη χρονιά. Θα σπείρουν το κριθάρι για τα ζώα τους, θα εκμεταλλευτούν το πιο μικρό –και δυσεύρετο– κομμάτι καλλιεργήσιμης γης για τα κηπευτικά της οικογένειας. Απέχει από τη Χώρα 6 χιλιόμετρα και τα δρομολόγια του λεωφορείου είναι συχνά.

 


Λαογραφικό μουσείο

Πρόκειται για μια παραδοσιακή αγροτική οικιστική μονάδα (θεμωνιά) του 19ου αιώνα, στην Άνω Μεριά. Στους χώρους της θα δείτε το τυπικό αγροτικό νοικοκυριό, όπως αυτό λειτουργούσε μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα.

Το Μουσείο ίδρυσε και διαχειρίζεται ο πολιτιστικός σύλλογος «Η Φολέγανδρος». Είναι ανοιχτό το καλοκαίρι, καθημερινά 17:00-20:00μ.μ. Τηλ.: 22860 41 370.

 


Ο Φάρος της Ασπρόπουντας

Ο Φάρος χτίστηκε το 1919 σε ύψος 58μ πάνω από τη θάλασσα και το φανάρι του έχει ύψος 11μ. Το φως του είναι ορατό σε απόσταση 17 ναυτικά μίλια. Στην αρχή της λειτουργίας του ο φάρος άναβε με φυτίλι, στη συνέχεια με μηχανισμό πετρελαιοατμού και από το 1986 λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια. Στο φάρο θα φθάσετε με τα πόδια είτε από το Λιβαδάκι (15′) είτε από την Άνω Μεριά.

Άγιος Γεώργιος

Η σχετικά μεγάλη παραλία Άγιος Γεώργιος, βρίσκεται στην Βόρεια ακτή του νησιού, σχεδόν στο βορειότερο σημείο του, στο βάθος ενός όρμου. Είναι εκτεθειμένη στο βοριά. Η περιοχή του είναι ακατοίκητη και η παραλία είναι αρκετά ερημική.

Η παραλία είναι αμμουδερή με βότσαλο, το ίδιο και ο βυθός. Τα νερά είναι πεντακάθαρα και ο κόσμος πολύς για ερημική και σχετικά δυσπρόσιτη παραλία. Υπάρχουν λίγα αρμυρίκια που προσφέρουν την πολύτιμη σκιά τους στους επισκέπτες. Επειδή δεν υπάρχει κανενός είδους οργάνωση εδώ πρέπει να μεριμνήσετε για το νερό σας και αν θέλετε να μείνετε αρκετές ώρες και για κάποιο πρόχειρο φαγητό.

 


Άγιος Νικόλαος Αγκάλης

Η παραλία του Αγίου Νικολάου βρίσκεται σε απόσταση 20 λεπτών με τα πόδια από την Αγκάλη στη δυτική πλευρά του κόλπου Βαθύ (ή Αγκάλης) που είναι ακατοίκητη, αλλά πολύ ωραία.

Η παραλία έχει άμμο και ψιλό βοτσαλάκι και, όταν δεν φυσάει νοτιάς, καθαρά νερά. Σε απόσταση 100 μέτρων και σε ένα μικρό ύψωμα βρίσκεται μια ταβέρνα όπου μπορεί κανείς να προμηθευτεί νερό, να δροσιστεί με κάποιο αναψυκτικό, ή να φάει το μεσημέρι, ή και το βράδυ φρέσκο ψάρι και άλλα πιάτα της ώρας. Κοντά στην θάλασσα υπάρχουν αρκετά αλμυρίκια που προσφέρουν σκιά στους λουόμενους. Στην ερημική αυτή παραλία επιτρέπεται ο γυμνισμός, αν και όχι ρητά, και απαγορεύεται το ελεύθερο κάμπινγκ, αν και μερικοί διανυκτερεύουν χωρίς πρόβλημα.

Πρόσβαση υπάρχει με τα εκδρομικά καΐκια από τον Καραβοστάση και την Αγκάλη.

 


Αγκάλη

Η όμορφη αμμουδερή παραλία της Αγκάλης βρίσκεται στον γραφικό κόλπο Βαθύ (ή Αγκάλης) μπροστά στον ομώνυμο παραθαλάσσιο οικισμό σε απόσταση 4 περίπου χιλιόμετρα Δυτικά από την Χώρα, στο κέντρο περίπου της Δυτικής ακτής του νησιού. Θεωρείται από τους επισκέπτες ως μια από τις ωραιότερες παραλίες της Φολεγάνδρου.

Η παραλία δεν διαθέτει κανενός είδους οργάνωση εκτός από 2-3 ταβέρνες σε απόσταση 50-100 μέτρων από την θάλασσα, όπου μπορεί ο επισκέπτης να προμηθευτεί νερό, ή να πιει καφέ, ή κάποιο αναψυκτικό. Οι μικρές αυτές ταβέρνες προσφέρουν ικανοποιητικό φαγητό, σερβίροντας πιάτα κυρίως της ώρας και κάποιες φορές και φρέσκο ψάρι και λειτουργούν μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες. Ομοίως, τους καλοκαιρινούς μήνες νοικιάζονται κάποια δωμάτια από μερικούς ντόπιους που την χρησιμοποιούν για παραθερισμό.

Κάθε Αύγουστο ο Ναυτικός Όμιλος της Φολεγάνδρου διοργανώνει στην παραλία της Αγκάλης αγώνες κολύμβησης και ιστιοπλοΐας.

 


Αμπέλι

Η μικρή παραλία Αμπέλι βρίσκεται στην βορειοδυτική ακτή του νησιού, σε έναν ορμίσκο. Η περιοχή είναι ακατοίκητη και η παραλία είναι από τις πιο απομακρυσμένες.

Η παραλία είναι μικρή με βότσαλα και πέτρες, προστατεύεται από αρκετούς ανέμους, έχει πεντακάθαρα νερά και είναι αρκετά ήσυχη. Στην ερημική αυτή παραλία μπορείτε αν το επιθυμείτε να κάνετε γυμνοί μπάνιο. Δεν υπάρχει κανενός είδος οργάνωση, έτσι πρέπει να μεριμνήσετε ώστε να έχετε μαζί σας νερό και την ομπρέλα σας, αν θέλετε σκιά.

Πρόσβαση υπάρχει από την θάλασσα με ιδιωτικό σκάφος. Με τα πόδια μπορείτε να έλθετε από την Άνω Μεριά ακολουθώντας το μονοπάτι που ξεκινά από το ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα.

 


Βάρδια

Η αμμώδης παραλία Βάρδια, δίπλα από το λιμάνι, στη βόρεια πλευρά του, σε μικρή απόσταση (λιγότερο από 100 μέτρα) είναι μια από τις ωραιότερες παραλίες του νησιού.

Η παραλία έχει καλή σκούρα άμμο και ψιλό βοτσαλάκι και κάποιες ώρες σκιά από αρμυρίκια. Στις άκρες της έχει ωραία ψηλά βράχια που, σε αυτά τα σημεία, την απομονώνουν από το υπόλοιπο νησί. Επειδή βρίσκεται πολύ κοντά στο λιμάνι, δεν υπάρχει πρόβλημα που δεν διαθέτει μπαρ, ή άλλες ευκολίες.

 


Βιτσέντζο

Η παραλία Βιτσέντζο είναι η δεύτερη από τις τρεις διαδοχικές παραλίες που βρίσκονται σε τρεις μικρούς ορμίσκους στη νότια πλευρά του Καραβοστάση, σε απόσταση 850 περίπου μέτρα από το λιμάνι.

Η παραλία είναι σχετικά απομονωμένη, βρίσκεται όμως πολύ κοντά στο λιμάνι και τις ανέσεις του, και προσφέρει ησυχία, ηρεμία, καθαρή θάλασσα, σε ένα ωραίο και γραφικό περιβάλλον με θέα τα απέναντι νησιά.

 


Καραβοστάσης ή Χοχλίδα

Η αμμώδης παραλία Καραβοστάσης ή Χοχλίδια βρίσκεται στον γραφικό όρμο, στο λιμάνι, μπροστά από τα σπίτια του ομώνυμου μικρού οικισμού σε απόσταση 3,5 χιλιόμετρα Νοτιοανατολικά από την Χώρα.

Ο βυθός της θάλασσας είναι αμμώδης, στην παραλία έχει άμμο και βότσαλο και στο ένα της μέρος έχει πολύ ρηχά νερά, τις περισσότερες φορές χωρίς καθόλου κύμα, πράγμα που την κάνει ιδανικό μέρος για οικογένειες με μικρά παιδιά.

Υπάρχουν δυνατότητες διαμονής σε ξενοδοχεία κοντά στην θάλασσα. Διαθέτει μπαρ και παραλιακές ταβέρνες με φρέσκο ψάρι και ντόπια κουζίνα.

Τους καλοκαιρινούς μήνες ο Ναυτικός Όμιλος της Φολεγάνδρου παραδίδει μαθήματα κολύμβησης και ιστιοπλοΐας σε παιδιά. Επίσης ο όμιλος διοργανώνει και αγώνες ιστιοπλοΐας και κολύμβησης, στα πλαίσια των καλοκαιρινών πολιτιστικών εκδηλώσεων του νησιού.

 


Λιβάδι

Η εκτεταμένη παραλία Λιβάδι βρίσκεται στα νότια του νησιού, 1200 περίπου μέτρα Νότια από τον Καραβοστάση, κοντά στον ομώνυμο μικρό και αραιοκατοικημένο παραθεριστικό οικισμό.

Η παραλία έχει άμμο και ψιλό βοτσαλάκι και αρκετή σκιά από αρμυρίκια. Την προτιμούν οι νέοι επειδή έχουν δυνατότητα να παίξουν στην αμμουδιά beach volley, bat-&-ball και άλλα θαλάσσια, ή παραθαλάσσια σπορ. Τα νερά είναι πεντακάθαρα και κρυστάλλινα. Υπάρχει δυνατότητα για αναψυκτικά, καφέ, ή και φαγητό στο εστιατόριο του παρακείμενου κάμπινγκ.

Η πρόσβαση είναι εύκολη με αυτοκίνητο, ή μοτοσικλέτα από τον Καραβοστάση (5 λεπτά) με τον οποίο συνδέεται με καλό χωματόδρομο. Αν σας αρέσει το περπάτημα, μπορείτε να πάτε στην παραλία και με τα πόδια. Μπορείτε ακόμη να πάτε με το ταξί, αν βέβαια είναι διαθέσιμο.

Πασχαλινές εκδηλώσεις

 

Το Πάσχα γιορτάζεται στη Φολέγανδρο με έναν ιδιαίτερο τρόπο, καθώς μεταξύ των άλλων γίνεται και η περιφορά της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας.

 

Η εικόνα κατεβαίνει από την εκκλησία της Παναγίας στον λόφο, όπου φυλάσσεται όλο τον χρόνο, ανήμερα την Λαμπρή, και από το μεσημέρι μέχρι το απόγευμα αρχίζει η περιφορά της σε ολόκληρη τη Χώρα.

 

Περνώντας από τα στενοσόκακα του Κάστρου της γίνεται “θερμή” υποδοχή με εκατοντάδες βεγγαλικά, κυρίως από νέους. Εν συνεχεία, γύρω στο δειλινό, φτάνει στην Άνω Μεριά περνώντας από πολλές αγροικίες, ενώ την ακολουθούν πολλοί πιστοί με τα πόδια. Όλοι αυτοί στην Άνω Μεριά στήνουν το βραδινό γλέντι.

 

Την Δευτέρα του Πάσχα η εικόνα ξανάρχεται στην Χώρα και τοποθετείται στην εκκλησία της Παντάνασσας, μέσα στο Κάστρο.

 

Την Τρίτη και τελευταία ημέρα των εορταστικών εκδηλώσεων οδεύει προς το λιμάνι του νησιού, τον Καραβοστάση, αφού πρώτα περάσει από τον Πετούση και το Λιβάδι, τους δυο παλιούς μικρούς αγροτικούς οικισμούς. Αφού φτάσει η εικόνα στον Καραβοστάση, κάνει το γύρο του λιμανιού και ευλογεί, εκτός από τα σπίτια και τα μαγαζιά και τα καΐκια, τις βάρκες και όλα τα σκάφη που τυχαίνει να βρίσκονται εκεί, ακόμα και το πλοίο της γραμμής αν τύχει να βρεθεί εκεί.

 

Κατόπιν ξαναγυρνά στην Χώρα και επανατοποθετείται στην Ιερά Μονή της Παναγίας, για να την φυλάξουν μέχρι την επόμενη εορτή του Πάσχα.

 

Η περιφορά της εικόνας της Παναγίας πραγματοποιείται μέσα σε ένα γενικότερο κλίμα χαράς με τραγούδια, πολλές ευχές μεταξύ των πιστών, γλέντια και πολλά βεγγαλικά. Καθώς η πομπή περνάει από κάθε σπίτι, οι κάτοικοι υποδέχονται την εικόνα που πάντοτε την μεταφέρουν στους ώμους τους οι νέοι, τους ιερείς και τους πιστούς που τους ακολουθούν, προσφέροντάς τους ντόπιο κρασί ή ρακί, πασχαλινά γλυκά και άλλα κεράσματα.

 


Γάμοι και ιδιωτικές γιορτές

 

Πολλοί γάμοι γίνονται παραδοσιακά στο νησί, όπου ο γαμπρός, η νύφη και οι συγγενείς και φίλοι των δυο οικογενειών πηγαίνουν στην εκκλησία με συνοδεία από όργανα, συνήθως νταούλι και βιολί.

 

Μετά το τέλος του μυστηρίου προσφέρεται σε όλους παστέλι, το οποίο εδώ φτιάχνεται με το νόστιμο τοπικό θυμαρίσιο μέλι.

 

Και μετά ξεκινά το γλέντι που μπορεί να διαρκέσει ολόκληρη την μέρα και την νύκτα. Στις προετοιμασίες του γάμου, σημαντικό γεγονός για ολόκληρο το χωριό, συμμετέχουν όλες οι γυναίκες καθ’ όλη τη διάρκεια του “σησαμιού”, δηλαδή της διαδικασίας προς τον γάμο και το απαραίτητο γαμήλιο γλέντι που κρατάει μια ολόκληρη εβδομάδα.

 

Οι επισκέπτες έχουν συχνά την ευκαιρία να παραβρεθούν, εκτός από τα πανηγύρια και σε αυτοσχέδια γλέντια που προκαλούνται όταν οι ντόπιοι οργανοπαίκτες αρχίζουν να παίζουν σε κάποιο καφενείο, ή σε κάποια πλατεία.

 

Η έναρξη της μουσικής μαζεύει γύρω τους αμέσως πολύ κόσμο, ντόπιους και ξένους επισκέπτες, νέους και μεγαλύτερους στην ηλικία, το ποτό, ντόπιο κρασί, ουζάκι, ή ρακόμελο, αρχίζει να ρέει, τα αίματα «ανάβουν» και οι πρώτοι πετάγονται όρθιοι για να χορέψουν μπάλο, συρτό, ή σούστα, τους πανέμορφους αυτούς νησιώτικους χορούς.

 

Αυτός ο “διονυσιακός” συνδυασμός χορού, μουσικής και ποτού γρήγορα εξελίσσεται σε ένα τρικούβερτο γλέντι που, παρότι απρογραμμάτιστο, έχει πολύ κέφι και διασκεδάζει όλους, ντόπιους και ξένους. Το μόνο που λείπει είναι οι βρακοφόροι γέροντες που κάποτε ήταν συνηθισμένο θέαμα στο νησί, αλλά τώρα όλοι, ακόμα και οι γεροντότεροι έχουν εγκαταλείψει αυτόν τον παραδοσιακό τρόπο ένδυσης.

 


Σχέδιο “Νησολόγιο”

 

Το σχέδιο “Νησολόγιο”, όπως επεξηγούν οι διοργανωτές του (Media dell’ Arte) είναι μια σειρά από ολοκληρωμένες δράσεις που έχουν ως πεδίο τους τις Κυκλάδες. Διακρίνονται τριών ειδών δράσεις, οι ερευνητικές, οι πολιτιστικές και οι οικολογικού περιεχομένου.

 

Το “Νησολόγιο” στοχεύει στην δημιουργία ενός μόνιμου δικτύου συνεργασίας μεταξύ των νησιών των Κυκλάδων, κυρίως των μικρών. Μέσα από αυτό το δίκτυο θα επιτευχθεί η προστασία της πολιτισμικής ποικιλίας αυτών των νησιών, η μελέτη και εφαρμογή εναλλακτικών τρόπων ανάπτυξής τους και τέλος, η προβολή τους στον υπόλοιπο κόσμο, ακριβώς, μέσα από αυτήν την ποικιλία.

 

Οι διοργανωτές του θεωρούν πιλοτικό πρόγραμμα το καλοκαιρινό Φεστιβάλ που διοργανώνεται στην Φολέγανδρο κάθε χρόνο από το 2003 και μετά, με το όνομα “Γιορτές Φολεγάνδρου”. Με την πάροδο του χρόνου προστίθενται και άλλα νησιά, όπως το 2007 η Σίκινος και η Δονούσα. Το σχέδιο εκτελείται σε συνεργασία με τις Κοινότητες των νησιών που συμμετέχουν και χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από φορείς του δημόσιου και ιδιωτικού φορέα που υποστηρίζουν τέτοιες ενέργειες, υπό μορφή χορηγιών.

 


Γιορτές Φολεγάνδρου

 

Κάθε χρόνο, τον Ιούλιο, διοργανώνονται τα τελευταία χρόνια καλοκαιρινές πολιτιστικές εκδηλώσεις με την ονομασία “Γιορτές Φολεγάνδρου”. Το καλοκαιρινό αυτό Φεστιβάλ είναι τμήμα του σχεδίου “Νησολόγιο”, μιας σειράς δράσεων που ξεκίνησαν το 2003 από την Φολέγανδρο και σιγά-σιγά επεκτείνονται και σε άλλα μικρά νησιά των Κυκλάδων.

 

Το νησί αυτές τις μέρες του Ιουλίου παίρνει έναν άλλο χαρακτήρα, περισσότερο πολιτιστικό και όχι μόνο ψυχαγωγικό και διασκεδαστικό. Τα στενά και οι πλατείες της Χώρας και του Κάστρου υποδέχονται ανθρώπους με κοινά ενδιαφέροντα, μικρούς και μεγάλους, και μετατρέπονται σε μικρές σκηνές θεάτρου και κινηματογράφου, εξέδρες για μουσικές εκδηλώσεις και μικρές συναυλίες, χώρους για αστρονομικές παρατηρήσεις, ή ομιλίες με επιστημονικό εκλαϊκευμένο περιεχόμενο, σκηνές για χορευτικές παραστάσεις και σε ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί ο νους σας.

 

Αλλά δεν είναι μόνο η Χώρα που προσφέρει τέτοιες στιγμές πολιτισμού και «ψυχαγωγίας». Και στην Άνω Μεριά, τον Καραβοστάση και την όμορφη Αγκάλη ετοιμάζονται επιμελώς και εκτελούνται πράξεις και δράσεις που χρειάζεται ο νους και η ψυχή του ανθρώπου για να γαληνέψει μέσα στην ηρεμία του Φολεγανδρίτικου τοπίου.

Τοπικά Προϊόντα

 

Αν και πρόκειται για ένα μικρό νησί με λιγοστούς κατοίκους, η Φολέγανδρος είναι ιδιαίτερα γνωστή για τα τοπικά της προϊόντα.

Αξίζει να γευτείτε το μέλι με το έντονο θυμαρίσιο άρωμα που παράγεται και πωλείται από τους τοπικούς παραγωγούς.

Ιδιαίτερα γευστικά είναι τα τοπικά τυριά που μπορείτε να βρείτε στη Φολέγανδρο. Το πιο γνωστό από αυτά είναι το Σουρωτό και πρόκειται για ένα λευκό τυρί με μαλακή υφή που ταιριάζει πολύ με τη σαλάτα. Υπάρχει ακόμα και το Σκληρό που οι ντόπιοι απλά το αποκαλούν “τυρί” και συνηθίζουν να το τρίβουν στα μακαρόνια.

Τέλος, το Μελίχλωρο ξεπλένεται στη θάλασσα και καταναλώνεται τους μήνες Απρίλιο και Μάιο.

Αν είστε τυχεροί και είστε καλεσμένοι σε γάμο ή βάφτιση σε κάποια από τις όμορφες εκκλησίες του νησιού, θα σας προσφέρουν, αντί για κουφέτα, ντόπιο παστέλι με μέλι του νησιού.

Μην αμελήσετε να δοκιμάσετε τη γλυκιά πίτα του νησιού που ονομάζεται Καρπουζένια και φτιάχνεται με καρπούζι, μέλι και σουσάμι.

Μία ακόμα τοπική γεύση είναι η Καλασούνα και πρόκειται για νόστιμη τυρόπιτα φτιαγμένη με σουρωτό.

Τέλος, κύριο χαρακτηριστικό της κουζίνας του νησιού είναι τα παραδοσιακά χειροποίητα μακαρόνια, γνωστά ως ματσάτα που σερβίρονται σε όλες τις ταβέρνες της Φολεγάνδρου συνοδεύοντας κυρίως κοκκινιστό κόκκορα.

 


Συνταγές

 

Ματσάτα

Υλικά :

  • 1 κιλό αλεύρι
  • 2 κουτ. Σούπας ελαιόλαδο
  • 2 ποτήρια νερό

Εκτέλεση:

  • Σε μια λεκάνη ανακατεύουμε το αλεύρι με το ελαιόλαδο και το νερό και ζυμώνουμε.
  • Κατόπιν αφήνουμε για λίγο τη ζύμη να ξεκουραστεί.
  • Ανοίγουμε 5 κομμάτια φύλλο και τα πασπαλίζουμε με λίγο αλεύρι.
  • Τυλίγουμε το κάθε φύλλο σε ρολό και τα κόβουμε σε λεπτές φέτες από την άκρη προς τα μέσα.
  • Τοποθετούμε τις φέτες σε αλατισμένο νερό για λίγα λεπτά και ύστερα τα ξεπλένουμε.

 


Καρπουζένια

Υλικά:

  • 1 μικρό καρπούζι
  • 200 ml μέλι
  • 3 κουταλιές της σούπας σουσάμι
  • 2-3 κουταλιές ελαιόλαδο
  • κανέλλα
  • αλεύρι
  • 2 κουταλιές ζάχαρη

Εκτέλεση:

  • Κόβουμε το καρπούζι σε μικρά κομμάτια και αφαιρούμε τα κουκούτσια του.
  • Το στύβουμε με τα χέρια μας χωρίς όμως να το διαλύσουμε.
  • Αφήνουμε την ψίχα να στραγγίσει για περίπου 1 ώρα.
  • Προσθέτουμε το ελαιόλαδο και 6-7 κουταλιές αλεύρι έτσι ώστε να είναι ελαφρώς πηχτό.
  • Στη συνέχεια προσθέτουμε το περισσότερο μέλι και τη ζάχαρη.
  • Δουλεύουμε με τα χέρια και ρίχνουμε το μείγμα σε ένα ταψάκι που έχουμε αλείψει με λάδι και έχουμε πασπαλίσει με το σουσάμι.
  • Δεν πρέπει να είναι παχιά η στρώση του μείγματος στο ταψί μας.
  • Από πάνω πασπαλίζουμε με σουσάμι και ψήνουμε για 45’ περίπου.
  • Μόλις τη βγάλουμε από το φούρνο την περιχύνουμε με το υπόλοιπο μέλι.

 


Καλασούνα

Υλικά:

      _για γέμιση:

  • 1 κιλό σουρωτό
  • 2-3 ξερά κρεμμύδια
  • 3 αυγά
  • αλάτι, πιπέρι

     _για φύλλο:

  • 1 κιλό αλεύρι
  • 2 ποτήρια ζεστό νερό
  • 1 ποτήρι κρασιού ελαιόλαδο
  • ½ βούτυρο φρέσκο
  • ½ φακελάκι μαγιάς

Εκτέλεση:

  • Σε μια λεκάνη ρίχνουμε τα υλικά του φύλλου και ζυμώνουμε.
  • Αφήνουμε για λίγο τη ζύμη να ξεκουραστεί και τη χωρίζουμε σε δύο ίσα μέρη τα οποία ανοίγουμε σε φύλλα.
  • Αφήνουμε και πάλι τη ζύμη για 20’-30’.
  • Απλώνουμε το ένα φύλλο σε ένα ταψί που έχουμε αλείψει με λάδι.
  • Τρίβουμε τα κρεμμύδια και τα ζυμώνουμε με το σουρωτό και τα αυγά, αφού τα έχουμε χτυπήσει ελαφρώς.
  • Προσθέτουμε αλάτι και πιπέρι. Ρίχνουμε τη γέμιση στο ταψί και τη σκεπάζουμε με το δεύτερο φύλλο.

 


Καραβόλοι

Υλικά:

  • ½ ποτήρι ελαιόλαδο
  • ½ κιλό σαλιγκάρια
  • κανέλλα
  • 2 κρεμμύδια μέτρια
  • ½ κιλό πατάτες
  • 1 ποτήρι κρασιού πελτέ
  • ½ κιλό ντομάτες
  • αλάτι, πιπέρι

Εκτέλεση:

  • Βράζουμε τα σαλιγκάρια σε αλατισμένο νερό για λίγα λεπτά.
  • Κατόπιν, σπάμε ελαφρώς το κέλυφός τους και τα τσιγαρίζουμε μαζί με τα κρεμμύδια σε μια κατσαρόλα με λίγο λάδι.
  • Ύστερα από 8-10 λεπτά προσθέτουμε τις πατάτες και αφού αφήνουμε για 10’ περίπου ρίχνουμε τις ντομάτες και τον πελτέ.
  • Προσθέτουμε λίγο αλάτι, πιπέρι, την κανέλα και ένα ποτήρι νερό.
  • Αφήνουμε την κατσαρόλα σε μέτρια φωτιά για μισή ώρα περίπου, μέχρι να απορροφηθεί το νερό και να μείνει το φαγητό με τη σάλτσα του.
Λιμεναρχείο: 22860 41 530
Αστυνομία: 22860 41 249
Ιατρείο: 22860 41 222
Φαρμακείο: 22860 41 540

 

Ταξιδιωτικά Γραφεία:

ΔΙΑΠΛΟΥΣ: 22860 41 158 [email protected]
ΜΑΡΑΚΙ: 22860 41 273 [email protected]
SOTTOVENTO: 22860 41 521 [email protected]

 

Στη Φολέγανδρο δεν υπάρχει Τράπεζα.

Οι συναλλαγές πραγματοποιούνται μέσω ταχυδρομείου και ΑΤΜ .

Την καλοκαιρινή περίοδο, η Φολέγανδρος συνδέεται με τον Πειραιά με ταχύπλοα πλοία, καθημερινά, τα οποία προσεγγίζουν επίσης τα νησιά Σίφνο, Μήλο, Θήρα (Σαντορίνη), Αμοργό, Νάξο, Πάρο και Σύρο. Το ταξίδι διαρκεί 3,5-4 ώρες.

 

Με συμβατικά πλοία το ταξίδι διαρκεί 11 ώρες περίπου, ανάλογα με το δρομολόγιο, και προσεγγίζουν επίσης τα νησιά Κύθνο, Σέριφο, Σίφνο, Κίμωλο, Μήλο, Σίκινο, Ίο, Θήρα, Πάρο και Νάξο.

 

Τοπικά δρομολόγια συνδέουν όλο το χρόνο τη Φολέγανδρο με τα νησιά :

Θήρα, Ανάφη, Θηρασιά, Ίο, Σίκινο, Νάξο, Πάρο, Σύρο, Κύθνο και Κέα

 


Συγκοινωνία

Λεωφορεία συνδέουν το λιμάνι στον Καραβοστάσι με την Χώρα και την Άνω Μεριά. Υπάρχει πάντοτε ανταπόκριση με τα πλοία, ανεξάρτητα από την ώρα άφιξη τους. Υπάρχει επίσης ταξί, αλλά και γραφεία που νοικιάζουν αυτοκίνητα και μοτοποδήλατα.

 


Ενοικιάσεις αυτοκινήτων

Evo Rent a Car: 22860 41 623 698 67 60 676
ΚΟΖΖMOΖΖ: 22860 41 660 694 20 58 061
TOMASO: 22860 41 600

 


Ενοικιάσεις μοτοποδηλάτων

ΛΙΓΝΟΣ ΣΤΕΛΙΟΣ: 22860 41 346 694 64 94 642
ΣΠΥΡΟΣ: 22860 41 078 694 54 54 789

 


Ενοικιάσεις Μοτοσυκλετών και Τετράτροχων

SCOOTERLAND VENETIA: 22860 41 316 697 75 13 559 [email protected]