Κατά την απογραφή του 2001, οι μόνιμοι κάτοικοι του νησιού είναι 45, το καλοκαίρι όμως διαμένουν μέχρι και 500. Η έκταση του νησιού είναι περίπου 22 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Στο νησί υπάρχουν αρκετοί μικροί οικισμοί, ενώ οι περισσότεροι κάτοικοι βρίσκονται στο χωριό του Ποταμού, που είναι και το λιμάνι του νησιού. Η Κοινότητα Αντικυθήρων τα τελευταία χρόνια έχει αναστρέψει την εικόνα του νησιού με δεκάδες έργα που έχει πραγματοποιήσει. Στο νησί λειτουργούν δυο καφενεία – παντοπωλεία, υπάρχει περιφερειακό ιατρείο και αστυνομικός σταθμός, ενώ μόλις τελευταία λειτούργησε ένα νέο υπερσύγχρονο ελικοδρόμιο. Στον Ποταμό υπάρχει καρτοτηλέφωνο και το νησί καλύπτεται επαρκώς από όλα τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας. Το νησί διαθέτει αρκετά καλό οδικό δίκτυο.

 

Το νησί ανήκει διοικητικά στην Περιφέρεια Αττικής (Ν.Α. Πειραιά). Συνδέεται με τακτικά δρομολόγια με τον Πειραιά (9,5 ώρες), το Γύθειο Λακωνίας (5 ώρες), τα Κύθηρα (2 ώρες), τη Νεάπολη Λακωνίας (4, 5ώρες) και το Καστέλλι Κισσάμου της Κρήτης (2 ώρες). Η πλειοψηφία των σημερινών κατοίκων έφτασαν στα Αντικύθηρα στα τέλη του 18ου και του 19ου αιώνα από την περιοχή της Κισσάμου και των Σφακίων της Κρήτης.

 

Ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους είναι η περιοχή της Καμαρέλας. Πρόκειται για ένα θαύμα της φύσης, όπου το μπάνιο στη θάλασσα γίνεται αληθινή απόλαυση. Επίσης, την πεντακάθαρη θάλασσα μπορείτε να απολαύσετε στην παραλία του Ξηροπόταμου και στα Χάλαρα.

 

Στα Αντικύθηρα υπάρχουν ενοικιαζόμενα δωμάτια και ένας κοινοτικός ξενώνας. Για πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνείτε με την Κοινότητα και τον Αστυνομικό Σταθμό του νησιού. Στα δύο γραφικά ταβερνάκια του Ποταμού, θα γευθείτε παραδοσιακές νοστιμιές, όπως το ντόπιο αγριοκάτσικο, το φρέσκο ψάρι και το ντόπιο κρασί. Φεύγοντας μην παραλείψετε να αγοράσετε ντόπιο μέλι, 100% θυμαρίσιο.

 

---

Κάστρο

Πολύ καλά διατηρείται η τειχισμένη αρχαία πόλη που υπήρχε τα ελληνιστικά χρόνια στο βόρειο τμήμα του νησιού, στο Κάστρο, πάνω από τον ορμίσκο του Ξηροποτάμου, όπου βρισκόταν το λιμάνι της. Η πόλη σώζεται ολόκληρη, σε έκταση περίπου 300 στρεμμάτων και θα πρέπει να την κατοικούσαν περίπου 800 άτομα. Σε πολλά σημεία τα τείχη της διατηρούνται σε ύψος 6m . Σώζεται επίσης σε πολύ καλή κατάσταση ένας νεώσοικος (επικλινής χώρος για τη φύλαξη ενός πολεμικού ή πειρατικού πλοίου) λαξευμένος ολόκληρος στον βράχο, από τους ελάχιστους στον ελλαδικό χώρο που σώζεται ολόκληρος. Από την έως τώρα ανασκαφική έρευνα φαίνεται ότι η οχύρωση κατασκευάστηκε προς τα τέλη του 4 ου ή τις αρχές του 3 ου αι. π.Χ. με μια σημαντική επισκευή προς τα μέσα του 3 ου αι. π.Χ, μετά τις καταστροφικές εκστρατείες των Ροδίων. Η ζωή στην πόλη σταματάει τον 1 ο αιώνα π.χ. Από πολύ νωρίς το νησί φαίνεται ότι βρισκόταν κάτω από την εξουσία της Φαλάσαρνας, της γνωστής “πειρατικής” πόλης της δυτικής Κρήτης, της οποίας αποτελούσε το παρατηρητήριο και το προκεχωρημένο φυλάκιο. Ακολούθησε την τύχη της και καταστράφηκε όταν, μεταξύ του 69 και του 67π.Χ. οι Ρωμαίοι αποφάσισαν την “εκστρατεία κατά της πειρατείας”. Σε όλη την έκταση της πόλης είναι εμφανή τα σημάδια της ταραχώδους πολεμικής ιστορίας του νησιού. Ανάμεσα στα κινητά ευρήματα μεγάλο ποσοστό αποτελούν τα κατάλοιπα πολεμικών επιχειρήσεων, όπως είναι τα λίθινα βλήματα καταπελτών, οι αιχμές βελών και πάρα πολλές μολυβδίδες (μολύβδινα βλήματα σφενδόνας σε σχήμα αμυγδάλου), ενώ και στα τείχη διακρίνονται ιδιαίτερα πολλές επισκευές και μάλιστα σε ορισμένα σημεία αυτές είναι πολύ πρόχειρες. Μπορείτε να επισκεφθείτε το χώρο της αρχαίας πόλης. Κατά τους μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο θα ξεναγηθείτε από την αρχαιολογική αποστολή του Υπουργείου Πολιτισμού. Περισσότερες πληροφορίες στην ΚΣΤ’ Εφορία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, Αλκιβιάδου 229 Πειραιάς, τηλ. +30 210 45 18 388. Υπεύθυνος για την επικοινωνία, κος Τσαραβόπουλος Άρης.

 

---

Ιερό Απόλλωνος

Στο μυχό του μικρού κολπίσκου του Ξηροποτάμου, εκεί όπου τα αρχαία χρόνια λειτουργούσε το λιμάνι της Αιγίλας, σώζονται ακόμα τμήματα από τις δέστρες του, ενώ το 1880, κατά την διάρκεια εργασιών, είχε ανακαλυφθεί αφιερωματικό άγαλμα του Απόλλωνος Αιγιλιέως (εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών), καθώς και τμήματα του ιερού του θεού, που βρισκόταν στο λιμάνι. Στη βάση του αγάλματος υπήρχε αφιερωματική επιγραφή από τον Αριστομένη γιό του Αριστομήδους, Θεσσαλό από τις Φέρες και τον Νίκωνα υιό του Κηφισοδώρου από την Αθήνα προς τον θεό. Στον χώρο του αρχαίου λιμανιού σώζονται τμήματα τοίχων που εκτιμάται ότι ανήκαν στο ιερό ή στις εγκαταστάσεις του λιμανιού, καθώς και λαξευμένα στο βράχο σκαλοπάτια που οδηγούσαν στο Κάστρο.

 

---

Μεσαιωνικά Μνημεία

Στα Χαρχαλιανά, στην άμεση γειτονιά του οικισμού του Ποταμού, τον 4 ο ή τον 5 ο αιώνα μ.Χ. δημιουργήθηκε μόνιμος οικισμός που διατηρήθηκε έως και μετά τα Πρωτοβυζαντινά χρόνια (7ος – 8ος αι. μ.Χ.). Ανάμεσα στα υλικά κατάλοιπα είναι ορατοί σήμερα πολλοί τάφοι λαξευμένοι στο βράχο, καθώς και πολλά πατητήρια της ίδιας εποχής, λαξευμένα και αυτά στον βράχο.

 

---

Ο Νερόμυλος του Ανδρονίκου

Στον Ποταμό σώζεται ολόκληρος ένας νεοελληνικός νερόμυλος, ο Νερόμυλος του Ανδρόνικου, που σύμφωνα με τις μαρτυρίες κατασκευάστηκε στις αρχές του 19 ου αιώνα και δούλευε συνήθως μόνο το χειμώνα. Σώζεται η στέρνα (χωρητικότητας 60-70 κυβ. μέτ.) την οποία τροφοδοτούσε μυλαύλακο από την πηγή του Ποταμού, και ο υδατόπυργος, χτισμένος από τρυπημένους πωρόλιθους, που συνδεόταν με μια ιδιάζουσα διάταξη διακοπής της παροχής νερού από τη στέρνα.
Εκτός από το νερόμυλο, στα Αντικύθηρα υπάρχουν και πέντε ανεμόμυλοι του 19 ου αιώνα.

 

---

Ο Φάρος της Απολυτάρας

Στο ακρωτήριο Απολυτάραις, στο νοτιότερο άκρο των Αντικυθήρων, βρίσκεται ο Φάρος της Απολυτάρας, που κατασκευάστηκε το 1926, εξαίρετο μνημείο νεότερης αρχιτεκτονικής. Η πρόσβαση γίνεται μόνο με σκάφος από τη θάλασσα ή περπατώντας από τα μονοπάτια που ξεκινούν από τα Κατσανεβιανά ή τα Γαλανιανά. Ο Φάρος εποπτευόταν από δύναμη φαροφυλάκων μέχρι το 1987, ενώ το 2004, ύστερα από πρόταση της Κοινότητας του νησιού, το Πολεμικό Ναυτικό αποφάσισε την πλήρη συντήρηση του κτηρίου και την επάνδρωσή του με φαροφύλακες, δίνοντας νέα πνοή στο σημαντικό αυτό νεότερο μνημείο.

 

---

Εκκλησίες

Στα Αντικύθηρα υπάρχουν επτά εκκλησίες: στον Ποταμό ο Άγιος Χαράλαμπος, ο Άγιος Νικόλαος (στην είσοδο του λιμανιού) και ο δίδυμος ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου και του Αγίου Διονυσίου. Στα Πατεριανά ο Άγιος Κωνσταντίνος, στα Κατσανεβιανά ο Άγιος Γεώργιος και στα Γαλανιανά ο Προφήτης Ηλίας (πάνω στο βουνό) και ο Ναός του πολιούχου και προστάτη των Αντικυθήρων Αγίου Μύρωνος. Στο Ναό του Αγίου Μύρωνος μπορείτε να θαυμάσετε το τέμπλο με τις εικόνες του Χριστού, της Παναγίας και του Αγίου Μύρωνος από ατόφιο ασήμι, αληθινά κομψοτεχνήματα. Στο Ναό φυλάσσεται και το ιερότερο κειμήλιο του νησιού: η εικόνα του Αγίου Μύρωνος , που βρέθηκε στα Αντικύθηρα από Κρήτες, όταν το νησί ήταν έρημο.

Η κοινότητα των Αντικυθήρων εδρεύει στον Ποταμό, το μεγαλύτερο οικισμό των Αντικυθήρων που είναι και το λιμάνι του νησιού. Το κοινοτικό γραφείο βρίσκεται στον Ποταμό, αλλά η γραμματεία και το διοικητικό προσωπικό λειτουργούν στα Κύθηρα, στο Καψάλι σε γραφεία που έχουν παραχωρηθεί, έτσι ώστε η Κοινότητα Αντικυθήρων να έχει καθημερινή πρόσβαση σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες στις οποίες υπάγεται ή με τις οποίες έχει άμεση συνεργασία και εδρεύουν στα Κύθηρα. Ακολουθούν τα στοιχεία επικοινωνίας αναλυτικά.

Ήταν παραμονές Πάσχα του 1900. Δυο σφουγγαράδικα της Σύμης που έρχονταν από την Αφρική αναγκάζονται από τον οστριογράρμπη (νοτιοδυτικό άνεμο) να καταφύγουν στην άμμο του ποταμού στα Αντικύθηρα. Το ένα από τα καΐκια ξεμύτισε μέχρι τον διπλανό κάβο, τη Βλυχάδα και σε 25 μέτρα από την ακτή κατέβασε με σκάφανδρο δύτη στις 35 οργιές να βγάλει θαλασσινά για τη νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδας.

Σε λίγο ο δύτης έκανε σινιάλο να τον τραβήξουν επάνω. Κι αντί για πίνες και «γαϊδουρόποδα» ανέβασε στο καΐκι ένα χάλκινο χέρι αγάλματος. Εντυπωσιασμένοι οι δυο καπετάνιοι των καϊκιών, ο Δημήτρης Ελευθερίου η Κοντός και ο Ηλίας Σταδιώτης βουτούν οι ίδιοι και βλέπουν με τα μάτια τους αυτά που τους είχε περιγράψει ο δύτης. Ένα βουλιαγμένο πλοίο φορτωμένο αγάλματα, μαρμάρινα και χάλκινα και πλήθος άλλα αντικείμενα, διάσπαρτα σε μια έκταση 55 μέτρων, καλυμμένα από λάσπη. Τα καΐκια επέτρεψαν στη Σύμη και για καιρό δεν ξανάγινε λόγος για το συμβάν.

Στο διάστημα αυτό ο καταγόμενος από τη Σύμη καθηγητής της Αρχαιολογίας Α. Οικονόμου που είχε πληροφορηθεί το περιστατικό προσπάθησε να πείσει τους καραβοκύρηδες να δηλώσουν τα ευρήματά τους στην κυβέρνηση. Επτά μήνες χρειάσθηκε για να τους πείσει.

Οι δύο Συμιακοί ήρθαν σε επαφή με τον υπουργό Παιδείας Σπύρο Στάη, του έδειξαν το χάλκινο χέρι και συμφώνησαν να υπογράψουν συμβόλαιο με το οποίο θα αμείβονταν τόσο για τα δικαιώματα ανεύρεσης, ανάλογα με την αξία τους, όσο και για τις εργασίες ανέλκυσής τους από το βυθό. Μάλιστα τους διατέθηκε το οπλιταγωγό «Μυκάλη» με κυβερνήτη τον ύπαρχο Ανδρέα Σωτηριάδη που απέπλευσε για τα Αντικύθηρα ρυμουλκώντας τα δύο καΐκια.

Η συνεχής θαλασσοταραχή και οι ξέρες των βραχονησίδων «Θημωνιές» στα ανοιχτά του όρμου της Βλυχάδας δυσχέραιναν το έργο των δυτών, ενώ δεν ήταν δυνατόν να παραμένουν στο βυθό, σε βάθος 60 μέτρων, παραπάνω από πέντε λεπτά. Μετά από πολυήμερες προσπάθειες και τη συνδρομή ενός ακόμα βοηθητικού πλοίου, που εν τω μεταξύ είχε καταφθάσει από τον Πειραιά, οι σφουγγαράδες έφεραν στην επιφάνεια μαρμάρινα και χάλκινα αγάλματα, πολυάριθμα πήλινα αγγεία και μεταξύ άλλων μερικά περίεργα κομμάτια από οξειδωμένο μπρούντζο που έμοιαζαν με σπασμένα γρανάζια.

Τα ευρήματα αυτά οι αρχαιολόγοι τα καταχώρισαν στα αρχεία τους με τον προσδιορισμό «ωρολόγιο η εξάντας» και μετά τα ξέχασαν… Επίσης αποφάνθηκαν ότι επρόκειτο για ναυάγιο αρχαίου ελληνικού πλοίου του 1ου αι. π.Χ. που μετέφερε έργα τέχνης στη Ρώμη, ανάμεσα στα οποία ήταν και ο περίφημος «Έφηβος των Αντικυθήρων», του 340π.Χ., από τα ελάχιστα χάλκινα αγάλματα που έχουν βρεθεί ως σήμερα. Εικάζεται πως απεικονίζει τον Περσέα, τον Πάρι η κάποιον ανώνυμο αθλητή.

 

---

Το χρονικό μιας ανακάλυψης

Τέλος 2ου αιώνα π.Χ.: Κατασκευή του Μηχανισμού, πιθανότατα στη Ρόδο, η οποία εκείνη την εποχή ήταν κέντρο μεταλλουργίας.

80 π.Χ. περίπου: Ένα ρωμαϊκό καράβι βυθίζεται ανοιχτά των Αντικυθήρων. Είχε πιθανότατα αποπλεύσει από τη Ρόδο με κατεύθυνση την Ιταλία.

Πάσχα του 1900: Σύμιοι σφουγγαράδες εντοπίζουν το ναυάγιο σε βάθος 45-60 μέτρων.

Χειμώνας του 1901: Ολοκληρώνεται το έργο της ανάσυρσης των θησαυρών του ναυαγίου. Μεταφορά των ευρημάτων στο Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών.

1902: Τα εμφανή γρανάζια του παράξενου χάλκινου ευρήματος τραβούν την προσοχή του Βαλέριου Στάη, αρχαιολόγου του μουσείου, ο οποίος αντιλαμβάνεται ότι πρόκειται για κάτι αξιοσημείωτο.

Δεκαετία του ’30: Ο ναύαρχος Ιωάννης Θεοφανίδης δημιουργεί το πρώτο μοντέλο του Μηχανισμού.

Δεκαετία του ’50: Η πρώτη σε βάθος μελέτη του Μηχανισμού από τον βρετανό φυσικό και ιστορικό της επιστήμης Derek J. de Solla Price, τον ειδικό στη μελέτη επιγραφών Έλληνα επιστήμονα Γιώργο Σταμήρη και τον κ. Χαράλαμπο Καράκαλο, πυρηνικό φυσικό στον «Δημόκριτο» καταδεικνύει ότι πρόκειται για τον πιο πολύπλοκο μηχανισμό της αρχαιότητας, χωρίς να μπορεί να δοθεί απάντηση ως προς τη χρησιμότητά του.

Δεύτερο μισό του 20ού αιώνα: Πλήθος ερευνητών ασχολείται με τη μελέτη του Μηχανισμού. Από τις πιο αξιοσημείωτες μελέτες είναι αυτή του Βρετανού Michael Wright ο οποίος προχωρεί στη δημιουργία ενός μοντέλου, όπως είχε κάνει στο παρελθόν και ο Price.

Φθινόπωρο του 2005: Η ομάδα του Προγράμματος για τη μελέτη του Μηχανισμού των Αντικυθήρων αξιοποιεί καινοτόμους τεχνολογίες για να συλλέξει δεδομένα τόσο από το εσωτερικό του Μηχανισμού όσο και από τις επιγραφές που φέρει αυτός.

Νοέμβριος του 2006: Τα αποτελέσματα της μελέτης των παραπάνω δεδομένων δημοσιεύονται στην επιθεώρηση «Nature». Από αυτά καταδεικνύεται η χρησιμότητα του Μηχανισμού: επρόκειτο για όργανο πρόβλεψης εκλείψεων.

Ταυτόχρονα πραγματοποιείται στην Αθήνα συνέδριο για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων και για τη συζήτηση των σημείων που παραμένουν σκοτεινά.

 

---

Η λύση του γρίφου

Χάρη στα υπερσύγχρονα μέσα ψηφιακής απεικόνισης που επιστρατεύθηκαν για την εξιχνίαση του μυστηρίου του, σήμερα ξέρουμε την αλήθεια: ο Μηχανισμός ήταν ένα αστρονομικό όργανο υψηλής ακριβείας και έχει ηλικία άνω των 2.100 ετών!

Η πολυπλοκότητα των 30 και πλέον γραναζιών (όπως φαίνεται στα μοντέλα) που κινούσαν τους δείκτες των καντράν του Μηχανισμού καταδεικνύει τη θαυμαστή τεχνολογική πρόοδο των Ελληνιστικών χρόνων.

 

---

Τρισδιάστατο παζλ

Ο μηχανισμός είναι η αρχαιότερη σωζόμενη διάταξη με γρανάζια. Είναι φτιαγμένος από μπρούντζο σε ένα ξύλινο πλαίσιο και έχει προβληματίσει και συναρπάσει πολλούς ιστορικούς της επιστήμης και της τεχνολογίας αφότου ανακαλύφθηκε. Η πιο αποδεκτή θεωρία σχετικά με τη λειτουργία του υποστηρίζει ότι ήταν ένας αναλογικός υπολογιστής σχεδιασμένος για να υπολογίζει τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων. Πρόσφατες λειτουργικές ανακατασκευές της συσκευής υποστηρίζουν αυτήν την ανάλυση. Από τις πρόσφατες έρευνες καταρρίφθηκε η θεωρία ότι εμπεριέχει ένα διαφορικό γρανάζι, όμως ο ανακαλυφθείς μηχανισμός της κίνησης της Σελήνης είναι ακόμα πιο εντυπωσιακός, καθότι δίνει τη δυνατότητα μεταβλητής γωνιακής ταχύτητας στον άξονα που κινεί τη Σελήνη.

Ο καθηγητής Ντέρεκ ντε Σόλλα Πράις (Derek De Solla Price), φυσικός και ιστορικός της επιστήμης που εργαζόταν στο Πανεπιστήμιο του Γέηλ, δημοσίευσε ένα άρθρο για τον μηχανισμό αυτό στο περιοδικό Scientific American τον Ιούνιο του 1959, όταν ακόμα ο μηχανισμός δεν είχε μελετηθεί πλήρως.

Το 1973 ή το 1974 δημοσίευσε τη μονογραφία του με τίτλο “Γρανάζια από τους Έλληνες”, βασισμένη σε σάρωση του μηχανισμού με ακτίνες γ που πραγματοποίησε ο ακτινοφυσικός του Ε.ΚΕ.Φ.Ε. “Δημόκριτος” Χαράλαμπος Καράκαλος. Ο Πράις υποστήριξε ότι η συσκευή αυτή θα μπορούσε να είχε κατασκευαστεί από τη Σχολή του Απολλωνίου στη Ρόδο. Τα συμπεράσματά του δεν έγιναν αποδεκτά από τους ειδικούς της εποχής, οι οποίοι πίστευαν ότι οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν το θεωρητικό υπόβαθρο αλλά όχι και την απαιτούμενη πρακτική τεχνολογία για μια τέτοια κατασκευή.

Η μελέτη του συνεχίζεται από Άγγλους και Έλληνες ειδικούς των Πανεπιστημίων του Κάρντιφ, των Αθηνών, της Θεσσαλονίκης, του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, σε μια διαπανεπιστημιακή ομάδα. Η σύγχρονη έρευνα υποστηρίζεται από την τελευταία τεχνολογία με τη βοήθεια μεγάλων εταιρειών, με πρωτοποριακά προγράμματα ψηφιακής απεικόνισης και έναν ειδικό τομογράφο, ο οποίος κατασκευάστηκε ειδικά για την έρευνα του μηχανισμού των Αντικυθήρων. Τα αποτελέσματα την έρευνας επιβεβαίωσαν ότι ο μηχανισμός φέρει 30 οδοντωτούς τροχούς οι οποίοι περιστρέφονται γύρω από 10 άξονες. Η λειτουργία του μηχανισμού κατέληγε σε τουλάχιστον 5 καντράν, με έναν ή περισσότερους δείκτες για το καθένα. Με τη βοήθεια του τομογράφου έχουν διαβαστεί αρκετές από τις επιγραφές που υπήρχαν στις πλάκες και στους περιστρεφόμενους δίσκους, οι οποίες εμπεριέχουν αστρονομικούς και μηχανικούς όρους, και έχουν χαρακτηριστεί από τους ειδικούς ως ένα είδος “εγχειριδίου χρήσης” του οργάνου.

Ο μηχανισμός αυτός έδινε, κατά την επικρατέστερη σύγχρονη άποψη, τη θέση του ήλιου και της σελήνης καθώς και τις φάσεις της σελήνης. Μπορούσε να εμφανίσει τις εκλείψεις ηλίου και σελήνης βασιζόμενος στον βαβυλωνιακό κύκλο του Σάρου. Τα καντράν του απεικόνιζαν επίσης τουλάχιστον δύο ημερολόγια, ένα ελληνικό βασισμένο στον Μετωνικό κύκλο και ένα αιγυπτιακό, που ήταν και το κοινό “επιστημονικό” ημερολόγιο της ελληνιστικής εποχής.

Μπορεί κανείς να φανταστεί τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν όσοι καταπιάστηκαν με τη μελέτη του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, ως την επίλυση ενός τρισδιάστατου παζλ, αλλά με μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας: αφενός λείπουν κομμάτια του παζλ (τα οποία πιθανότατα δεν ανασύρθηκαν ποτέ από τον πυθμένα της θάλασσας) και αφετέρου κάποια κομμάτια έχουν αμετάκλητα ενωθεί μεταξύ τους απαγορεύοντας την πρόσβαση (οπτική και όχι μόνο) στα ενδότερα. Αν στα παραπάνω προστεθεί το γεγονός ότι οι οδηγίες για τη χρήση του αντικειμένου ήταν ελλιπείς (σβησμένες και διαβρωμένες επιγραφές επάνω στα θραύσματα) και ότι ο Μηχανισμός είναι ένα μουσειακό αντικείμενο το οποίο οφείλει να παραδοθεί ανέπαφο στις επόμενες γενιές, αντιλαμβάνεται κανείς τους λόγους για τους οποίους, παρά τις προσπάθειες, η χρησιμότητά του παρέμενε μυστήριο έναν αιώνα μετά την ανακάλυψή του.

Οι προηγούμενες μελέτες είχαν βεβαίως οδηγηθεί σε ορισμένες υποθέσεις, χωρίς όμως ποτέ να υπάρξει τεκμηρίωση των απόψεων. Το ότι επρόκειτο για ένα αντικείμενο που είχε να κάνει με ουράνια σώματα ήταν δεδομένο από πολύ νωρίς, καθώς μπορούσαν να αναγνωρισθούν ο Ήλιος και η Σελήνη στις επιγραφές του. Η υπόθεση ότι το αντικείμενο αυτό ήταν αστρολάβος απορρίφθηκε σχετικά γρήγορα εξαιτίας της πολυπλοκότητάς του. Δύο Βρετανοί ερευνητές, ο Derek J. de Solla Price και ο Michael Wright, κατασκεύασαν μοντέλα του Μηχανισμού τα οποία συμφωνούσαν στην ύπαρξη δύο κυκλικών κλιμάκων ενδείξεων (καντράν) στην οπίσθια πλευρά και μιας στην πρόσθια. Ηταν επίσης αποδεκτό ότι ο χάλκινος μηχανισμός θα πρέπει να ήταν τοποθετημένος σε ξύλινη κάσα. Τι έδειχναν όμως αυτές οι κλίμακες; Αυτό ήταν το ερώτημα με το οποίο έπρεπε να αναμετρηθούν οι εκάστοτε ερευνητές που καταπιάστηκαν με τη διαλεύκανση της λειτουργίας του Μηχανισμού.

 

---

Ο τομογράφος Blade Runner

Το πλεονέκτημα των ερευνητών που υπογράφουν το άρθρο με τίτλο «Decoding the ancient Greek astronomical calculator known as the Antikythera mechanism» στο τεύχος της επιθεώρησης «Nature» ήταν η υψηλή τεχνολογία: ο τομογράφος Blade Runner (βάρους 8 τόνων!) της εταιρείας Χ-Tek αναπτύχθηκε ειδικά για τη συγκεκριμένη μελέτη και χρησιμοποιήθηκε στη λήψη εικόνων που επιτρέπουν την ανάγνωση των επιγραφών αλλά και τη συλλογή δεδομένων για την εσωτερική δομή του Μηχανισμού, ενώ το σύστημα ψηφιακής απεικόνισης ΡΤΜ Dome της Hewlett-Packard προσαρμόστηκε έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η «επανεμφάνιση» σχεδόν σβησμένων κειμένων και στοιχείων της επιφάνειας του Μηχανισμού που δεν είναι ευδιάκριτα ακόμη και με τα καλύτερα συστήματα συμβατικής και ψηφιακής φωτογράφισης.

Είναι προφανές ότι το παζλ του Μηχανισμού δεν θα μπορούσε να λυθεί από έναν και μόνο ερευνητή, ακόμη και αν διέθετε πρόσβαση στο σύνολο των δεδομένων που συνελέγησαν με τη βοήθεια των προαναφερθέντων συστημάτων υψηλής τεχνολογίας. Έτσι η ερευνητική ομάδα αποτελείται από τον αστρονόμο Mike Edmunds και τον μαθηματικό Tony Freeth του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ, τον αστρονόμο Ιωάννη Σειραδάκη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τον αστρονόμο Ξενοφώντα Μουσά και τον φυσικό, ειδικευμένο στην ανάλυση ιστορικών αντικειμένων, Ιωάννη Μπιτσάκη του Πανεπιστημίου Αθηνών, την αρχαιολόγο/μουσειολόγο Μαίρη Ζαφειροπούλου του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και τον φιλόλογο και παλαιογράφο Αγαμέμνονα Τσελίκα του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης.

Το παζλ που έπρεπε να λύσουν οι μελετητές του μηχανισμού περιελάμβανε 82 θραύσματα. Από αυτά έπρεπε να εξαχθούν συμπεράσματα και για εκείνα που χάθηκαν.

 

---

Ίππαρχος και Βαβυλώνιοι

Η συλλογική προσπάθεια των παραπάνω ερευνητών υποδεικνύει ότι ο Μηχανισμός αποτελεί τη μηχανιστική υλοποίηση της θεωρίας του Ιππάρχου (190-120 π.Χ. κατά προσέγγιση), του μαθηματικού, αστρονόμου και γεωγράφου ο οποίος με την εν λόγω θεωρία εξηγούσε τις περιοδικές ανωμαλίες στην κίνηση της Σελήνης με βάση την ελλειπτική τροχιά της. Το γεγονός ότι ο Ίππαρχος έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στη Ρόδο, η οποία φημιζόταν για την τεχνολογική υπεροχή της, ενισχύει την άποψη ότι εκεί ο Ίππαρχος (ή κάποιος άλλος υπό την καθοδήγησή του) μπόρεσε να δημιουργήσει ένα μηχάνημα εξαιρετικής πολυπλοκότητας.

Σύμφωνα δε με όλες τις ενδείξεις, ο Ίππαρχος θα πρέπει να μετείχε των αστρονομικών γνώσεων των Βαβυλωνίων, αφού αυτές απετέλεσαν τη βάση για τη δημιουργία του Μηχανισμού. Το ισχυρό ιερατείο των Βαβυλωνίων κρατούσε τα αρχεία των πλανητικών μετακινήσεων για αιώνες και η δυνατότητα πρόβλεψης φαινομένων όπως οι εκλείψεις (οι οποίες εθεωρούντο οιωνοί) ενίσχυε τη θέση του. Ποιες ήταν όμως οι ενδείξεις αυτές; Η ανάγνωση από τους Γιάννη Μπιτσάκη και Αγαμέμνονα Τσελίκα της πρότασης «…η σπείρα έχει 235 υποδιαιρέσεις» σε μία από τις εικόνες θραυσμάτων που είχαν ληφθεί κατά τη συλλογή στοιχείων υπήρξε εξαιρετικά διαφωτιστική: κατέδειξε αφενός ότι τα καντράν δεν έφεραν ομόκεντρους κύκλους αλλά σπείρες και αφετέρου ότι το πάνω καντράν στην οπίσθια όψη του Μηχανισμού (στο οποίο αναφερόταν η πρόταση) σχετιζόταν με τον Μετωνικό κύκλο των Βαβυλωνίων. Ο Μετωνικός κύκλος προκύπτει από τη στενή ισοτιμία 19 ετών με 235 σεληνιακούς μήνες (ένας σεληνιακός ή συνοδικός μήνας είναι το διάστημα μεταξύ δύο ομοίων φάσεων της Σελήνης, π.χ. από Πανσέληνο σε Πανσέληνο). Ο κύκλος αυτός αντιπροσωπεύει την επιστροφή της Σελήνης στην ίδια φάση και στην ίδια ημερομηνία του έτους. Με το κλείσιμο του κύκλου, ο Ήλιος, η Σελήνη και η Γη επιστρέφουν στους ίδιους περίπου σχετικούς προσανατολισμούς.

Σπειροειδές αποδείχθηκε και το καντράν στο κάτω μέρος της πίσω πλευράς του Μηχανισμού, το οποίο φέρει 223 υποδιαιρέσεις στη σπείρα των τεσσάρων στροφών. Τόσο ο αριθμός των υποδιαιρέσεων όσο και η ανάγνωση των συμβόλων («Σ» για τη Σελήνη και «Η» για τον ΉΗλιο) που εντοπίστηκαν μεταξύ αυτών καταδεικνύουν ότι αυτό αποτελεί αναπαράσταση του κύκλου του Σάρου, ο οποίος προβλέπει εκλείψεις: αν μια ηλιακή ή σεληνιακή έκλειψη συμβεί σήμερα, μια παρόμοια θα συμβεί έπειτα από 223 σεληνιακούς μήνες. Έτσι από τις παρελθούσες εκλείψεις μπορούν να προβλεφθούν οι επόμενες. Αξίζει να σημειωθεί ότι επειδή ο αριθμός των ημερών στον κύκλο του Σάρου δεν είναι ακέραιος, οι σεληνιακές εκλείψεις είναι μετατοπισμένες κατά οκτώ ώρες και οι ηλιακές (οι οποίες γίνονται ορατές από συγκεκριμένα γεωγραφικά πλάτη) μετατοπίζονται κατά 120 μοίρες. Ακριβείς επαναλήψεις σεληνιακών εκλείψεων λαμβάνουν χώρα έπειτα από τρεις κύκλους του Σάρου (όταν οι οκτάωρες μετατοπίσεις συμπληρώσουν ένα 24ωρο), πράγμα το οποίο περιγράφεται από τον κύκλο του Εξελιγμού, διάρκειας 54 ετών.

Στον Μηχανισμό ο κύκλος του Εξελιγμού αντιπροσωπεύεται από ένα μικρότερο καντράν στο εσωτερικό τού κάτω μεγάλου καντράν της οπίσθιας όψης. Αλλά και το πάνω μεγάλο καντράν της ίδιας όψης φέρει ένα μικρότερο στο εσωτερικό του: αυτό αντιπροσωπεύει τον Καλλιππικό, κύκλος ο οποίος διαρκεί 76 χρόνια και είναι τέσσερις Μετωνικοί κύκλοι μείον μία ημέρα. (Έτσι αυξάνεται η ακρίβεια με την οποία αντιστοιχίζονται ένα ηλιακό έτος με πλήρεις σεληνιακούς μήνες). Όσο για το καντράν της πρόσθιας όψης, αυτό εκτός από το κλασικό ημερολόγιο των 365 ημερών (με δυνατότητα ρύθμισης για δίσεκτα έτη) έδειχνε πιθανότατα τις σχετικές θέσεις των πλανητών (έχουν εντοπισθεί μόνο ο Ήλιος, η Σελήνη και η Αφροδίτη προς το παρόν). Πώς όμως «διαβάζονταν» οι ενδείξεις στα καντράν; Αν θυμηθεί κανείς τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσαν τα πικάπ, θα πάρει την απάντηση: η μετακινούμενη στις σπείρες βελόνα έδινε την ένδειξη.

Ο υπολογισμός των διαβαθμίσεων κάθε κλίμακας καντράν υπήρξε καθοριστικός στη διαλεύκανση του ρόλου του Μηχανισμού.

 

---

Λογισμικό DNA και NASA

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ερευνητές επαλήθευσαν τη λειτουργία του Μηχανισμού: χρησιμοποιώντας λογισμικά τα οποία αναπτύχθηκαν για τη σύγκριση αλληλουχιών DNA, οι ερευνητές μπόρεσαν να αντιστοιχίσουν ακριβώς τις εκλείψεις στο καντράν του κύκλου του Σάρου με εκείνες που από τα δεδομένα της NASA γνώριζαν ότι έλαβαν χώρα από το 400 π.Χ. ως το 1 π.Χ.!

Τελείωσε λοιπόν; Τα γνωρίζουμε όλα για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων; «Όχι!» απαντούν οι ερευνητές και προσθέτουν ότι υπάρχουν ακόμη πολλά σκοτεινά σημεία για διαλεύκανση, τόσο για τον ίδιο τον Μηχανισμό όσο και για το πώς η ύπαρξή του αλλάζει τη θεώρησή μας για την τεχνολογική πρόοδο των ελληνιστικών χρόνων.

 

---

Είπαν για τον Μηχανισμό:

 

«Ο Μηχανισμός δεν είναι μόνο αντιπροσωπευτικός της τεχνολογικής αιχμής της αστρονομίας της εποχής του, αλλά εμπεριέχει τη δυναμική που θα επιτρέψει την επέκταση των γνώσεών μας τόσο για την ίδια την αστρονομία όσο και για τον πολιτισμικό ρόλο της».

Alexander Jones, καθηγητής Κλασικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο του Τορόντο, Καναδάς

* * *

«Αναμφίβολα διαπιστώνουμε την κληρονομιά των Βαβυλωνίων. Η νεοεμφανιζόμενη μηχανική τελειότητα του Μηχανισμού σαφώς εγείρει το ζωτικής σημασίας ερώτημα σχετικά με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και τις γνώσεις των Ελλήνων εκείνης της περιόδου. Πότε ακριβώς, από ποιον, για ποιον και για ποιον λόγο κατασκευάστηκε ο Μηχανισμός; Τι άλλου είδους τεχνολογία προϋποθέτει η ύπαρξή του; Ποια θα ήταν η επίδραση των μηχανικών μοντέλων στην άποψη των Ελλήνων για το Σύμπαν; Αυτά είναι τα ερωτήματα που χρήζουν απαντήσεων».

Mike Edmunds, καθηγητής Αστρονομίας, Πανεπιστήμιο Κάρντιφ, Μ. Βρετανία

* * *

«Διερωτάται κανείς μέσα από ποιες διαδικασίες προέκυψε ο Μηχανισμός. Ποιες ήταν οι κοινωνικές, πολιτικές και ιδεολογικές “χρήσεις” της αστρονομικής γνώσης; Σε ποιον βαθμό αυτές περιελάμβαναν “παθητική” παρατήρηση και τι μπορεί να πυροδότησε την επιθυμία μελλοντικής πρόβλεψης; Πόσο συνέβαλε σε αυτό η τεχνολογική πρόοδος; Και, τελικά, στην ίδια την κλασική Ελλάδα ποια ήταν η σχέση της αρχαϊκής κοσμολογίας (η οποία μπορεί να ανιχνευθεί στον καθορισμό του χρόνου των θρησκευτικών τελετών και στον προσανατολισμό των ναών) με την ανάπτυξη της προβλεπτικής επιστήμης της αστρονομίας;».

Clive Ruggles, καθηγητής Αρχαιοαστρονομίας, Πανεπιστήμιο του Λέστερ, Μ. Βρετανία

* * *

«Το νησί της Ρόδου κατείχε μια στρατηγική θέση ζωτικής σημασίας και κατά την ελληνιστική περίοδο η πόλη-κράτος της Ρόδου αναπτύχθηκε σε ένα πολύ σημαντικό πολιτισμικό, ναυτικό και εμπορικό κέντρο. Στη Ρόδο κατά τον 2ο αιώνα π.Χ. ο Ίππαρχος, πατέρας της αστρονομίας, ανέπτυξε τη θεωρία του η οποία εξηγεί τις ανωμαλίες στην κίνηση της Σελήνης».

Μαίρη Ζαφειροπούλου, αρχαιολόγος, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών

Η θάλασσα των Κυθήρων είναι η γενέτειρα της θεάς Αφροδίτης κατά το μύθο του Ησιόδου. Η Γη θέλοντας να τιμωρήσει τον άνδρα της Ουρανό για όσα κακά της είχε προκαλέσει, κάλεσε τα παιδιά τους και ζήτησε να θανατώσουν τον πατέρα τους. Ο Κρόνος πήρε από τα σπλάχνα της μητέρας του ένα δρεπάνι και τον θανάτωσε κόβοντας τα γεννητικά του όργανα. Εκείνα έπεσαν στη θάλασσα των Κυθήρων και έγιναν μικρά νησάκια (ίσως οι Δραγονάρες). Το αίμα πέφτοντας, άγγιξε τον αφρό της θάλασσας και μέσα από την ένωση αυτών των δύο στοιχείων γεννήθηκε η Ουράνια Αφροδίτη, η θεά του Έρωτα. Δεν έμεινε στα Κύθηρα. Μέσα σε ένα μεγάλο κοχύλι ταξίδεψε μέχρι την Κύπρο όπου και έμεινε. Ο συμβολισμός της Αφροδίτης και των Κυθήρων πέρασε στους αιώνες και έφτασε στο 18ο για να απεικονιστεί σε πίνακες όπως η “επιβίβαση για τα Κύθηρα” του Ζαν-Αντουάν Βατό, να καταγραφεί στην ποίηση της αναγέννησης, να απασχολήσει το Σαρλ Μπωντλαίρ το 19ο αιώνα και να συνεχίσει στην κινηματογραφική οπτική του Θεόδωρου Αγγελόπουλου και να μη σταματήσει ποτέ να σημαίνει κάτι, όσο στους ορίζοντες των ανθρώπων θα υπάρχει το μακρινό και ποθητό ιδεατό.

 

Το νησί των Κυθήρων είναι το σταυροδρόμι των πολιτισμών της Μεσογείου. Ήταν πάντοτε το φιλόξενο καταφύγιο των κουρσάρων, των εποίκων, των ασκητών και των κατατρεγμένων. Από τη νεολιθική εποχή και ύστερα τα Κύθηρα κατοικούνται. Πολλά όστρακα από την εποχή του χαλκού, πρωτοελλαδικά και πρωτομινωικά κοιμούνται κάτω από τα χώματα των Κυθήρων. Άλλα, στην επιφάνεια, παρακολουθούν την αέναη πορεία του ήλιου και της σελήνης στον ουρανό. Οι Μίνωες πριν ακόμη από τον εικοστό αιώνα π.Χ. επεκτείνουν τη κυριαρχία τους στο νησί και ελέγχουν τη γύρω περιοχή μέσω αυτού. Είναι από τις πρωϊμότερες μινωικές αποικίες, στην περιοχή Καστρί, τη σημερινή Παλαιόπολη. Η Σκάνδεια είναι το επίνειο αυτής. Στο βουνό επάνω, στον Άγιο Γεώργιο, οι αρχαιολόγοι σήμερα συναντούν τα ίχνη μινωικού ιερού και σπονδικά αγγεία, λιθοτεχνήματα, χάλκινα ειδώλια.  Οι Φοίνικες διατηρούν αποικία στο νησί κατά το 15ο αιώνα π.Χ. και επεξεργάζονται την πορφύρα για το βαθύ κόκκινο χρώμα που έβαφαν τα ενδύματα. Γι αυτό διατηρούν και εργαστήρια για την επεξεργασία της, τα πορφυρεία. Τα αρχαία Κύθηρα ονομάζονται εκείνη την εποχή και Πορφυρίς ή Πορφυρούσα. Κατά τον Ηρόδοτο, η ίδρυση ναού αφιερωμένου στην Αφροδίτη οφείλεται στους Φοίνικες που εισάγουν από την ανατολή τη λατρεία μιας όμοιας θεϊκής ύπαρξης. Μετά τους Μίνωες και τους Φοίνικες επικρατούν οι Μυκηναίοι  οι οποίοι έρχονται στο νησί το 14ο αιώνα. Και ενώ οι Σπαρτιάτες κατέχουν από τον 6ο αιώνα π.Χ. τα Κύθηρα μέχρι τα Κλασσικά χρόνια, οι Αθηναίοι θα έλθουν αρκετές φορές να τα διεκδικήσουν, ειδικότερα την εποχή των Πελοποννησιακών πολέμων. Οι συνεχείς αλλαγές της κατοχής των Κυθήρων από Αθηναίους και Σπαρτιάτες θα οδηγήσουν σε ειρήνη μετά το 421π.Χ. Στην περιοχή Καστρί πολλά όστρακα αθηναϊκών και σπαρτιατικών αγγείων μαρτυρούν την ιστορία. Στα Κύθηρα λατρεύονται οι Διόσκουροι, εκτός από την Αφροδίτη. Ακολουθεί η εποχή των Μακεδόνων και διαδοχικά η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Τ0 365μ.Χ. σεισμός έπληξε το νησί και άλλαξε δραματικά η γεωμορφολογία της περιοχής Σκάνδεια.

 

Τα Κύθηρα, όπως και όλη η λεκάνη της Μεσογείου, ανήκουν από τον 6ο αιώνα στο Βυζάντιο και το έντονο θρησκευτικό στοιχείο αφήνει τη σφραγίδα του σε τουλάχιστον τριακόσια μνημεία και ναούς. Το 1000μ.Χ  το νησί ερημώνεται για να έλθουν σε αυτό μετά από έναν αιώνα οι εκ Μονεμβασίας Ευδαιμονογιάννηδες και να παραμείνουν έως το 1204 μοναδικοί κυρίαρχοι. Φαίνεται ότι ο οικισμός του Αγίου Δημητρίου στην Παλαιόχωρα κτίστηκε από αυτούς. Ο θρύλος λέει ότι η Παλαιόχωρα είχε 365 ναούς, ένα για κάθε ημέρα του χρόνου. Οι Ενετοί αφού πλέον έχουν κάνει ισχυρό το κράτος τους προσαρτούν τα Κύθηρα μαζί με άλλα νησιά και περιοχές του ελλαδικού χώρου. Το ενετικό κράτος εγκαθιστά στο νησί την οικογένεια των Βενιέρηδων που εξουσιάζουν για αρκετά χρόνια. Το 1238 ο Νικόλαος Ευδαιμονογιάννης βλέποντας τη Βενετική κυριαρχία στις περιοχές, παντρεύει την κόρη του με το Βενετό φεουδάρχη της Κρήτης Μάρκο Βενιέρ. Όμως τα Κύθηρα παραμένουν ονομαστικά στην κυριαρχία της Βενετίας. Επί αυτοκράτορα Μιχαήλ Παλαιολόγου ανακτώνται τα Κύθηρα από την Κωνσταντινούπολη. Οι Μονεμβασίτες με επικεφαλής μέλη της οικογένειας Νοταρά επιβάλλουν το πλαίσιο αντιλατινικής πολιτικής του αυτοκράτορα το 1275. Επαναφέρουν λοιπόν το νησί στο βυζαντινό έλεγχο και διώχνουν τους Βενιέρ. Ύστερα όμως οι Βενετοί επανέρχονται με πόλεμο σε όλο το Αιγαίο. Οι Νοταράδες αποχωρούν. Καθόλη τη διάρκεια της εξουσίας των Ενετών στα Κύθηρα, η ορθόδοξη πίστη δεν καταπιέστηκε. Οι Ενετοί σεβάστηκαν τη θρησκευτική παράδοση του νησιού. Το 1470 το νησί είχε μόνο 500 κατοίκους και βρίσκεται σε φτωχή και άγονη εποχή. Το 16ο αιώνα φαίνεται ότι ο πληθυσμός φθάνει τους 4000 κατοίκους. Οι κάτοικοι για να προστατευτούν, οργανώνονται σε τρεις πόλους στο νησί. Καταφύγια για την προστασία τους αποτελούν τα φρούρια-κάστρα της Χώρας, του Αγίου Δημητρίου (Παλαιόχωρα) και του Μυλοποτάμου. Το 1537 ο γενίτσαρος Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, από τους πιο τρομερούς πειρατές της Μεσογείου καταστρέφει, λεηλατεί την Παλαιόχωρα και πνίγει στο αίμα τους κατοίκους της. Το 17ο αιώνα θα έλθουν στο νησί πολλοί πρόσφυγες από την Κρήτη, κουβαλώντας μαζί έθιμα, συνήθειες και κουλτούρα. Το 1715 οι Τούρκοι αγγίζουν τα Κύθηρα, δεν παραμένουν όμως πάνω από τρία χρόνια. Τα τελευταία χρόνια της Βενετικής κυριαρχίας στο νησί ο πληθυσμός θα φθάσει τις 7500 κατοίκους. Το νησί παρέμεινε βενετικό μέχρι καταλύσεως τους κράτους των Βενετών το 1797.

 

Το 1798 οι Γάλλοι στη ένδοξη εποχή τους έρχονται και στα Κύθηρα. Μετά όμως από σύντομο διάστημα οι Ρώσοι και οι Τούρκοι θα συμμαχήσουν για να κατακτήσουν το νησί και να ελέγχουν τις θάλασσες. Το 1798 επίσης ένας τρομακτικά ισχυρός σεισμός, θα καταστρέψει ο,τιδήποτε στην περιοχή Καστριού, Σκάνδειας. Οι Άγγλοι το 1809 θα αναγεννήσουν με δεκάδες έργα το νησί, καταπιέζοντας όμως το ελληνικό στοιχείο. Είναι το 1815 που τα Κύθηρα μαζί με όλα τα Επτάνησα θα αποτελέσουν το Ηνωμένο Κράτος Ιονίων Νησιών με πρωτεύουσα την Κέρκυρα. Το 1864 τα Επτάνησα ενώνονται με την ελεύθερη Ελλάδα. Ένας καταστροφικός σεισμός με επίκεντρο τα Μητάτα το 1903 ισοπεδώνει τα πάντα στην ευρύτερη περιοχή. Το 1917 τα Κύθηρα υπήρξαν και ως «Αυτόνομος Διοίκησις» για μικρό διάστημα. Στο δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο οι Κυθήριοι συμμετείχαν δυναμικά στην Εθνική Αντίσταση. Στο χωριό Ποταμός οργανώνεται αντιστασιακό μέτωπο που περιορίζει τον έλεγχο του νησιού από τους γερμανούς. Το νησί από τις 4 Σεπτεμβρίου του 1944 είναι η πρώτη περιοχή της Ελλάδος που ελευθερώνεται.

Αβλέμονας

Το παραθαλάσσιο χωριό βρίσκεται δυτικά στα Κύθηρα και είναι χτισμένο ανάμεσα σε δύο μικρούς και ήρεμους κόλπους. Το φυσικό του περιβάλλον θυμίζει έντονα τις Κυκλάδες, το ίδιο και η αρχιτεκτονική του που έχει αιγαιοπελαγίτικες επιρροές. όπως στο παρελθόν αλλά και σήμερα είναι ψαροχώρι, με τις βάρκες των ψαράδων να ολοκληρώνουν ένα μοναδικά γραφικό σκηνικό. Λίγο έξω από την θάλασσα του Αβλέμονα ναυάγησε το Σεπτέμβριο του 1802 το πλοίο Μέντωρ, με το οποίο ο λόρδος Έλγιν μετέφερε τα μάρμαρα του Παρθενώνα. Έτσι για ένα διάστημα τα μάρμαρα βρέθηκαν στο βυθό της θάλασσας των Κυθήρων μέχρι που τα ανέλκυσαν δύτες από τη Μάλτα. – Στον Αβλέμονα υπάρχουν αρκετές τουριστικές μονάδες διαμονής και εστιατόρια.

 

---

Αγία Πελαγία

Βρίσκετε βόρεια στα Κύθηρα, το χωριό είναι χτισμένο αμφιθεατρικά σε λόφο, παραθαλάσσια, με θέα την Πελοπόννησο. Τα τελευταία χρόνια παρουσίασε μεγάλη ανάπτυξη λόγω των πολλών καταλυμάτων διαμονής που παρέχει. Διαθέτει μεγάλη παραλία με αμμουδιά που τους καλοκαιρινούς μήνες προσφέρει βασική οργάνωση. – Στην Αγία Πελαγία υπάρχουν αρκετές τουριστικές μονάδες διαμονής, εστιατόρια, καφέ.

 

---

Αλοιζιάνικα

Βρίσκεται κεντρικά στα Κύθηρα, και είναι χτισμένο επάνω σε λόφο με πανοραμική θέα. Είναι χωριό μικρού μεγέθους, γραφικό και διατηρούνται σε καλή κατάσταση αρκετά παραδοσιακά σπίτια, με καταπράσινες εσωτερικές αυλές. – Στα Αλοιζιάνικα υπάρχουν μονάδες διαμονής.

 

---

Αρωνιάδικα

Βρίσκετε κεντρικά στα Κύθηρα, επάνω στο σταυροδρόμι των δύο κεντρικών δρόμων του νησιού. Το χωριό είναι μετρίου μεγέθους, γραφικό και χαρακτηρισμένο παραδοσιακό. Η αρχιτεκτονική του έχει έντονες επιρροές των δύο κυρίαρχων τάσεων που επικρατούν στο νησί, της βόρειας επηρεασμένης από την Πελοπόννησο με κεραμοσκεπές και της νότιας επηρεασμένης από την Κρήτη, με αποτέλεσμα ένα πολύ ενδιαφέρον αισθητικό ύφος. – Στα Αρωνιάδικα υπάρχουν μικρές παραδοσιακές τουριστικές μονάδες διαμονής.

 

---

Διακόφτι

Βρίσκεται δυτικά στα Κύθηρα. Είναι παραθαλάσσιο και αποτελεί το βασικό λιμάνι του νησιού με ανταπόκριση από τον Πειραιά, την Κρήτη, το Γύθειο και την Νεάπολη Λακωνίας. Έχει ήρεμη παραλία με ψιλή άμμο, και παραδοσιακά σπίτια χτισμένα κατά μήκος της. Πριν μερικά χρόνια λίγο έξω από το λιμάνι ναυάγησε ένα Ρωσικό πλοίο και εκεί παρέμεινε μισοβυθισμένο σε ξέρα, όπου σήμερα αποτελεί αξιοθέατο. – Στο Διακόφτι υπάρχουν τουριστικές μονάδες διαμονής, καφετέριες και εστιατόρια.

 

---

Κάλαμος

Βρίσκεται στην νότια πλευρά των Κυθήρων. Το χωριό είναι αραιοκατοικημένο και αποτελείται από μικρούς οικισμούς, χτισμένο ανάμεσα σε όμορφο φυσικό περιβάλλον. Η θέα προς από τα νότια του χωριού βλέπει από ψηλά την νησίδα Χύτρα και το Κρητικό πέλαγος. Στην περιοχή υπάρχει το σπήλαιο της Αγίας Σοφίας Καλάμου και η μικρή αλλά γραφική παραλία Χαλκός. – Στον Κάλαμο υπάρχουν μονάδες διαμονής.

 

---

Καραβάς

Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα στα Κύθηρα. Το χωριό είναι πολύ γραφικό, θεωρείτε ένα από τα ωραιότερα στο νησί, έχει αρκετά παραδοσιακά σπίτια αρχιτεκτονικής με επιρροές από την Πελοπόννησο. Αποτελείται από πολλούς οικισμούς κτισμένους αμφιθεατρικά σε χαμηλούς λόφους με καλλιέργειες ελιάς, και μέσα σε ένα όμορφο φυσικό περιβάλλον με πλούσια βλάστηση, λαγκαδιές με πλατάνια και τρεχούμενα νερά. – Στον Καραβά υπάρχουν τουριστικές μονάδες διαμονής.

 

---

Κάτω Χώρα

Βρίσκεται δυτικά στα Κύθηρα, και αποτελεί έναν από τους οικισμούς του Μυλοπόταμου. Πρόκειται για τον πρώτο οικισμό του χωριού που χτίσθηκε εκεί λόγω της προστασίας από τους πειρατές που του παρείχε η τοποθεσία του, κρυμμένο μέσα σε λόφους, αλλά και με την θέα προς την θάλασσα. Στον οικισμό σώζονται ακόμα μεσαιωνικά σπίτια αυθεντικά δείγματα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του Μυλοποτάμου και μερικά από αυτά είναι από τα παλαιότερα στα Κύθηρα. Στην πλατεία του χωριού υπάρχει το αγγλικό σχολείο, που κτίστηκε κατά την περίοδο της αγγλοκρατίας. Εκεί βρίσκεται το ενετικό κάστρο με τα σπίτια στο εσωτερικό του διατηρημένα σε σχετικά καλή κατάσταση, και αρκετές βυζαντινές εκκλησίες. Ο οικισμός είναι χαρακτηρισμένος διατηρητέος και η ρυμοτομία του παρουσιάζει μεγάλο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Το ηλιοβασίλεμα από το κάστρο θεωρείτε από τα ωραιότερα στα Κύθηρα. – Στην Κάτω Χώρα υπάρχουν μικρές παραδοσιακές μονάδες διαμονής.

 

---

Καψάλι

Βρίσκεται στο νοτιότερο μέρος στα Κύθηρα. Είναι χωριό παραθαλάσσιο χτισμένο κατά μήκος δύο όμορφων απάνεμων κόλπων με αμμουδιά που σχηματίζουν ωμέγα. Αποτελεί το κοσμοπολίτικο σημείο των Κυθήρων και αποτελεί πόλο έλξης της νεολαίας για την νυχτερινή ζωή που προσφέρει, αλλά και για αξιόλογους πολιτιστικούς χώρους Η τοποθεσία του προσφέρει υπέροχη θέα στην Χώρα με το Κάστρο της, το μοναστήρι του ευαγγελιστή Ιωάννη όπου εκεί λέγετε ότι άρχισε να γράφει την αποκάλυψη προτού αναχωρήσει για την Πάτμο, και προς τα νότια τη νησίδα Χύτρα με το Κρητικό πέλαγος. – Από το Καψάλη εκτελούνται ξεναγήσεις προς τη νησίδα Χύτρα, που στο εσωτερικό της υπάρχει μεγάλη σπηλιά με μπλε φωσφορίζοντα νερά και φώκιες. – Στο Καψάλι υπάρχουν αρκετές τουριστικές μονάδες διαμονής, ξενοδοχεία, καφετέριες, εστιατόρια και έντονη νυχτερινή ζωή.

 

---

Λιβάδι

Βρίσκεται στα νότια-κεντρικά του νησιού επάνω στον κεντρικό δρόμο. Τα τελευταία χρόνια γνωρίζει την μεγαλύτερη ανάπτυξη από όλα τα χωριά στα Κύθηρα, και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα του νησιού. Στο χωριό υπάρχουν αρκετά παραδοσιακά σπίτια καθώς και αρκετά με νεοκλασικές επιρροές. Σε απόσταση ένα χιλιόμετρο περίπου, στον οικισμό Κάτω Λιβάδι υπάρχει το Κατούνι που είναι η μεγαλύτερη πέτρινη γέφυρα στην Ελλάδα και κτίστηκε επί Αγγλοκρατίας. Εκεί στεγάζεται και η εξαιρετική συλλογή του Μουσείου Βυζαντινών τοιχογραφιών, η είσοδος είναι ελεύθερη. – Στο Λιβάδι υπάρχουν αρκετές μονάδες διαμονής, καφετέριες και εστιατόρια.

 

---

Μητάτα

Το χωριό βρίσκεται κεντρικά στα Κύθηρα, είναι χτισμένο σε ύψωμα που προσφέρει πανοραμική θέα προς την νότια πλευρά του νησιού, που εντυπωσιάζει με την πλούσια βλάστη και της λαγκαδιές. Το χωριό είναι γραφικό, με αρκετά παραδοσιακά σπίτια ντόπιας αρχιτεκτονικής. Η νότια πλευρά της περιοχής του χωριού είναι πλούσια σε βλάστηση, με μεγάλη ποικιλία δέντρων και φυτών. – Στα Μητάτα υπάρχουν καλαίσθητες μονάδες διαμονής.

 

---

Μυλοπόταμος

Το χωριό Μυλοπόταμος βρίσκεται δυτικά στα Κύθηρα. Πήρε το όνομά του από τους πολλούς νερόμυλους που είχε στο παρελθόν, ακόμα και σήμερα σώζονται πολλοί από αυτούς στην περιοχή Μύλοι, που αποτελεί ένα από τα κορυφαία αξιοθέατα στο νησί. Το χωριό είναι χαρακτηρισμένο παραδοσιακό και ο οικισμός του Κάτω Χώρα διατηρητέος. Έχει άφθονα νερά και η κεντρική του πλατεία είναι κάτω από αιωνόβιους πλάτανους, με λιμνούλα και πάπιες στο Καμάρι. Από το κέντρο του χωριού ξεκινάει λαγκαδιά με πλούσια βλάστηση, πλατάνια και τρεχούμενα νερά. – Στον Μυλοπόταμο υπάρχουν μικρές παραδοσιακές τουριστικές μονάδες διαμονής, ξενοδοχείο και εστιατόρια.

 

---

Πιτσινάδες

Το χωριό βρίσκεται κεντρικά στα Κύθηρα. Είναι πολύ γραφικό και διατηρούνται σε καλή κατάσταση αρκετά παραδοσιακά σπίτια, δείγματα της βόρειας αρχιτεκτονικής του νησιού με επιρροές από την Πελοπόννησο, με κεραμίδια στις οροφές των σπιτιών. Μάλιστα τα τελευταία χρόνια έχουν αναπαλαιωθεί σωστά αρκετά από αυτά. – Στης Πιτσινάδες υπάρχουν καλαίσθητες μονάδες διαμονής.

 

---

Πλατιά Άμμος

Το χωριό είναι το βορειότερο των Κυθήρων και βρίσκεται στην δυτική πλευρά του νησιού. Είναι κτισμένο παραθαλάσσια και έχει παραλία μετρίου μεγέθους με άμμο και αλμυρίκια. Απέναντι του βρίσκεται η Πελοπόννησος προσφέροντας μοναδική θέα με τα βουνά της Λακωνίας. – Στην Πλατιά Άμμο υπάρχουν μονάδες διαμονής.

 

---

Ποταμός

Βρίσκεται βόρεια-κεντρικά είναι το μεγαλύτερο χωριό στα Κύθηρα, και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα του νησιού, διατηρώντας παράλληλα τον γραφικό χαρακτήρα του. Στον Ποταμό διατηρούνται αρκετά παραδοσιακά σπίτια αρχιτεκτονικής με επιρροές από την Πελοπόννησο, καθώς και αρκετά νεοκλασικά. Κάθε Κυριακή γίνεται παζάρι με γεωργικά και κτηνοτροφικά τοπικά προϊόντα από ντόπιους παραγωγούς. – Στον Ποταμό υπάρχουν μονάδες διαμονής, εστιατόρια και παραδοσιακά καφενεία

 

---

Χώρα

Η πρωτεύουσα Χώρα βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο στα Κύθηρα. Από το παρελθόν αποτέλεσε τόπο στρατηγικής σημασίας και είναι χτισμένη στην κορυφή βουνού με εξαιρετική θέα προς όλες τις κατευθύνσεις. Το χωριό είναι χαρακτηρισμένο παραδοσιακό με ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική, έχει πολλά αρχοντικά και μερικά από τα σπίτια του είναι από τα παλαιότερα του νησιού. Τα στενά δρομάκια και οι εσωτερικές αυλές των σπιτιών, δημιουργούν μια υπέροχη ατμόσφαιρα που ολοκληρώνετε με την επιβλητική παρουσία του μεγάλου ενετικού κάστρου. – Στην Χώρα υπάρχουν αρκετές τουριστικές μονάδες διαμονής, καφετέριες και εστιατόρια.

Αγία Πελαγία

Στη βορειανατολική πλευρά του νησιού βρίσκεται το χωριουδάκι της Αγίας Πελαγίας με την παραλία του. Γκρίζα άμμος, καθαρά νερά και ατελείωτες ώρες με τις ρακέτες. Καφέ, ταβέρνες και καταλύματα που μπορούν να σας φιλοξενήσουν. Λόγω των ανέσεων που παρέχει προτιμάται κυρίως από οικογένειες.

 

---

Άγιος Νικόλαος

Η βορειότερη παραλία του νησιού, αντικρίζει τα βουνά της Πελοποννήσου, ενώ στον ορίζοντα φαίνονται τα πελώρια πλοία που κινούνται από και προς το Αιγαίο. Έχει πάρει το όνομά της από το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, που είναι χτισμένο λίγα μέτρα από το γιαλό. Μεσαίου μεγέθους, με μικρό βότσαλο, και ξαπλώστρες το καλοκαίρι.

 

---

Διακόφτι

Είναι το λιμάνι του νησιού, έχει όμως και μια πολύ ωραία, κατάλευκη αμμουδιά με ρηχά γαλαζοπράσινα νερά. Ένα πρόσφατο ναυάγιο, που οι Τσιριγώτες διαδίδουν πως το έριξε στον κόλπο το μεθυσμένο του πλήρωμα, χαρακτηρίζει το τοπίο που ανοίγεται μπροστά στην παραλία.

 

---

Κακιά Λαγκάδα

Σε μικρή απόσταση από την Αγία Πελαγία και το φαράγγι της Κακιάς Λαγκάδας βρίσκεται η ομώνυμη παραλία, όπου θα χαρείτε τα πιο καθαρά νερά, ενώ από την καντίνα θα ακούγονται μουσικές για ολοήμερο πάρτυ. Εκεί διοργανώνονται κάθε καλοκαίρι τουρνουά beach volley και οι απολαυστικές Barbarossa days, αγώνες πάνω σε πειρατικές δεξιότητες.

 

---

Καλάμι

Για να φτάσετε σε αυτή τη γωνιά στη δυτική ακτή, πρέπει να οδηγήσετε μέσα από μια πολύ ωραία διαδρομή, μέχρι το μοναστήρι της Αγίας Ορφανής, κοντά στον Μυλοπόταμο. Εκεί αφήνετε το αυτοκίνητο και μέσα από ένα απόκρημνο μονοπάτι φτάνετε στη μικρή αυτή παραλία. Η μικρή προφυλαγμένη παραλία σχηματίζεται ανάμεσα σε ψηλούς κάθετους βράχους και δημιουργεί ένα ωραίο τοπίο, ωστόσο η παραλία είναι για όσους προτιμούν την πέτρα αντί της άμμου.

 

---

Καλαδί

Σε αυτή την παραλία πιστεύεται ότι αναδύθηκε η Αφροδίτη. Είναι πιθανό να το πιστέψετε κι εσείς! Δύο κολπίσκοι με βοτσαλωτές παραλίες που χωρίζονται από ένα τεράστιο βράχο και ενώνονται με μια σπηλιά, που περιμένει να την εξερευνήσετε και να ανακαλύψετε τη μικρή παραλία που κρύβει στο άνοιγμά της. Απλό και υπέροχο τοπίο. Θα χρειαστεί να κατεβείτε αρκετά σκαλοπάτια από τον ασφαλτόδρομο όπου θα σταθμεύσετε. Καλό είναι να έχετε τα απαραίτητα, μιας και δεν είναι οργανωμένη.

 

---

Καψάλι

Στο Καψάλι, η κεντρική παραλία είναι αρκετά καλή, χωρίς ωστόσο κάτι το ιδιαίτερο, ενώ στα ανατολικά του διαμορφώνεται είναι ένα όμορφο λιμανάκι για ψαρόβαρκες. Μπορείτε όμως και να κολυμπήσετε προς τα δυτικά, αν αντέχετε, και να ανακαλύψετε ένα πανέμορφο κολπίσκο, όπου κατά καιρούς βρίσκουν καταφύγιο οι ελεύθεροι κατασκηνωτές. Στον ίδιο κολπίσκο μπορείτε να φτάσετε κατεβαίνοντας πολλά-πολλά σκαλιά.

 

---

Κομπονάδα

Για πολλούς είναι η καλύτερη παραλία του νησιού, με τα ολόλευκα μεγάλα βότσαλά της να ξαπλώνουν πάνω στην ανοιχτόχρωμη άμμο. Είναι αρκετά μεγάλη και τα καλοκαίρια είναι πλέον οργανωμένη. Βρίσκεται στα ανατολικά, ανάμεσα στο Καλαδί και την Φυρή Άμμο Καλάμου, και εύκολα προσβάσιμη από ασφαλτόδρομο: κινηθείτε προς τα χωριά Τραβασαριάνικα και ακολουθήστε τις πινακίδες.

 

---

Λιμνιώνας

Θεωρείται εκτός των τουριστικών επιλογών και γι’ αυτό στη μικρή του αμμουδιά θα δείτε κυρίως ντόπιους, που το προτιμούν και για το μικρό ταβερνάκι με τους νόστιμους μεζέδες ακριβώς πάνω στην παραλία. Την παραλία ή μάλλον, για την ακρίβεια, μια σπηλιά μέσα στην θάλασσα έχουν ως κατοικία φώκιες και γι’ αυτό ονομάστηκε Φωκοσπηλιά. Εάν προτιμάτε κάτι πιο ήσυχο και γραφικό, ο ασφαλτόδρομος πηγαίνοντας δυτικά από τον Μυλοπόταμο θα σας οδηγήσει στον Λιμνιώνα.

 

---

Μελιδόνι

Αυτή η παραλία ανοίγεται μπροστά σας μετά από μια μεγάλη κατάβαση με το αυτοκίνητο, μέρος της οποίας γίνεται σε χωματόδρομο, μετά το χωριό Δρυμώνας. Μικρή σε μήκος και με ψιλό βότσαλο, για κάποιους είναι μία από τις καλύτερες παραλίες του νησιού – και όντως τα χρώματα κατά την δύση είναι μοναδικά. Ανάλογα την εποχή που θα πάτε, μπορεί να είναι οργανωμένη με ξαπλώστρες – ομπρέλες και με ένα ευχάριστο beach- bar.

 

---

Παλαιόπολη

Η μεγάλη αυτή παραλία, ίσως η μεγαλύτερη στο νησί, βρίσκεται δίπλα στον Αυλέμονα και έχει εύκολη πρόσβαση από ασφαλτόδρομο. Είναι μια παραλία με άμμο και βότσαλο αλλά και βράχια για εξερεύνηση. Είναι οργανωμένη, θα βρείτε επιλογές και για φαγητό, ενώ το μεγάλος της μήκος χαρίζει την άνεση χώρου ακόμη και τις μέρες με πολυκοσμία.

 

---

Φούρνοι

Ενάμιση χιλιόμετρο από τον Καραβά, στον δρόμο προς Πλατιά Άμμο, βρίσκεται μια παραλία με βότσαλο και βέβαια τα κρυστάλλινα νερά των Κυθήρων. Θεωρείται μια εναλλακτική πρόταση, λιγότερο κοσμική, και γι’ αυτό την προτιμούν όσοι θέλουν κάτι πιο ήσυχο. Ανάλογα και την εποχή που θα την επισκεφθείτε, θα βρείτε λίγες ομπρέλες και ξαπλώστρες, αλλά και μια φιλόξενη καντίνα με φρέσκους χυμούς και ό,τι άλλο χρειαστείτε.

 

---

Φυρή Άμμος

Παραλία με χαρακτηριστικό χρώμα που προκύπτει από το συνδυασμό κόκκινου βότσαλου και άμμου, απ’ όπου προκύπτει και η ονομασία της. Μία από τις μεγαλύτερες παραλίες του νησιού, βρίσκεται στην ανατολική ακτή του και ένα μέρος της είναι οργανωμένο. Ένα τμήμα της διαδρομής είναι ασφαλτοστρωμένο, ένα άλλο τσιμεντοστρωμένο, και το υπόλοιπο χωμάτινο.

 

---

Χαλκός

Πολυσύχναστη παραλία, με εύκολη πρόσβαση, καντίνα και ξαπλώστρες. Ο προφυλαγμένος κολπίσκος με τα καθαρά νερά, το βότσαλο και τα γύρω βράχια δημιουργούν ένα όμορφο τοπίο, το οποίο μπορεί πλέον να έχει αλλάξει από την παρουσία του σετ ξαπλώστρες – ομπρέλες, ωστόσο μιας και η μόνη φυσική σκιά είναι από τα βράχια, οι ομπρέλες θα σας παρέχουν την άνεση πολύωρης παραμονής στην παραλία. Είναι μια επιλογή για μπάνιο σε μικρή απόσταση από το χωριό Κάλαμος.

Καταρράκτης

Στο γραφικό χωριό Μυλοπόταμος θα βρείτε μία πινακίδα “Νεράιδα, Καταρράκτης” που σε οδηγεί σε έναν ειδυλλιακό τόπο με τροπικό πράσινο και πανέμορφα γεφύρια. Ένας χώρος μαγικός γεμάτος δρομάκια και ρυάκια, μέσα σε μια ρεματιά, χαρακτηρισμένη φυσικού κάλλους, πλούσια σε βλάστηση με λεύκες και πλατάνια.

Ο καταρράκτης της “Νεράιδας” ή “Φόνισσας” βρίσκετε ανάμεσα σε θεόρατα πλατάνια και τα νερά του πέφτουν λαμπερά, από ύψος 20 μέτρων σχηματίζοντας μια μικρή καταπράσινη λιμνούλα ιδανική για κολύμπι, βέβαια μόνο για γενναίους κολυμβητές γιατί τα νερά είναι πάρα πολύ κρύα.

Συνεχίζοντας τον περίπατο γύρο από τον καταρράκτη θα βρείτε τους εγκαταλειμμένους νερόμυλους και τις υπόλοιπες μικρές λίμνες που σχηματίζονται από την διαμόρφωση του εδάφους. Να είστε σίγουρη ότι η τοποθεσία θα σας γοητεύσει θα σας γυρίσει σε άλλες εποχές, μυθικές, παραμυθένιες σε μέρη που κυκλοφορούσαν νεράιδες.  Μετά από μια αναζωογονητική πεζοπορία μέσα στη φύση διαπερνώντας την ρεματιά μπορείτε να κολυμπήσετε στην παραλία Καλάμι.

 

---

Ναυάγιο Έλγιν

Λίγο ποιο έξω από το λιμανάκι του Αβλέμονα βρέθηκε από μια ομάδα αρχαιολόγων του Ινστιτούτου Ενάλιων Αρχαιολογικών Ερευνών, το 1980 και σε βάθος 20 μέτρων περίπου, ένα αρχαίο ναυάγιο.

Ήταν το πλοίο “Μέντωρ” του λόρδου Έλγιν όπου το 1802 μετέφερε τα κλεμμένα γλυπτά του Παρθενώνα και σπαράγματα άλλων μνημείων. Ο λόρδος Έλγιν, μετά το ναυάγιο του “Μέντορα” είχε χρησιμοποιήσει Καλύμνιους ελεύθερους δύτες για να ανελκύσει ότι μπορούσε από το πολύτιμο φορτίο του. Η έρευνα εντόπισε τα υπολείμματα αυτής της προσπάθειας, όπως σκεύη και αντικείμενα του πληρώματος, μεταξύ των οποίων και ένα ρολόι, σταματημένο στις 1:10 ή 2:05. Αυτή πρέπει να είναι και η ώρα της βύθισης του πλοίου, αφού ο γραμματικός του λόρδου Έλγιν αναφέρει στο ημερολόγιό του ότι το πλοίο άρχισε να βυθίζεται τις πρώτες πρωινές ώρες.

Μέχρι σήμερα έχουν ανακαλυφθεί εννέα λίθινες άγκυρες, λείψανα ναυαγίων και πληθώρα αντικειμένων που αποτελούν σημαντικές πηγές πληροφόρησης για το εμπόριο και την ναυσιπλοΐα εκείνων των χρόνων.

 

---

Νερόμυλοι

Κατεβαίνοντας την λαγκαδιά του Μυλοποτάμου, γύρω και παρακάτω από τον καταρράκτη της “Φόνισσας” πάνω στα βράχια, ανάμεσα από τα πλατάνια τους σκίνους και τους κισσούς είναι χτισμένοι 22 νερόμυλοι.

Οι νερόμυλοι λειτουργούσαν με την δύναμη του νερού του ποταμού που ακόμη και σήμερα ρέει άφθονο. Το νερό αυτό έτρεχε σε μία και μοναδική τάφρο που πέρναγε από όλους τους μύλους. Κάθε μύλος είχε τρεις κυρίως χώρους, τον χώρο που ήταν ο μύλος και γινόταν το άλεσμα του καρπού, τα δωμάτια που ζούσαν και κοιμόντουσαν οι άνθρωποι που δούλευαν σε αυτούς και τέλος το χώρο που έβαζαν τα γαϊδούρια, τα οποία αποτελούσαν το μεταφορικό μέσο της εποχής.

 

---

Φαράγγι Κακιάς Λαγκάδας

Το φαράγγι της Κακιάς Λαγκάδας ξεκινάει από το χωριό Τριφυλλιάνικα και περνάει δίπλα από την κατεστραμμένη Βυζαντινή Καστροπολιτεία της Παλαιοχώρας. Η Παλαιόχωρα με τα κτίσματα του 13ου αιώνα, ήταν η βυζαντινή πρωτεύουσα του νησιού και βρίσκεται στο βορειότερο μέρος ενός απόκρημνου βράχου, ο οποίος εμφανίζεται στη μέση του φαραγγιού της. Η κατάληξη του φαραγγιού είναι η παραλία της Κακιάς Λαγκάδας, από την οποία έκανε της εισβολή του ο ξακουστός πειρατής Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, δίπλα ακριβώς από την παραλία του Λορέντζου στην περιοχή της Αγίας Πελαγίας.

 

---

Φαράγγι του Τσάκωνα

Το φαράγγι του Τσάκωνα βρίσκετε ανάμεσα σε δύο χωριά, τα Μητάτα και τα Βιαράδικα, στο κέντρο του νησιού. Μέσα στο φαράγγι υπάρχουν λαξευμένες στους βράχους κρυφές εκκλησίες καθώς και δύο πηγές, μία για κάθε χωριό. Μετά από αρκετά χιλιόμετρα και αρκετές διακλαδώσεις το φαράγγι  καταλήγει στην περιοχή της Παλαιόπολης.

 

---

Χύτρα

Ένα από τα ποιο εντυπωσιακά μέρη του νησιού είναι η βραχονησίδα Χύτρα ή αλλιώς Αυγό, η οποία βρίσκεται σε μικρή απόσταση απέναντι από το λιμάνι του Καψαλίου. Διαθέτει μια θαλάσσια σπηλιά από την νότια πλευρά της με χρώματα που σε μαγεύουν έξω αλλά και μέσα στο βυθό. Στο τέλος αυτής της σπηλιάς υπάρχει ένα καταφύγιο για φώκιες.

Ανεβαίνοντας πάνω στην βραχονησίδα θα πρέπει να είστε πάρα πολύ προσεκτικοί, διότι το έδαφος είναι απότομο και βραχώδες, Στα απόκρημνα αυτά βράχια, έχουν χτίσει τις φωλιές τους οι μαυροπετρίτες (Βαρβάκοι), σπάνιο είδος και προστατευόμενο. Επίσης στο δύσβατο έδαφος της Χύτρας είναι ανθισμένο παντού το τοπικό “λουλούδι” του νησιού η “Σεμπρεβίβα“, η οποία μαζεύετε τον Ιούνιο από έμπειρους ντόπιους κατοίκους λόγω των δύσκολων περασμάτων.

 

Οι μοναδικοί τρόποι για να επισκεφτείς την Χύτρα είναι με δικό σου σκάφος ή με τον Καπετάν Σπύρο και το σκάφος του “Αλέξανδρος”.

Μουσεία

 

Αρχαιολογικό Μουσείο Κυθήρων

Το Μουσείο έχει δύο αίθουσες.

Η πρώτη, η κύρια αίθουσα, στα δεξιά περιλαμβάνει ευρήματα των Προϊστορικών και Κλασικών κυρίως χρόνων από το νησί με βασικό το μαρμάρινο λιοντάρι του 6ου αι. π.Χ., εύρημα των αρχών του 19ου αι., το οποίο μάλλον προέρχεται από το Παλαιόκαστρο.

Στη δεύτερη αίθουσα, η οποία είναι και μικρότερη, παρουσιάζονται ευρήματα από πρόσφατες ανασκαφές και νεότερα, ενετικά κυρίως, δείγματα της ιστορίας του νησιού, όπως πέτρινα οικόσημα της περιόδου της Ενετοκρατίας, επιτύμβιες πλάκες. Ξεχωρίζει το μαρμάρινο άγαλμα, σύμπλεγμα της Αφροδίτης και του Έρωτα, πιθανόν έργο της Αναγέννησης το οποίο ίσως προέρχεται από τη Βενετία.

Στο μουσείο παρουσιάζονται δείγματα προϊστορικών αγγείων, μινωικής και μυκηναϊκής περιόδου κυρίως από την Παλαιόπολη, μαρμάρινα γλυπτά, κεραμικά, επιγραφές, νομίσματα. Λόγω έλλειψης χώρου πολλά από τα ευρήματα εκθέτονται στο Αρχαιολογικό Μουσείου Πειραιώς.

Αρχαιολογικό Μουσείο

Χώρα, 80100 Κύθηρα

Τηλ.: 27360 31739

 

---

Βυζαντινό Μουσείο

Στην πλατεία του Κάτω Λιβαδίου στεγάζετε ο χώρος συλλογής παλαιοχριστιανικών, βυζαντινών και μεταβυζαντινών έργων τέχνης. Ο χώρος αυτός είναι ο ναός της Αναλήψεως ο οποίος παραχωρήθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Κυθήρων. Πρόκειται για τοιχογραφίες, έργα θρησκευτικής ζωγραφικής και αντικείμενα του θρησκευτικού τελετουργικού, εικόνες αντικείμενα αργυροχοΐας μεταλλοτεχνίας και κεραμικής. Τα έργα αυτά είναι οι καρποί μεγάλου μέρους από τις εργασίες αποτοιχίσεων, που πραγματοποίησε τα τελευταία τριάντα χρόνια σε μνημεία των Κυθήρων η Αρχαιολογική Υπηρεσία, με σκοπό τη διάσωση τοιχογραφιών από ναούς που κινδύνευαν να καταστραφούν. Το ποιο εντυπωσιακό κομμάτι του μουσείου είναι τα σπαράγματα παλαιοχριστιανικού ψηφιδωτού δαπέδου από τον ναό του Αγίου Ιωάννη στο Ποταμό, μαζί με αποτοιχισμένες τοιχογραφίες από την αψίδα του.

 

---

Μνημεία

 

Μηλαπιδέα Η “εν Λιβάδι αλληλοδιδακτική σχολή”.

Το ομορφότερο και το ποιο καλοσυντηρημένο κτήριο της Αγγλικής περιόδου. Το σχολείο της Μηλαπιδέας δεσπόζει σε ένα λόφο ανάμεσα στα Φατσάδικα και το Λιβάδι, Το κτήριο είχε θολωτή στέγη και είναι άψογα χτισμένο με τέλειες αναλογίες και πολλή καλαισθησία. Έχει γύρω-γύρω 11 πελώρια γοτθικά παράθυρα με πελεκητά ποριά.

Το σχολείο χτίστηκε το 1825 σε χώρο, ο οποίος παραχωρήθηκε από τον Ιούλιο Κασιμάτη, που ήταν πεθερός του ριζοσπάστη Τζώρτζη Μόρμορη και διετέλεσε διευθυντής της αστυνομίας επί Αγγλοκρατίας. Οι Άγγλοι υποχρέωναν τότε τους κυθήριους να στέλνουν τα παιδιά τους στα αγγλικά σχολεία. Όσοι δεν δέχονταν την αγγλική παιδεία για τα παιδιά τους, αναγκάζονταν να πληρώνουν φόρους ή να δουλεύουν σε δημόσια έργα στο νησί.

Το σχολείο λειτούργησε μέχρι τις αρχές του αιώνα μας, Σιγά-σιγά εγκαταλείφθηκε αυτό το πανέμορφο κτήριο. Υπάρχουν πάρα πολλά, σχεδόν πανομοιότυπα αγγλικά σχολεία στο νησί.

 

---

Μινωικό Ιερό Κορυφής

Σε μικρή απόσταση από τον αρχαιολογικό χώρο της Παλαιόπολης στο Καστρί, βρίσκεται το βουνό του Αγίου Γεωργίου.

Στο βουνό του Αγίου Γεωργίου σε υψόμετρο 355μ ανακαλύφθηκε το “Μινωικό Ιερό Κορυφής”, η ανασκαφή του μινωικού ιερού κορυφής των Κυθήρων αποδείχθηκε σημαντική ακόμη και για την μελέτη της μινωικής θρησκείας. Τα ευρήματα είναι λίθινα λατρευτικά αντικείμενα (ένα έχει γραμμική γραφή Α’), πήλινα ειδώλια ζωών, χάλκινα ανθρώπινα είδωλα λατρευτών, χάλκινα αφιερώματα, κοσμήματα, κεραμικά. Το ποιο σημαντικό από όλα είναι ότι μέχρι στιγμής από όλα τα μινωικά χάλκινα ειδώλια που είχαν ανακαλυφθεί,170 στον αριθμό, βρέθηκαν επιπλέον 83, δηλαδή ένας πραγματικός θησαυρός. Κατά τους χριστιανικούς χρόνους σε αυτόν τον πανάρχαιο τόπο λατρείας χτίστηκε ο ναός του άγιου Γεωργίου.

 

---

Γέφυρα Κατουνίου

Ένα από τα πιο επιβλητικά μνημεία των Κυθήρων είναι η πέτρινη γέφυρα στο Κατούνι.

Κτίστηκε την περίοδο της Αγγλοκρατίας και είναι το μεγαλύτερο πέτρινο γεφύρι που κτίστηκε στον Ελλαδικό χώρο. Το μήκος του φτάνει τα 110μ το ύψος του τα 15μ και το πλάτος τα 6μ. Χαρακτηριστικό του είναι ότι στηρίζεται σε 13 τόξα σε απόλυτη συμμετρία και 12 θυρίδες.

Λόγω της εξαιρετικής αρχιτεκτονικής το γεφύρι μπορεί να δεχτεί φορτία πολύ μεγαλύτερα από αυτά που είχε σχεδιαστεί. Η μύθος θέλει τον Άγγλο διοικητή του νησιού τον Μακφέιλ να ερωτεύεται μια νέα από τον ομώνυμο οικισμό. Εκείνος αποφασίζει να χτιστεί κοντά στο σπίτι της μία γέφυρα για να επιτηρεί καθημερινά και να μπορεί να τη βλέπει.

 

---

Ιστορικό Αρχείου Κυθήρων

Το Ιστορικό Αρχείο Κυθήρων στεγάζετε στο διοικητήριο του κάστρου της Χώρας και αν αναλογιστεί κανείς την κατάσταση που βρίσκονται τα άλλα αρχεία των υπόλοιπων Ιονίων νήσων, λόγω της μερικής ή ολικής καταστροφής που υπέστησαν, το κάνει ένα από τα σπουδαιότερα βενετικά αρχεία όλης της Ελλάδας.

Το υλικό του κυθηραϊκού αρχείου καλύπτει την περίοδο από το 16ο αιώνα μέχρι τις αρχές του αιώνα μας, χωρίζεται δε σε παλαιοτέρα τμήματα από την περίοδο της Ενετοκρατίας και σε νεότερο από την περίοδο της Αγγλοκρατίας. Περιλαμβάνει νοταριακά έγγραφα, διαθήκες, βενετικά επίσημα έγγραφα, απογραφές πληθυσμού, έγγραφα ληξιαρχικά, δικαστικά, εκκλησιαστικά. Σημαντικά έγγραφα του αρχείου αφορούν στις σχέσεις Κυθήρων και Κρήτης κατά το 17ο-18ο αιώνα.

Τους καλοκαιρινούς μήνες πολλοί επισκέπτες από το εξωτερικό και κυρίως απόδημοι από την Αυστραλία επισκέπτονται το Ιστορικό Αρχείο για να ανακαλύψουν το γενεαλογικό τους δένδρο, από που προέρχεται το όνομά τους, έγγραφα που έχουν σχέση με περιουσίες τους κ.τ.λ.

Μοναστήρια

 

Ι.Μ. Παναγίας Μυρτιδιώτισσας

Είναι η μεγαλύτερη μονή των Κυθήρων. Βρίσκετε στην περιοχή των Μυρτιδίων στα δυτικά του νησιού και είναι χτισμένη σε ένα φυσικό βραχώδες άνοιγμα, ανάμεσα σε πάρα πολλές μυρτιές.

Η εικόνα της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας είναι το πολυτιμότερο κειμήλιο του νησιού και είναι η απανταχού προστάτιδα των Κυθηρίων. Σ’ αυτή την αρχαία εικόνα φαίνονται μόνο τα πρόσωπα, στα οποία με την πάροδο των αιώνων δεν διακρίνονται πλέον τα χαρακτηριστικά. Στο κάτω μέρος της χρυσής επένδυσης απεικονίζονται τρία θαύματα της Μυρτιδιώτισσας.

Το κορυφαίο θρησκευτικό έθιμο των Κυθήριων είναι η λιτάνευση κατά την Κυριακή της Ορθοδοξίας από τα Μυρτίδια στη Χώρα. Η περιφορά της εικόνας διαρκεί 15 ημέρες περνώντας μέσα από τα περισσότερα χωριά του νησιού, καταλήγοντας στην Χώρα.

Η Μυρτιδιώτισσα γιορτάζει στις 24 Σεπτεμβρίου, ημερομηνία ευρέσεως της εικόνας.

 

---

Ι.Μ. Αγίας Ελέσης

Η μνήμη της Αγίας Ελέσης γιορτάζεται την 1η Αυγούστου.

Η θέα από το μοναστήρι αυτό είναι φανταστική, ειδικότερα κατά το δειλινό, γιατί είναι χτισμένο σε ένα από τα υψηλότερα σημεία στα νότια του νησιού. Από το βουνό της Αγίας Ελέσης μπορείτε να δείτε την παραλία του Μελιδονίου, αλλά και σχεδόν όλο το νησί. Το μοναστήρι χτίστηκε εκεί που μαρτύρησε η Αγία Ελέσα. Η Ελέσα ήταν κόρη του Ελλάδιου, από την Πελοπόννησο. Ήλθε στα Κύθηρα και μόνασε, αφού ο πατέρας της δεν δεχόταν την χριστιανική πίστη της. Την κυνήγησε στο νησί και τη θανάτωσε το 375μ.Χ. Ο νεότερος μονόχωρος ναός χτίστηκε το 1871. Στην συνέχεια των χρόνων χτίστηκαν νεότερα κελιά καθώς και το τριώροφο κωδωνοστάσιο στη βορειοδυτική πλευρά της μονής. Όπως και στα υπόλοιπα μοναστήρια, έτσι και εδώ πολλοί πιστοί διαμένουν κατά τον Δεκαπεντισμό.

 

---

Ι.Μ. Αγίου Θεοδώρου

Ο Όσιος Θεόδωρος είναι ένα μοναστήρι μέσα σε μια καταπράσινη περιοχή ανάμεσα στα Λογοθετιάνικα, Αρωνιάδικα και Πιτσινάδες. Εκεί μόνασε ο πολιούχος του νησιού Όσιος Θεόδωρος το 10 ο αιώνα μ.Χ. O Όσιος Θεόδωρος ήταν από την Κορώνη και ήλθε στο νησί από τη Μονεμβάσια για να ασκητέψει. Μεγάλωσε και σπούδασε στο Ναύπλιο, όπου παντρεύτηκε και απέκτησε δύο παιδιά. Η μεγάλη του επιθυμία να μονάσει τον έφερε στην Ρώμη και στην συνέχεια στην Μονεμβασία. Από εκεί ήρθε περίπου το 921 και έμεινε στον αρχαίο ναό Αγίων Σέργιου και Βάκχου. Το 922 πέθανε και μετά από λίγα χρόνια βρέθηκε το σκήνωμά του από Μονεμβασίτες ναυτικούς. Εκεί που ετάφη χτίστηκε προς τιμήν του το μοναστήρι, όταν διοικητής στα Κύθηρα ήταν ο Γεώργιος Παχύς από τη Μονεμβάσια. Στο προαύλιο, ένα μεγαλοπρεπές κτήριο ρωμανικού ρυθμού λειτούργησε σαν σχολείο αρένων στα χρόνια της Αγγλοκρατίας. Είναι η περίφημη αλληλοδιδακτική σχολή του Οσίου Θεόδωρου.

 

---

Ι.Μ. Αγίας Μόνης

Το μοναστήρι της Αγίας Μόνης έχει χτιστεί σε ένα απ’ τα υψηλότερα βουνά του νησιού και έχει θέα όχι μόνο τις ακτές της Πελοποννήσου αλλά και ολόκληρου του νησιού. Η μονή προσφέρει τα κελία της την περίοδο του Δεκαπεντισμού για αυτό και πάρα πολλοί επισκέπτες έρχονται στα Κύθηρα εκείνη την εποχή. Ο ναός γιορτάζει του Σωτήρος στις 6 Αυγούστου. Ο σημερινός ναός χτίστηκε το 1840, και είναι αφιερωμένος στη Θεοτόκο. Ο Κολοκοτρώνης είχε τάξει στην Παναγία, ότι αν νικήσει η ελληνική επανάσταση θα γυρίσει και θα βοηθήσει την ανοικοδόμησή του. Η εικόνα της Παναγίας βρέθηκε από κάποιον βοσκό το 1766 και έχει την μορφή της Παναγίας στην μια πλευρά και από την άλλη την μορφή του Αγίου Γεωργίου.

 

---

Κάστρα

 

Κάστρο Χώρας

Το ποιο χαρακτηριστικό μνημείο του νησιού το κάστρο της Χώρας. Το κάστρο ή “Φορτέτσα” χτίστηκε κατά τον 13ο αιώνα περίπου όταν στα Κύθηρα κυριαρχούσαν οι Βενετοί. Το “Μάτι της Κρήτης”, όπως το ονόμαζαν λόγω της στρατηγικής του θέσης, παρατηρώντας την κίνηση των καραβιών σε τρία πελάγη ταυτόχρονα, Ιόνιο, Αιγαίο και Κρητικό χτίστηκε σε διάφορες φάσης της ιστορίας του νησιού, αλλά το μεγαλύτερο και κυριότερο τμήμα με την πρόσοψη χτίστηκε το 1503 από τους Βενετούς, οι οποίοι το επισκεύασαν και το ανασυγκρότησαν. Στην είσοδο του κάστρου παρατηρούμε την σήραγγα ή αλλιώς φόσσα. Στον μπροστινό αυτό τοίχο υπήρχε το λιοντάρι  του Αγίου Μάρκου, το έμβλημα των Βενετών, το οποίο καταστράφηκε, μαζί με τη Βίβλο των Ευγενών και τα οικόσημα, το 1797 από τους Γάλλους.

 

---

Κάστρο Μυλοποτάμου

Στη Κάτω Χώρα του Μυλοποτάμου όπου ιστορικά είναι σημαντικότερη από το υπόλοιπο χωριό, φτάνοντας στην κεντρική πλατεία, το πρώτο κτίριο που παρατηρούμε, είναι  το παλιό εγκαταλειμμένο σχολείο του χωριού. Ακριβώς δίπλα από το σχολείο βρίσκεται η πύλη του κάστρου της Κάτω Χώρας, η πύλη αυτή διακοσμείται από χαρακτηριστικά σύμβολα της Ενετικής Αυτοκρατορίας ένα απ’ αυτά είναι ο πτερωτός λέοντας έμβλημα του Αγίου Μάρκου και της πανίσχυρης τότε Βενετίας επίσης αναγράφετε και η ημερομηνία κατασκευής του κάστρου 1565.

Το Βενετσιάνικο κάστρο είναι χτισμένο σε στρατηγική θέση ανάμεσα σε λόφους και πλαγιές κοιτώντας τα δυτικά παράλια του νησιού δηλαδή το Ιόνιο πέλαγος για αυτό λοιπόν την ώρα του ηλιοβασιλέματος η θέα είναι εκπληκτική. Πηγές λένε ότι στο κάστρο κατοικούσαν  50 οικογένειες ενετών στρατιωτών οι οποίοι ήταν υπεύθυνοι και για την άμυνα του φρουρίου κατά των κουρσάρων.

 

---

Κάστρο Παλαιοχώρας

Ένας  από τους ποιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους του νησιού, είναι το κατεστραμμένο φρούριο της Παλαιόχωρας, η βυζαντινή πρωτεύουσά του. Χτίστηκε από Μονεμβασίτες το 12ο αιώνα, ονομάστηκε πόλη του Αγίου Δημητρίου και βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του νησιού. Εκεί προστατευόντουσαν οι κάτοικοι από τις επιδρομές των πειρατών. Η πολιτεία καταστράφηκε το 1537 από τον αρχιναύαρχο του τούρκικου στόλου Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα τη “μαύρη φοβέρα” του αρχιπελάγους, ο οποίος κούρσεψε την πολιτεία, κατάσφαξε πολλούς κατοίκους, πυρπόλησε και ρήμαξε την άλλοτε ζωντανή πρωτεύουσα, η οποία από τότε δεν ξανακατοικήθηκε ποτέ. Εάν ξεναγηθείτε μέσα στο φρούριο  θα παρατηρήσετε μερικές εκκλησίες μία από αυτές είναι ο ναός της Αγίας Βαρβάρας εξαίρετο δείγμα μονεμβασιώτικης αρχιτεκτονικής. Ένας μύθος για την Παλαιόχωρα λέει ότι αργά το βράδυ ακούγονται οι φωνές των γυναικών την ώρα της σφαγής! Εάν είστε αρκετά τολμηροί και αγαπάτε την φύση και έχετε και ορειβατικό εξοπλισμό μπορείτε να κατεβείτε το φαράγγι και να καταλήξετε στην θάλασσα.

 

---

Κάστρο Αυλαίμονα

Στον γραφικό οικισμό του Αυλαίμονα ένα πανέμορφο ψαροχώρι στην ανατολική πλευρά του νησιού είναι χτισμένο το τρίτο κατά χρονολογική σειρά βενετσιάνικο οχυρό. Η Αγία Πελαγία το Καψάλι  και ο Αυλαίμονας ήταν τα τρία ποιο σημαντικά λιμάνια εκείνης της εποχής. Από το σημείο αυτό μπορούσαν να ελέγχουν το Αιγαίου πέλαγος ενώ τα άλλα δύο φρούρια έλεγχαν το Κρητικό και το Ιόνιο αντίστοιχα. Ο επισκέπτης ξεχωρίζει τα παρατηρητήρια και τις πολεμίστρες ενώ μέσα από τον εσωτερικό διάδρομο με τα 14 τόξα του καστέλου βλέπει και μερικά σκουριασμένα κανόνια απλωμένα μέσα στον χώρο. Κοντά στο φρούριο αυτό είχε γίνει και το ναυάγιο του πλοίου “Μέντωρ” του λόρδου Έλγιν με τα αρχαία μάρμαρα του Παρθενώνα.

Προϊόντα

 

Μέλι Το θυμαρίσιο μέλι είναι από τα καλύτερα σε ποιότητα σε όλο τον κόσμο. Υπάρχουν αρκετοί παραγωγοί στο νησί και έχουν σαν κύρια ασχολία τους το μέλι. Έχει συσταθεί μάλιστα ο Μελισσοκομικός Συνεταιρισμός Κυθήρων που σκοπό έχει την στήριξη των παραγωγών τη βελτίωση του προϊόντος την τυποποίηση και την αύξηση της παραγωγής. Μπορείτε να αγοράσετε μέλι από το Συνεταιρισμό αλλά και τους ίδιους τους παραγωγούς. Επειδή η παραγωγή του είναι σχετικά μικρή, η τιμή του κυμαίνεται σε πιο υψηλά επίπεδα από το μέλι που διατίθεται στην αγορά.

 

Ελαιόλαδο:  Το λάδι είναι το βασικότερο προϊόν του Κυθήριου αγρότη. Στα Κύθηρα θα δείτε πολλές εκτάσεις με ελαιώνες. Η ελιά ευδοκιμεί στο νησί λόγω του καλού κλίματος και η ποικιλία είναι η «κορωνέικη». Υπάρχουν δύο αγροτικοί συνεταιρισμοί παραγωγής.

Κρασί:  Οι Τσιριγώτες έχουν να λένε για το κρασί τους. Θα τύχει να βρεθούν παρέα φίλοι και γνωστοί να κάτσουν στο τραπέζι και θα αρχίσουν να παινεύονται ο καθένας για το δικό του κρασί, να συγκρίνουν και στο τέλος να αποσύρονται όλο χαρά και ζάλη! Οι ποικιλίες που καλλιεργούνται στα Κύθηρα είναι πετρολανός, ροδίτης, αρικαράς κ.α. Το κρασί συνήθως έχει χρώμα λευκό ή ροζέ. Στα Μητάτα γίνεται κάθε καλοκαίρι η γιορτή του Κρασιού.

 

Επίσης, Οι Κυθήριοι παράγουν επίσης τυρί, παξιμάδια και παραδοσιακά γλυκά. Στις αγορές του νησιού μπορείτε επίσης να προμηθευτείτε αρωματικά βότανα, αμύγδαλα, αχλάδια σε διάφορες ποικιλίες κ.α.

 

Βιολογικά Προϊόντα:  Η βιολογική γεωργία προωθείται τελευταία ως εναλλακτική άποψη στη διατροφή του σύγχρονου ανθρώπου. Τροφές απαλλαγμένες από τη χρήση φαρμάκων και λιπασμάτων είναι απόλυτα ασφαλείς για την υγεία. Στα Κύθηρα έχει συσταθεί τα τελευταία χρόνια η Ένωση Βιοκαλλιεργητών Κυθήρων που αριθμεί 25 μέλη. Τα προϊόντα των βιοκαλλιεργητών πιστοποιούνται από τον Οργανισμό Πιστοποίησης και Ελέγχου Βιολογικών Προϊόντων «ΔΗΩ».  Τα βιολογικά προϊόντα έχουν υψηλές τιμές λόγω της ποιότητάς τους και γι αυτό οι παραγωγοί στρέφονται όλο και πιο πολύ στη βιολογική γεωργία. Βιολογικά προϊόντα θα βρείτε σε επιλεγμένα σημεία των Κυθήρων.

Αγροτική Ζωή:  Η κυθηραϊκή γη είναι άγονη και η αγροτική παραγωγή φτωχή. Είναι ίσως κι ο πιο σημαντικός λόγος που ανάγκασε πολλούς στη μετανάστευση του 20ου αιώνα. Κάποτε καλλιεργούνταν οι περισσότερες εκτάσεις του νησιού, ενώ ο πληθυσμός άγγιζε τις 10.000. Γι αυτό όπου κι αν κοιτάξεις στο νησί θα παρατηρήσεις ότι η γη είναι χωρισμένη από πετρότειχους. Οι περισσότερες εκτάσεις σήμερα είναι χέρσες.

Παρόλα αυτά παραμένουν ακόμη και σήμερα αρκετοί που ασχολούνται με τα γεωργικά. Μάλιστα η προώθηση της Βιολογικής Γεωργίας και των προγραμμάτων του κράτος (π.χ. αγροτουρισμός) έχει ωθήσει νέους να ασχοληθούν με την αγροτική παραγωγή που καθίσταται πλέον πιο επικερδής. Επίσης η χρήση νέων τεχνολογιών στον αγροτικό τομέα προστατεύει περισσότερο την παραγωγή.

 

Στα Κύθηρα δραστηριοποιούνται σήμερα δύο αγροτικοί συνεταιρισμοί για την παραγωγή λαδιού, ένας μελισσοκομικός και ένας βιολογικής καλλιέργειας. Τις προσπάθειες των αγροτών στηρίζει και ενισχύει η Αναπτυξιακή Εταιρεία Κυθήρων.

 

---

Συνταγές

 

01. Φατουράδα Κυθήρων

 

Υλικά

• 300 γραμμάρια τσιπούρα
• 800 γραμμάρια ζάχαρη
• 800 γραμμάρια νερό
• Φλούδες από 8 μανταρίνια

 

Εκτέλεση

Σε ένα βάζο ρίχνουμε την τσιπούρα και τις φλούδες από μανταρίνι. Κλείνουμε το βάζο για μια βδομάδα. Ανά τακτά διαστήματα κάθε μέρα ανακινούμε το βάζο. Φτιάχνουμε σιρόπι με το νερό και τη ζάχαρη σε πηχτή μορφή και το προσθέτουμε με τριμμένα κανέλλα και γαρίφαλο. Αφού ανακατευτεί καλά, η φατουράδα είναι έτοιμη.

 

---

02. Πάστα «μύλου»

 

Υλικά

 

Γέμιση:

• 170 γραμμάρια σιμιγδάλι
• 4 ασπράδια αυγών
• 700 γραμμάρια ζάχαρη
• ½ κιλό αμύγδαλο ξεφλουδισμένο και αλεσμένο

Αυτά τα κάνουμε ένα ομοιογενές μείγμα.

 

Κρέμα:

• 1 κιλό γάλα
• 250 γραμμάρια σιμιγδάλι
• 500 γραμμάρια ζάχαρη
• 2 ολόκληρα αυγά και τους κρόκους από τα 4 που πήραμε το ασπράδι

Φτιάχνουμε την κρέμα σε μια κατσαρόλα σε χαμηλή φωτιά

 

Για το φύλλο της ζύμης:

• 2 αυγά
• 80 γραμμάρια βούτυρο
• ζάχαρη
• αλεύρι

 

Εκτέλεση

Φτιάχνουμε το φύλλο της ζύμης και στρώνουμε το ταψί. Ύστερα ετοιμάζουμε ένα μείγμα με την κρέμα και τη γέμιση. Ρίχνουμε το μείγμα πάνω από το φύλλο. Βάζουμε στο φούρνο και όταν ροδοκοκκινίσει το βγάζουμε. Γαρνίρουμε με βανίλια που έχουμε αραιώσει σε μπεν-μαρί.

 

---

03. Ροζέδες

 

Υλικά

• 1300 γραμμάρια αμύγδαλα ασπρισμένα και αλεσμένα
• 650 γραμμάρια ζάχαρη
• 320 γραμμάρια μέλι
• 170 γραμμάρια σιμιγδάλι
• ½ φλιτζάνι νερό

Μία κουταλιά της σούπας τριμμένη κανέλλα και γαρύφαλλα

 

Εκτέλεση

Σε μια λεκάνη τα ρίχνουμε όλα μαζί και ανακατεύουμε καλά. Μόλις γίνουν ένα ομοιογενές μίγμα κόβουμε κομμάτι — κομμάτι και πλάθουμε σε σχήμα μακρουλό. Τα τοποθετούμε σε ένα ταψί που έχουμε αλείψει με βούτυρο. Βάζουμε στο φούρνο και ψήνουμε μέχρι να ροδίσουν. Ύστερα τα βγάζουμε και μόλις κρυώσουν τα βουτάμε στιγμιαία στο νερό, ένα — ένα και αμέσως μετά τα βάζουμε σε άχνη ζάχαρη.

 

---

04. Λουβία τηγανητά

 

Υλικά

• 1 κιλό κουκιά φρέσκα (μαζί με το φλούδι)
• 2 φλιτζάνια αλεύρι
• 1 φλιτζάνι νερό
• αλάτι
• λάδι

 

Εκτέλεση

Βάζουμε στην κατσαρόλα το νερό και το αλάτι. Ρίχνουμε στην κατσαρόλα τα κουκιά και τα βράζουμε για ένα τέταρτο περίπου. Μετά τα σουρώνουμε σε ένα τρυπητό. Ετοιμάζουμε με αλεύρι και νερό πηχτό μείγμα. Ρίχνουμε τα κουκιά στο μείγμα και ένα-ένα τα ρίχνουμε σε ζεστό λάδι και τηγανίζουμε.

Αστυνομικό Τμήμα Κυθήρων	27360 31206
Αστυνομικό Τμήμα Ποταμού	27360 33222
Λιμεναρχείο Καψαλίου	27360 31222
Λιμεναρχείο Αγίας Πελαγίας	27360 33280
Λιμεναρχείο Διακοφτίου	27360 34222
Τελωνείο Κυθήρων	27360 31262
Αεροδρόμιο Κυθήρων	27360 33297
Αρχαιολογικό Μουσείο	27360 31739
Βυζαντινό Μουσείο	27360 31731
Πυροσβεστική	27360 33199
Νοσοκομείο Κυθήρων (Ποταμός)	27360 33203	27360 33325
Αγροτικό Ιατρείο Κυθήρων	27360 31243
Αγροτικό Ιατρείο Λιβαδίου	27360 31536
Αγροτικό Ιατρείο Καρβουνάδων	27360 38015
Αγροτικό Ιατρείο Ποταμού	27360 33213
Ταχυδρομείο (Κύθηρα)	27360 31274
Ταχυδρομείο (Ποταμός)	27360 33225

Ακτοπλοϊκώς

 

Καθημερινά δρομολόγια με το πλοίο Βιτσέντζος Κορνάρος:

Πειραιάς – Κύθηρα – Αντικύθηρα – Γύθειο – Καλαμάτα – Καστέλι.

 

Καθημερινά δρομολόγια με το πλοίο Πορφυρούσα:

Νεάπολη Λακωνίας προς και από τα Κύθηρα.

 

---

Οδικώς

 

ΚΤΕΛ Λακωνίας (Κηφισός στην Αθήνα)

Καθημερινώς από Αθήνα για Γύθειο ή Νεάπολη και από εκεί πηγαίνετε στα Κύθηρα με το πλοίο Πορφυρούσα.

 

Τηλέφωνα ΚΤΕΛ:

Αθήνα	210 51 24 910
Γύθειο	27330 22228
Νεάπολη	27340 23222

 

---

Αεροπορικώς

 

Δρομολόγια αεροπλάνων από το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος προς και από τα Κύθηρα, με την εταιρεία Olympic Air, όπως και με την εταιρεία Sky Express.

 

---

Με λεωφορείο της Drakakis Tours

 

Τα λεωφορεία ξεκινούν από το κέντρο της Αθήνας (Πλατεία Συντάγματος & Ερμού γωνία), όπως και από το λιμάνι του Πειραιά (Πλατεία Καραϊσκάκη – Πύλη Ε7) και πραγματοποιούν εβδομαδιαία δρομολόγια.

 

Η διαδρομή Αθήνα- Νεάπολη έχει διάρκεια 5 ώρες και 30 λεπτά και η τιμή κατά προσέγγιση είναι €41,00 το άτομο, συμπεριλαμβανομένου του εισιτηρίου του πλοίου.

 

Το λεωφορείο κάνει στάση στην Νεάπολη για επιβίβαση στο πλοίο “Πορφυρούσα” και αφού φτάσει στο νησί αποβιβάζει στο χωριό που επιθυμείτε κατά μήκος του κεντρικού δρόμου στα Κύθηρα.

 

Κρατήσεις εισιτηρίων:

Drakakis Tours – Λειβάδι, 80100 Κύθηρα

Τηλ: 27360 31160